در هر اپیزود پادکست آینده نزدیک درباره یک تکنولوژی یا اختراع صحبت می‌کنیم که ممکنه در آینده نزدیک زندگی ما انسان‌ها رو تحت تاثیر خودش بذاره
سه؛ پوشاک
دوست دارین در آینده لباسی که می‌پوشید چه توانایی یا قدرتی رو بهتون اضافه کنه؟ فکر می‌کنین لباس‌های آینده چه شکلی باشن؟ صنعت پوشاک داره به سمتی پیش میره که توانایی‌های بدن ما رو به حداکثر برسونه. عملکردش رو افزایش بده و انسان‌ها رو به مهارت جدیدی مجهز کنه. با من همراه باشید تا ببینیم صنعت پوشاک در آینده چه شکلی خواهد بود؟ من بابک معمار هستم و شما به سومین اپیزود آینده نزدیک گوش میدین که در ۲۶ فروردین ۱۴۰۰ منتشر میشه. آینده‌ای که شاید نزدیک‌تر از تصورات ما باشه.
انسان‌ها از دیرباز برای در امان بودن از تغییرات آب و هوا، گرما، سرما و سایر خطراتی که اون‌ها رو تهدید می‌کرد از پوشش استفاده می‌کردن. از اولین پوشش انسان اطلاع دقیقی در دسترس نیست. این که چه زمانی برای اولین بار چیزی به اسم لباس بر تن انسان خردمند رفت برای ما یک سواله ولی حدس می‌زنیم که اولین لباس‌ها ۱۷۰ هزار سال پیش تولید شدن.
در طول تاریخ و در دوره‌های مختلف همیشه شاهد تغییرات زیادی تو سبک پوشش و به اصطلاح مد بودیم. از پوشیدن شنل، کفش‌های پاشنه بلند که اولین بار برای مردها طراحی شده بودند تا کت و شلوارهای شیک و لباس‌هایی که الان به راحتی تو اینترنت می‌تونیم سفارش بدیم. تغییر پشت تغییر، کافیه یه نگاه به عکس‌های دهه شصت و هفتاد خودمون بندازیم و اون وقته که خیلی راحت مفهوم تغییر رو تو کشور خودمون حس می‌کنیم اما همه این تغییرات یک نقطه مشترک داشتن که اونم تکنولوژیه.
در طی قرون متمادی شاهد پیشرفت‌های زیادی در تکنولوژی بودیم که هر بار مد رو چند گام به جلو پرتاب کرده. از اختراع ماشین‌های ریسندگی تا انقلاب صنعتی که باعث شد تولید به صورت ساخت یافته و عمده انجام بشه. در قرن جدید نانو تکنولوژی «Nano technology» بخش بزرگی از تغییرات به وجود آورده.
تو قسمت قبل در مورد نانوربات‌ها گفتیم که چه کاری در داخل بدن ما قراره انجام بدن و تو این اپیزود می‌بینیم که نانو تکنولوژی چه خوابی برای بیرون بدن ما دیده. تکنولوژی‌های جدید روز به روز در حال رشد هستند و می‌تونن تغییرات زیادی در صنعت پوشاک به وجود بیارن. تغییراتی که ممکنه ترسناک به نظر بیان اما چنان مهیج و جذابن که نمیشه از اون‌ها صرف‌نظر کرد.
ممکنه لباس‌هایی طراحی بشن که قدرت فوق بشری به ما بدن و خیلی از شخصیت‌های ابرقهرمان رو به زودی در دنیای واقعی ببینیم. شاید در آینده نزدیک شاهد پرواز کردن آیرون‌من «Ironman» در آسمان‌ها باشیم یا مردهای عنکبوتی زیادی در حال بالا رفتن از ساختمان‌های سر به فلک کشیده توجه‌مون رو جلب کنن. شاید شنل نامریی هری پاتر «Harry Potter» به زودی به دستمون برسه و خودمون رو از چشم بقیه پنهون کنیم و هزار و یک شاید دیگه که فقط باید صبر کنیم و ببینیم در آینده نزدیک به حقیقت می‌پیوندند یا نه؟
به طور کلی اگر بخوایم نقش تکنولوژی رو در آینده صنعت پوشاک بررسی کنیم، می‌تونیم اون رو از دو زاویه مختلف ببینیم. اول نقش تکنولوژی در تولید پارچه و دوم نقش تکنولوژی در عملکرد لباس‌ها. تولید پارچه خوب و مرغوب نقش اصلی رو در کیفیت یک لباس بازی می‌کنه. لباس‌های ابریشمی به دلیل همین کیفیت بالا همیشه مورد توجه خاندان‌های مرفه در طول تاریخ بودن.
در دهه ۱۹۶۰ با اختراع الیاف مصنوعی مثل پلی‌استر «polyester» امکانات جدیدی برای صنعت مد در راه پیشرفت به وجود اومد. در زمان حال اما وارد شدن تکنولوژی‌های نوین به این صنعت، درهای پیشرفت خارج از تصوری رو به روی صنایع پوشاک باز کرده و آینده صنعت مد به تکنولوژی‌های مواد اولیه جدید گره خورده.
وجود استارتاپ‌های بزرگ در زمینه مد و پوشاک باعث شده که تلاش بیشتری برای یافتن نسل جدیدی از مواد اولیه در آزمایشگاه‌های مختلف انجام بشه. هدف این استارت آپ‌ها پیدا کردن الیاف جدید برای تولید لباس‌های با کیفیت، استقامت و تنوع بالاتر و بعضا قیمت پایین‌تره.
در روش‌های سنتی ابریشم از پرورش کرم‌های ابریشم در مقیاس خیلی زیاد به دست میاد اما حالا دانشمندان تونستن با شناخت دی‌ان‌ای «DNA» عنکبوت‌ها و شناسایی بخشی از دی‌ان‌ای که وظیفه تولید تار عنکبوت رو دارن، ابریشم عنکبوت رو تولید کنن. الیافی که استحکام و کیفیت خیلی بالاتری نسبت به الیافی دارن که الان داریم از اون‌ها استفاده می‌کنیم.
همچنین برخی کمپانی‌ها به دنبال جایگزینی برای چرم حیوانی هستن و خود موفق هم شدن در آزمایشگاه‌ها یک نوع قارچ تولید کردند که با استفاده از اون چرم طبیعی رو به وجود میارن. حتی در پژوهشی با استفاده از برگ‌های آناناس موفق به تولید چرم شدن. استفاده از این چرم‌های گیاهی علاوه بر نجات دادن بسیاری از حیوانات و عدم کشتار اون‌ها به حفظ محیط زیست هم کمک بسیار زیادی می‌کنه.
به عنوان یک نمونه عملی در این بخش شرکت آدیداس «Adidas» با همکاری سازمان‌های محیط زیستی از پلاستیک‌های بازیافتی برای تولید برخی از لباس‌های شنا و سایر محصولات خودش استفاده می‌کنه که با استقبال مصرف‌کننده‌ها مواجه شده.
با وجود هشت میلیون تن زباله پلاستیکی که هر سال دارن اقیانوس‌ها را آلوده می‌کنند، شرکت‌های دیگه این حوزه هم تمایل نشان دادند تا بخشی از محصولات خودشون رو به کمک این مواد تولید کنن. مطمئنا در آینده سهم بیشتری از بازار رو این دسته محصولات تشکیل خواهند داد. بنابراین در آینده نزدیک، الیاف برای تولید پارچه و چرم‌های قابل استفاده همگی احتمالا در آزمایشگاه‌های پیشرفته تولید خواهد شد.
همونطور که گفتم بخش دوم نقش تکنولوژی در عملکرد لباس‌هاست. منظور از عملکرد اون قابلیت، توانایی بیشتر یا سرویسیه که با پوشیدن این لباس ما می‌تونیم ازش استفاده کنیم. طیف وسیعی از انسان‌ها می‌تونن با توجه به نیازهاشون، اهداف کاریشون یا حتی جغرافیایی که در اون زندگی می‌کنن لباس متفاوتی رو انتخاب کنن.
در ساخت لباس‌های نسل جدید از الیاف هوشمندانه استفاده خواهد شد. در نتیجه این پروژه بزرگ نیاز به گردآوری تیمی از متخصصان و دانشمندان حوزه‌های نانو تکنولوژی، برق، مکاترونیک «mechatronics»، نرم‌افزار و هوش مصنوعی داره. لباس‌های هوشمند پنجره‌های جدیدی رو در آینده نزدیک به روی بشر باز می‌کنن. با این توضیحات بریم و با چند نمونه از این لباس‌ها که احتمالا در آینده خیلیاشون رو توی قفسه‌های لباس فروشی خواهیم دید آشنا بشیم.
حوزه‌های پزشکی و ورزشی خیلی امیدوارن که تکنولوژی‌های جدید صنعت پوشاک بتونه دریچه تازه‌ای رو به روی پزشکان و مربیان ورزشی باز کنن. در آینده لباس‌هایی طراحی خواهند شد که بتونن داده‌های حیاتی مثل ضربان قلب، میزان تنفس یا حتی تعداد دقیق گام‌های برداشته شده توسط فرد رو ثبت کنن. این داده‌ها قراره برای پزشک یا مربی فرستاده یا حتی توسط یک برنامه کامپیوتری بررسی بشن و اگر نیاز به مراجعه حضوری باشه، با فرستادن یک پیام شخص رو از اون آگاه کنن.
بزرگترین مزیت این لباس‌ها اینه که بدن فرد در هر لحظه در حال بررسی شدن و مراقبته و دیگه نیازی به استفاده از وسایل جانبی اضافه نیست. این نوع فناوری حتی ممکنه در اندازه‌های کوچکتری هم طراحی بشه. برای مثال جوراب‌های حاوی حسگر رو در نظر بگیرید که با گوشی‌های هوشمند در ارتباطن و می‌تونن تعداد قدم‌ها سرعت و کالری سوزانده شده را محاسبه کنن یا حتی روش فرود پا در هنگام پیاده‌روی و دویدن رو شبیه‌سازی کنن که کمک بسیاری به شناسایی آسیب‌های ورزشی خواهد کرد اما در حوزه لباس‌های ورزشی متخصصین تنها به یک لباس برای ارسال علائم حیاتی اکتفا نکردند بلکه آرزوهای بزرگتری در سر دارن.
همه ما با مفهوم آسیب‌دیدگی ورزشی آشناییم. حالا فرض کنید یک لباس ورزشی با فناوری بسیار بالا به تن داریم که بتونه هنگام آسیب دیدگی فیزیوتراپی «Physiotherapy» رو برای شما انجام بده. این لباس‌ها دارای حسگرهایی خواهند بود که پس از شناخت نوع آسیب دیدگی این امکان رو برای ما فراهم می‌کنند که بعدا به بهترین شکل فیزیکی خودش برگرده و آسیب از بین ببره.
در حوزه‌های صنعتی اما از لباس‌های آینده انتظارات دیگه‌ای وجود داره. لباس‌هایی که به اون‌ها اصطلاحا لباس‌های سوپرابیلیتی «Super ability» گفته میشه که توانایی و قدرت کار بیشتری رو برای انسان فراهم می‌کنن. مثلا یک شخص پنجاه ساله بتونه اجسام بسیار سنگین موجود در محیط‌های کاری یا سایت‌های ساختمانی رو به راحتی جابه‌جا کنه.
این لباس‌ها که در حال حاضر نمونه‌های اولیه طراحی شده یک اسکلت بسیار سنگین مبتنی بر هیدرولیکه «hydraulic» که برای کار کردن نیاز به موتور داره. یک موتور خارجی بسیار بزرگ و دست و پاگیر. البته تحقیقات روی این لباس‌ها ادامه داره و تلاش مخترعین اینه که بتونن یک لباس ظریف‌تر رو طراحی کنن و اگر هیچ لباسی برای تقویت قدرت انسان در محیط‌های کاری عرضه نشه اما در آینده لباس‌های هوشمند نقش بسیار پررنگی را در این فیلد کاری بر عهده خواهد داشت.
یک تیشرتو تصور کنید که بتونه به جای شما ببینه رو بکشه و حواس شما رو تقویت کنه. این لباس‌ها به ابزاری ضروری در صنایع شیمیایی تبدیل خواهند شد و به کارگران اجازه می‌دهند تا گازهای سمی و نشتی‌های احتمالی را پیدا و از بروز فاجعه‌های بسیار بزرگ جلوگیری کنند. در کنار این موارد کارهای بسیار زیادی در دانش و فناوری انجام شده که در آینده نزدیک آنچه ما می‌پوشیم رو هم تغییر خواهد داد. در ادامه برخی از این لباس‌ها را معرفی می‌کنم که در آینده نزدیک انتظار میره ما مردم عادی بتونیم ازشون استفاده کنیم.
اول لباس‌هایی با قابلیت تغییر رنگ و طرح. فرض کنید توی مهمونی نشستین و موقع خوردن غذا مقداری از نوشیدنی روی لباس سفیدتون می‌ریزن. چه حسی بهتون دست میده؟ چقدر خوشحال میشین؟ اگر بدونید که لباستون این قابلیت رو داره تا رنگش رو تغییر بدین، طوری که دیگه لکه روی لباس مشخص نباشه یا وقتی ببینین شخص دیگه‌ای دقیقا همون طرح لباس شما رو به تن داره، تصمیم بگیرین طرح لباستون رو از راه راه به ساده تغییر بدید. به نظرم خانم‌ها از این قابلیت استقبال ویژه‌ای می‌کنن.
در آینده تغییر رنگ لباس‌ها آسون خواهد بود و دیگه احتیاجی به خرید چند دست از یک لباس با رنگ‌های متفاوت نیست. الیاف بافته شده در این لباس‌ها شامل یک میکرو سیم نازک فلزیه. جریان الکتریکی از طریق میکرو سیم‌ها عبور می‌کنه و درجه حرارت نخ کمی افزایش میده و در نهایت رنگدانه‌های خاصی که در لباس طراحی شدند با تغییر دما تغییر رنگ می‌دهند و باعث عوض شدن رنگ لباس خواهند شد.
مورد بعدی شلوارهای جین قابل اتصال به شبکه هستن. شرکت گوگل روی پروژه‌ای کار می‌کنه که در اون نخ‌های رسانایی در شلوارهای جین بافته بشن تا از این طریق بتونید از الیاف لمسی استفاده کنید و به راحتی به تلفن همراه یا هر شبکه دیگه‌ای متصل بشید. به کمک این شلوارها و با لمس اون می‌تونین درخواست اوبر یا اسنپ بدین. تلفنتون رو سایلنت کنید و یا حتی از راه دور لامپ‌ها خاموش و روشن کنید. شاید الان یکم پیچیده به نظر بیاد اما در آینده نزدیک ممکنه.
سومین مورد لباس‌هایی با قابلیت شارژ کردن سایر وسایل هستن. در حال حاضر کاپشن هایی طراحی شده‌اند که قابلیت شارژ کردن تلفن‌های همراه را دارن. این آپشن‌ها مجهز به باتری قابل شارژی هستند که در قسمت پشت لباس قرار می‌گیرند و از صفحات خورشیدی برای تامین انرژی خودشون استفاده می‌کنن. حالا اما به دنبال ساخت نخ‌هایی برای برداشت انرژی از بدن خودمون هستیم. این نخ‌ها در تار و پود لباس قرار می‌گیرند و با استفاده از الکتریسیته ساکن که به لطف اصطکاک بین اعضای بدن مثل دست و پا به وجود میاد امکان شارژ تلفن همراه رو به وجود میاره.
لباس‌های کنترل‌کننده دمای بدن، می‌تونن به عنوان کاربرد بعدی خیلی پرطرفدار باشن. زمانی که لباس‌های رسمی و بیرون از خونه می‌پوشین، حتما تجربه کردین که ممکنه یک لحظه احساس گرما و چند دقیقه باید احساس سرما کنید. در آینده می‌تونید از طریق لباسی که به تن دارین دمای بدن خودتون رو کنترل و تنظیم کنین. تا به حال شده سوار یکی از ماشین‌هایی که صندلیش قابلیت خود گرمایشی داره بشین؟ چیزی شبیه به اون رو تصور کنید.
در گام بعدی حتی این امکان وجود داره که این لباس‌ها اطلاعات دمای بدن شما رو برای سیستم کنترل انرژی یا گرمایشی خونتون ارسال کنن تا قبل از اینکه وارد خونه بشین دمای خونه تنظیم شده باشه.
قابلیت دیگه‌ای که به لباس‌ها در آینده اضافه خواهد شد، امکان تغییر اندازه لباس‌ها است. علاوه بر تغییر رنگ لباس‌ها فرض کنید بتونین اندازه لباس‌هاتون رو هم تغییر بدین. البته این فناوری مبتنی بر علم پیچیده الیافه. یعنی تغییر ساختار مولکولی منسوجات. به این صورت که انعطاف‌پذیری ساختاری تقویت بشه تا اقلام در یک نقطه محکم‌تر بافته بشن و در نقاط دیگه بازتر.
در کنار همه این موارد لباس‌های محافظتی هم به صورت عمده عرضه خواهد شد. لباس‌هایی که به ما کمک می‌کنند تا در مقابل مهاجمان از خودمون محافظت کنیم. یک نمونه از این دست لباس‌ها ژاکت‌هایی هستند که یک شوک قدرتمند اما غیر کشنده ایجاد می‌کنن. در حالی که مهاجم شوک دردناکی رو تحمل می‌کنه که موجب از دست دادن تعادلش میشه، فردی که ژاکت رو به تن داره توسط لایه داخلی محافظت میشه.
این دسته لباس‌ها کاربردهای دیگه‌ای هم خواهند داشت و به منظور مقاومت در برابر گلوله، ضربات چاقو و حتی برخورد مشت از فناوری‌های جدید در نانو تکنولوژی استفاده می‌کنن.
محققان دانشگاه ام آی تی «MIT» متوجه شدند که نانوذرات فلزاتی مثل آهن رو میشه با استفاده از آهنربا کنترل کرد و این ایده به ذهنشون رسیده که در تولید پوشاک هم میشه ازش استفاده کرد.
به کمک این فناوری می‌تونیم خصوصیات پارچه رو تغییر بدیم و اون رو از ماده‌ای نرم به جسمی سخت تبدیل کنیم تا از کسی که اون لباس پوشیده در برابر خطرات محافظت کنیم. هر چند که هنوز تحقیقات زیادی در این زمینه در حال انجامه ولی نوید روزهای خوبی رو در آینده نزدیک میده.
همه ما به نوعی درگیر استفاده از ماشین لباسشویی برای تمیز کردن لباسامون بودیم و با مشکلاتش آشنایی داریم. چه بسا شمایی که دارین این اپیزود رو می‌شنوین هم لباس‌های رنگی و سفید رو با هم شسته و نتیجه فوق‌العاده هم دیده باشید اما دیگه نگران نباشید. لباس‌های خود تمیز شونده یا سلف کلینینگ «Self-cleaning» احتمالا در بالای لیست لباس‌های آینده قرار دارن.
دانشمندان ادعا می‌کنند که ساختارهای فلزی بسیار کوچیکی که به الیاف پنبه متصل میشن، در اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تونن باعث از بین رفتن آلودگی‌ها بشن. محققان حوزه نانو ساختارهای سه بعدی مس و نقره رو روی پنبه رشد دادن و بعد از اون در تولید پارچه استفاده کردند.
این پارچه وقتی در معرض نور خورشید قرار بگیره، نانو ساختارها انرژی خورشید را جذب می‌کنند و در نتیجه اتم‌های فلزی برانگیخته میشن. ساختار لکه‌های روی سطح پارچه رو خراب می‌کنند و در عرض چند دقیقه لباس کاملا تمیز میشه. البته هنوز برای دور انداختن ماشین‌های لباسشویی زوده و تحقیقات بیشتری باید در این زمینه انجام بشه.
مواردی که تا الان در موردش صحبت کردیم، تنها بخشی از ایده‌هاییه که در ذهن انسان برای ساخت در آینده وجود داره. انسان همواره آرزو داشته تا قدرت، توانایی‌ها و مشخصه‌های فیزیکی خودش رو ارتقا بده و بدنی با ویژگی‌های قهرمان‌های داستان‌های علمی ـ تخیلی داشته باشه. تلاش برای ساخت لباس‌هایی که به کمک اون‌ها بتونیم پرواز کنیم، لباس‌هایی که به کمک اون‌ها بتونیم سریع‌تر راه بریم یا بدویم، لباس‌هایی که به عنوان یک چشم به افراد نابینا کمک کنن، لباس‌های آموزشی که به شما آموزش حرکات ورزشی و حتی باله رو بدن، تنها بخشی برای محقق کردن این آرزوهاست.
به هر حال بسیاری از محدودیت‌هایی که امروزه مردم با اون‌ها روبرو هستن روزی به گذشته ما تبدیل میشن و ما اون‌ها رو در آینده به عنوان قابلیت در نظر می‌گیریم. صنعت مد، آینده ما انسان‌ها رو به طرز چشمگیری تغییر میده و با ارزش‌های انسانی و دستاوردهای شخصی همسو میشه.
چیزی که شنیدین سومین قسمت پادکست آینده نزدیک بود که در هر قسمتش من سعی می‌کنم در مورد یک تکنولوژی که ممکنه در آینده نزدیک زندگی ما انسان‌ها رو تحت تاثیر بذاره صحبت کنم. امیدوارم از شنیدن این قسمت خوشتون اومده باشه. تو این قسمت در مورد مزیت‌های ما در آینده مد صحبت کردم اما از شما می‌خوام که در مورد معایبش بگین. به نظرتون چه چیزهای خطرناکی ممکنه در صنعت پوشاک به وجود بیاد؟
لطفا جواب‌هاتون، نظرات، انتقادات و پیشنهادات‌تون رو از طریق اپ‌های پادکست صفحه اینستاگرام و یا ایمیل برام ارسال کنید. بزرگترین کمک شما به پادکست آینده نزدیک اینه که اون رو برای دوستانتون به اشتراک بذارید و یا حتی روی گوشی موبایلشون یکی از اپلیکیشن‌های پادکست رو نصب کنید و پادکست فارسی رو بهشون معرفی کنید. من بابک معمار هستم و آخر هفته فوق‌العاده‌ای رو براتون آرزو دارم از پادکست آینده نزدیک.
بقیه قسمت‌های پادکست آینده نزدیک را می‌تونید از طریق CastBox هم گوش بدید:
مطلبی دیگر از این انتشارات
یک؛ گردشگری فضایی
مطلبی دیگر از این انتشارات
دو؛ نانو رباتها
مطلبی دیگر از این انتشارات
پنج؛ لنز هوشمند