شش؛ تلفن همراه

تو دنیای امروز تلفن‌های همراه هوشمند تبدیل شدن به یکی از اجزای جدایی ناپذیر زندگی ما آدم‌ها. حتی تصور اینکه چند ساعت بتونیم ازشون دور بمونیم و کاری باهاشون نکنیم، برای خیلی از ماها غیرقابل تحمله. فرض کنید بهتون بگم برای چند ساعت نمی‌تونیم به اینستاگرام، فیس‌بوک، یوتیوب یا حتی اپلیکیشن پادگیری که همین الان دارید صدای من رو از اون می‌شنوید رو داشته‌ باشین. حتی تصورش هم برای خیلی‌ها سخته. چون خیلی وابسته‌ایم به گوشیامون. به دستگاهی که بهش میگیم گوشی هوشمند ولی شاید پونزده سال دیگه حس ما به گوشی‌هایی که همین الان داریم ازشون استفاده می‌کنیم مثل نگاهمون باشه به گوشی نوکیا یازده دو صفر.

یه گوشی خیلی خاطره انگیز برای ماها همونقدر ساده شاید گوشی‌های نسل بعدی امکاناتی بهمون بدن که الان تو رویاهام اونا رو می‌بینیم. اگر دوست دارین بیشتر در مورد گوشی‌های همراه در آینده بدونین ازتون دعوت می‌کنم که همراه من باشید در پادکست آینده‌ نزدیک. آینده‌ای که شاید نزدیک‌تر از تصوراتمون باشه.

سلام من بابک معمار هستم و شما دارین به ششمین اپیزود آینده نزدیک گوش می‌دید که در ۲۰ خرداد ۱۴۰۰ منتشر میشه. پادکستی که تو هر قسمتش من در مورد یک فناوری اختراع یا تکنولوژی صحبت می‌کنم که ممکنه در آینده تو زندگی من و شما تغییر ایجاد کنه. تو این قسمت می‌خوام در مورد تلفن‌های همراه صحبت بکنم که به احتمال زیاد همین الان دارید از طریق اون صدای منو می‌شنوید.

تلفن‌های همراه یا موبایل نیازی به تعریف ندارن. دستگاه‌هایی هستند که خب هممون می‌شناسیم. چندین ساله که تبدیل شدن به یکی از اعضای خونمون و هر روز داریم باهاشون کار می‌کنیم. الان دیگه متاسفانه دست بچه‌ها به جای کتاب و اسباب بازی گوشی‌های موبایل دارن هنرنمایی می‌کنند. در واقع دستگاه ناشناخته‌ای نیست برامون اما اینکه در آینده چه جوری قرار تغییر بکنه واقعا جای صحبت داره.

ممکنه فکر کنیم خب مگه چه اتفاقی قراره برای گوشیامون بیفته؟ گوشی گوشیه دیگه. مثل همیشه یا می‌خوایم باهاش زنگ بزنیم یا عکس بگیریم. اینستاگرام یا حتی ایمیلامونو چک بکنیم. اگه از این دسته آدما هستن حتما پیشنهاد میدم تا آخر این اپیزود رو گوش بدین. شاید خیلی نظرتون تغییر کنه در مورد آینده‌ همین گوشی موبایلی که الان در دستتونه. در واقع پیش‌بینی می‌شه که تلفن‌های همراه نقش بیشتری رو در آینده، در زندگی روزمره‌ ما قراره بازی بکنن. بیشتر از چیزی که امروز داریم می‌بینیم.

حالا این تغییرات هم می‌تونه در ظاهر گوشی‌ها باشه هم در عملکردشون. یعنی اون خدماتی که می‌تونن به ما ارائه بدن. ظاهر موبایل از ابتدای اختراع شدنشون خیلی تغییر کردن. شاید بعضیا یادشون بیاد اولین موبایل‌هایی که اومدن تو بازار خیلی بزرگ بودن. خیلی سنگین بودن. یعنی قشنگ می‌شد باهاشون آدم کشت. بعد به مرور کوچک‌تر و کوچک‌تر شدند. تا اینکه گوشی‌های هوشمند اومدن تو بازار که هم خب طراحی شیک‌تری داشتن هم کارایی بالاتری داشتن.

اما دوباره باز تو یک دهه‌ اخیر به مرور گوشی‌ها برای اینکه به ما بتونن قابلیت‌های بیشتری بدن مثلا دوربین‌های با کیفیتی داشته باشن یا ظرفیت باتری بالاتری داشته باشن، بزرگتر شدن ولی این تغییرات به نظرتون تا کجا می‌تونه ادامه داشته باشه؟ در آینده ظاهر و اندازه‌ گوشی‌ها چطوری ممکنه تغییر بکنه؟ خب نظریه‌های خیلی زیادی در این باره هست.

یکی از مشکلاتی که خیلی از ماها باهاش مواجهیم وقتیه که داریم با گوشیامون کار می‌کنیم، میزان فضایه اشغال می‌کنه. ممکنه به راحتی نتونیم توی جیبمون اون جا بدیم یا اگه تو ماشین هستیم ممکنه جایی نباشه که بتونیم با اطمینان گوشیمون بذاریم و مطمئن باشیم که وقتی مثلا ترمز می‌کنیم یهو نیفته کف ماشین. این مسائله که نمیشه جای مناسبی برای گوشی زمانی که ازش استفاده نمی‌کنیم پیدا بکنیم باعث میشه وقتی گوشی از دستمون میفته احتمال این که به صفحه‌اش آسیب برسه زیاد بشه. خرج زیادی رو بذاره رو دستمون. مخصوصا با قیمت‌های بالایی که الان گوشی‌ها دارن.

یکی از راه حل‌هایی که پیشنهاد شده تلفن‌های تاشو هستن. گوشی‌هایی که بتونیم خیلی راحت اونا رو تا بکنیم. مثل یه کاغذ آچار که از وسط تا می‌زنیم. اینجوری یه صفحه نمایش بزرگ رو می‌تونیم نصف بکنیم تا بشه راحت‌تر باهاش کار کرد. یا مثل گوشی جی ال ایکس ساخت خودمون بشه. اون راحت گذاشت تو جیب. اینجوری خب دیگه احتمال آسیب رسیدن به گوشی واقعا کم میشه اما از اون طرف قیمت این گوشی‌ها خیلی بالاست و خب هنوز به تولید انبوه هم نرسیده و بیشتر به عنوان یک نمونه نمایشی معمولا تو نمایشگاه‌های فناوری ازش استفاده می‌کنن.

مورد دیگه‌ای که خب خیلی نگرانی در موردش وجود داره اینه که اصلا کاربرها مایل هستند از این گوشی استفاده بکنن؟ اصلا استقبال میشه استفاده از این گوشی‌ها یا نه؟ شما مثلا حاضرین یه گوشی تاشو داشته‌ باشین؟ به نظرتون چه قابلیت یا استفاده‌ بیشتری می‌تونه برامون داشته باشه؟ همین موضوع یکی از عوامل اصلیه که باعث شده هنوز شرکت‌هایی که تولیدکننده گوشی‌های هوشمند باشن متقاعد نشن که می‌تونن گوشی‌های تاشو رو به تولید انبوه برسونن.

مورد بعدی استفاده از فریم‌های انعطاف‌پذیره. مثلا وقتی داریم یک فیلمی رو با استفاده از گوشیمون می‌بینیم و احساس می‌کنیم که خب این صفحه‌ گوشی الان خیلی کوچیکه، می‌تونیم خیلی راحت با کشیدن گوشه‌های تلفن بزرگترش کنیم. یک صفحه نمایش بزرگ‌تر رو با همون موبایل خودمون داشته باشیم و یا اینکه گوشی رو بتونیم دور مچ دستمون بپیچیم. به عنوان یک ساعت هوشمند مثلا ازش استفاده کنیم. مخصوصا وقتی داریم ورزش میکنیم و خیلی راحت اینجوری می‌تونیم علایم حیاتی بدن مثل ضربان قلب رو مانیتور کنیم.

اگه یادتون باشه موبایل‌های قدیمی اونایی که توی دهه‌ نود یا اوایل دوهزار ازش استفاده می‌کردیم دکمه داشتن. یعنی برای اینکه ما بخوایم شماره بگیریم یا اس‌ام‌اس بدیم به کس دیگه باید از دکمه‌ روی صفحه استفاده می‌کردیم. مثلا اگر می‌خواستیم حرف دال رو تایپ بکنیم باید یک بار عدد پنج رو فشار می‌دادیم یا اگر می‌خواستیم ژ رو تایپ بکنیم باید پنج بار پنج رو فشار می‌دادیم و تازه خیلیم باید دقت می‌کردیم توی زمان‌بندی فشار دادن دکمه. یعنی اگر یک ثانیه دیرتر یا زودتر فشار می‌دادیم دکمه ممکن بود یه حرف دیگه رو واسمون تایپ بکنه.

سرتونو درد نیارم. خیلی کار سختی بود. خیلی زمان‌بر بود. حالا اگر می‌خواستید اس‌ام‌اس دادن به پدر مادرمون یاد بدیم که یه داستانی می‌شد واقع. بعد از اون گوشی‌های هوشمند اومدن به بازار. کار رو واسمون یه کم راحت‌تر کردن. صفحه‌های لمسی دنیا رو قبضه‌ کرد. کار خیلی باهاشون ساده‌تر شده بود ولی سوال اینکه این نوع طراحی الان واقعا بهترین طراحی گوشی‌ها به شمار میان؟ و خب جوابشم اینه که احتمالا نه.

اگه طرفدار فیلم‌های علمی تخیلی باشید، احتمالا هولوگرام‌های سه بعدی رو دیدین. اینکه بتونیم تصاویر یا اجسام رو در فضا شناور کنیم. درست مثل کاری که آیرونمن موقع طراحی و کار با کامپیوتر انجام میدن. یعنی گوشی رو بذاریم روی میز و تصویر فیلم یا اپلیکیشن رو توی فضای اتاق بهمون نمایش بده و خب با لمس کردن اون در فضا هم هر تغییری رو بخوایم بتونیم انجام بدیم.

حتی ممکنه دوربین‌های گوشی ما بتونن نسبت به حرکت مردمک چشم ما واکنش نشون بدن و بر مبنای چیزی که داریم بهش نگاه می‌کنیم اون آیتم انتخاب بشه یا حرکت چشم ما حتی بتونه صفحه رو جابه‌جا کنه. در حال حاضر این نوع تکنولوژی‌ها رو ما بیشتر توی فیلم‌ها می‌بینیم ولی خب در آینده‌ نزدیک ممکنه به یک واقعیت بدل بشن.

تو سال‌های اخیر در مورد پیشرفت‌های پردازشگرها یا دوربین‌های موبایل زیاد شنیدیم ولی هیچوقت صحبتی از باتری‌ها نیست. قطعه‌ای خیلی ضروری به حساب میاد در واقع. حداقل روزی دوبار گوشیامون رو حالا بسته به اینکه چقدر میزان مصرف داریم شارژ می‌کنیم. در واقع اگر بخوایم حساب بکنیم باتری‌ها توی یک دهه‌ اخیر هیچ پیشرفتی نداشتن. از همون باتری‌های قدیمی منتهی روی دستگاه‌هایی که قدرت پردازش بیشتری دارند و قوی‌تر هستند داریم استفاده می‌کنیم.

در نتیجه مصرف باتری‌هامون هم بالاتر رفته. تکنولوژی‌هایی مثل شارژ سریع یا حالا فست شارژ «fast charg» و شارژ بی‌سیم هم الان دارن استفاده میشن اما در آینده‌ای نزدیک ممکنه راه‌های جدیدی برای شارژ گوشی ارائه بشه.

شرکت‌هایی که الان دارن گوشی موبایل تولید می‌کنن دنبال این هستن که بتونن محصولاتی رو به بازار عرضه کنن که سازگاری بیشتری با محیط زیست داشته باشه. یعنی هم از موادی استفاده کنن برای ساخت گوشی‌ها که در طبیعت تجزیه بشن یا اصطلاحا زیست تخریب پذیر باشند و هم از انرژی‌های پاک برای شارژ گوشی‌ها استفاده کنن. اینجوری نیاز به تولید برق کمتر میشه. سوخت فسیلی کمتری سوزونده میشه و خب خیلی به محیط زیست کمک می‌کنه.

برای مثال یک نمونه ساده استفاده از انرژی خورشیدیه که خب همه جا تقریبا در دسترسه و دیگه نیازی نیست که ما به برق دسترسی داشته باشیم. مخصوصا برای کسانی که به واسطه‌ شغلشون یا موقعیت جغرافیایی که توش هستن شاید به برق دسترسی نداشته باشن. همیشه یا افرادی که در محیط‌های باز کار می‌کنن خب این نوع شارژ خیلی می‌تونه براشون راحت‌تر باشه.

تو طراحی‌های اولیه‌ای که انجام شده با نگه داشتن گوشی برای سه دقیقه زیر نور خورشید میشه اون و برای یک تماس یک دقیقه‌‌ای شارژ کرد. شاید به نظر خب خیلی کم بیاد ولی حداقل برای برقراری تماس‌های ضروری مناسبه. یه جور شارژ اضطراری به حساب میاد. روش دیگه‌ای که میشه در نظر گرفت قابلیت شارژ مکانیکیه.

اگر فیلم‌های صامت رو دیده باشید، برای اینکه بخوان ماشیناشون رو روشن کنن. از یه ابزاری استفاده می‌کردن به اسم هندل. حالا ما نمی‌خوایم با هندل گوشیامون شارژ کنیم ولی با انگشت می‌تونیم. در واقع باتری‌هایی رو می‌خوان طراحی بکنن که دارای یک حلقه‌ خالی هست وسطشان که انگشت به راحتی داخلش قرار می‌گیره و می‌تونیم باتری مثل یک اسپین بچرخونین و اینجوری باتری رو شارژ بکنیم. شاید یه کم خنده‌دار به نظر بیاد برامون ولی خب یه روشیه که واقعا دارن روش کار می‌کنن.

البته هنوز خیلی ابهامات وجود داره. حتی برای همین روش ساده. این که میزان چرخش چقدر باشه یا قدرتش چقدر باشه که به باتری صدمه نزنه، باعث شکستگی نشه، این‌ها همه مواردی که باید بررسی بشه. حتی میشه از تبدیل انرژی حرکتی بدن خودمون به برق گوشی موبایل شارژ کرد. حالا این انرژی می‌خواد موقع ورزش کردن تامین بشه و یا حتی موقع راه رفتن معمولی. چیزی که مسلمه اینه که در آینده‌ نزدیک باتری‌ها هم باید تغییر بکنن تا بتونن پاسخگوی نیازهای جدید ما باشن.

خب تا اینجا در مورد این صحبت شد که موبایل‌هایی که ما در آینده می‌خوایم ازشون استفاده کنیم از لحاظ ظاهر از لحاظ فیزیکی ممکن چه تغییراتی به گوشی‌های امروزی داشته باشن؟ اینکه صفحه‌ انعطاف‌پذیری داشته باشن؟ از هولوگرام استفاده کنیم؟ یا اینکه برای شارژ باتری دیگه به برق وابسته نباشه؟

یکی دیگه از بحث‌هایی که در مورد گوشی‌های نسل آینده در موردش صحبت میشه، اینه که شاید در آینده خدماتی که تلفن‌های امروزی به ما میدن تفکیک بشه. یعنی چی؟ یعنی اینکه شاید خیلی از اپلیکیشن‌هایی که داریم الان ازشون استفاده می‌کنیم منتقل بشن به دستگاه‌ها یا اشیای دیگه. مثلا اگر اپیزود پوشاک رو گوش داده باشید، اونجا گفتم که ممکنه در آینده لباس‌هایی طراحی بشن که به صورت کامل بدن ما رو مانیتور کنن و با استفاده از هوش مصنوعی معیارهای سلامتی رو بسنجن.

یا اینکه با استفاده از لنزهای هوشمند از مناظر بتونیم عکس بگیریم. اطلاعات آب و هوا، بورس، نتایج مسابقه‌های ورزشی و اخبار رو روی چشممون ببینیم. پس این موارد باعث میشه که خب دیگه نیازی به گوشی‌هایی که بخوایم همه‌ این خدمات رو به ما ارائه بدن کمتر باشه. دیگه نیازی نیست که گوشی‌ها یک سخت‌افزار خیلی قدرتمند داشته‌ باشن. در نتیجه می‌تونیم گوشی‌های ساده‌ای طراحی کنیم.

برای همین یک طراحی‌ای که در موردش الان صحبت میشه اینه که گوشی‌ها فقط و فقط قابلیت برقراری ارتباط صوتی داشته‌ باشن. اسمش رو هم گذاشتن ایر فون «ear phone» معنای گوش. تو این طراحی، دستگاهی که قراره مثل موبایل رفتار بکنه یک قطعه‌ مستطیل شکله و یک صفحه‌ نمایش کوچک و صفحه کلید لمسی داره. شبیه به هندزفری بی‌سیم روی گوش قرار می‌گیره و برای برقراری تماس تلفنی میشه ازش استفاده کرد. خیلی جمع و جور، کوچیک و با حداقل امکانات. شاید واقعا در آینده‌ نزدیک ما به گوشی‌ها همین قدر ساده نگاه کنیم.

از طرف دیگه وقتی که یک گوشی جدید می‌خریم، معمولا یه طول عمر سه تا پنج ساله رو براش در نظر می‌گیریم. البته خب نظر هر کسی تو این زمینه متفاوته ولی با توجه به پیشرفت تکنولوژی، امکاناتی که اون گوشی می‌تونه بهمون بده، اپلیکیشن‌های جدیدی که طراحی میشن و نیاز به سخت‌افزار قوی‌تر دارن یا خب خیلی دلایل دیگه بعد از چند سال معمولا میریم و یک گوشی به روزتر می‌خریم.

ممکنه از دوربین گوشی راضی باشین، باتریش هنوز همون قدرت قبل داشته باشیم اما چون سیستم عامل جدید که کمپانی ارائه داده روی گوشیمون نصب نمیشه مجبوریم کل موبایل رو عوض کنیم. چرا؟ چون موبایل‌هایی که ما ازشون استفاده می‌کنیم یک ساختار یکپارچه دارن و خب نمی‌تونیم تغییر تو یک قسمتش بدیم. مجبوریم کل گوشی رو عوض کنیم. بریم یه گوشی جدیدتر بخریم ولی ممکنه در آینده نزدیک دیگه نیازی به این کار نباشه.

با چی؟ با استفاده از موبایل‌های ماژولار «Modular smartphone». تو دنیای کامپیوتر، طراحی ماژولار یعنی اینکه هر بخش به صورت مستقل کاری که بهش محول شده رو بتونه انجام بده و این بخش‌های مختلف وقتی کنار هم قرار می‌گیرند یک سیستم رو تشکیل میدن و اون خروجی نهایی که ما مد نظرمون هست رو به ما ارائه میدن.

موبایل‌های ماژولار هم در واقع دارن از همین ایده تبعیت می‌کنن. برای هر قسمت موبایل هم یک ماژول وجود داره. به راحتی قابل تغییره. میشه جایگزین کرد و ارتقاش داد. در واقع من به عنوان یک خریدار می‌تونم انتخاب کنم که دوست دارم دوربین گوشیم چند مگاپیکسل باشه؟ چقدر حافظه داشته باشه گوشی؟ یا قدرت پردازشش چقدر باشه؟ اصطلاحا خودم گوشیم رو شخصی‌سازی می‌کنم و با کنار هم قرار دادن این ماژول‌ها گوشیم خودم می‌سازم. وقتی که حس کردم دوربین گوشیم ضعیفه، دیگه لازم نیست برم یه موبایل جدید بخرم. کافیه فقط همون ماژول دوربین رو عوض کنم.

البته این ایده چند وقتی هست که مطرح شده ولی هنوز محصول با کیفیت بالا و تولید انبوه که مشتری‌ها براش سر و دست بشکنن نداشته. تا چند اول اینکه این ماجرا پیچیدگی‌های خاص خودشون دارن و نحوه‌ اقتصادشون ممکن برای کاربر دردسرساز باشه. از طرف دیگه این ماژول‌ها فعلا قیمت خیلی بالایی دارن و من و شما به عنوان مشتری ترغیب نمی‌شیم که بریم گوشی ماژولار بخریم.

و نهایتا اینکه باید یک استاندارد خاصی بین تولیدکننده‌ها وجود داشته باشه تا ماژول‌هایی که از برندهای مختلف خریداری می‌شن بتونن با هم هماهنگی داشته باشن بتونن با هم کار بکنن. وگرنه اگر مثلا ما گوشی ماژولار سامسونگ بخریم حتما باید ماژول‌هایی طراحی شده سامسونگ رو هم بخریم. بازم گوشی‌ها انحصاری میشن. درسته که الان همه‌ این مشکلات سر راه موبایل‌های ماژولار وجود داره ولی در آینده‌ نزدیک احتمالا بیشتر می‌شنویم در مورد این نوع گوشی‌ها.

همراه این همه تغییرات گسترده‌ای که ممکنه اتفاق بیفته برای گوشی‌ها، احتمالا یک سری فناوری‌های جانبی هم تغییر کنه. همین الان که داریم به این پادکست گوش میدیم، اینترنت نسل پنج تو بعضی از کشورها تست شده اما هنوز مشخص نیست که چه زمانی در اختیار همه قرار بگیره. هنوز هیچ برنامه‌ای دقیقی براش در نظر نگرفتن اما احتمالا روزی به فراگیری نسل چهار خواهد شد. اون زمان دیگه خرید گوشی‌هایی که می‌تونن با فناوری نسل پنج کار بکنن عادی میشه و احتمالا روی استفاده از اینترنت نسل شیش سرمایه‌گذاری می‌کنن.

احتمال اینکه روزی لباس‌هایی بپوشیم که بخشی از عملکرد امروز گوشی‌های موبایل رو انجام بدن وجود داره. شاید روزی استفاده از شلوارهایی که با موبایلمون ارتباط مستقیم داشته باشن خیلی عادی بشه. حتی ممکنه کارو یک قدم فراتر گذاشت و روزی برسه که مغز با موبایلمون ارتباط برقرار کنه و اینجوری هر چیزی که تو ذهنمون می‌گذره رو روی صفحه اعمال بکنیم.

از اونجایی که الان اکثر ارتباط‌ها با گوشی به صورت بی‌سیم انجام میشه مثل هندزفری، احتمال اینکه پورت‌های موجود روی گوشی‌های کم‌کم حذف بشن هم خیلی زیاده و دیگه حتی برای شارژ گوشی هم از منابع شارژ بی‌سیم استفاده کنیم. واقعا باید صبر کرد و منتظر موند تا ببینیم چی پیش میاد؟ اما یک چیز قطعیه و اونم این که تلفن‌های همراه منتظر تغییرات زیادی هستند در آینده.

چیزی که شنیدین ششمین قسمت پادکست آینده‌ نزدیک بود. خوشحالم که تا این‌جا همراه من بودین. آینده‌ نزدیک به حمایت‌های شما خیلی نیاز داره. بزرگترین حمایت شما هم مثل همیشه معرفی آینده‌ نزدیک به کساییه که فکر می‌کنین به شنیدن داستان‌هایی در مورد تکنولوژی‌های آینده علاقه‌مندن یا حتی یکی از قسمت‌های پادکست که فکر می‌کنیم برای اون فرد جذابه رو می‌تونیم براش پخش کنیم تا بشنون.

آدرس شبکه‌های اجتماعی آینده‌ نزدیک رو هم می‌تونید و توضیحات همین اپیزود گوش کنید. حتما به صفحه اینستاگرام سر بزنین و نظرات انتقادات و پیشنهادات خودتون رو توی کست باکس، اپل پادکست، گوگل پادکست یا هر جای دیگه‌ای که صدای من و از طریق اون می‌شنوید برام ارسال کنید تا نقاط ضعف و قوت خودم رو بهتر بشناسم.

من بابک معمار هستم و آخر هفته‌ فوق‌العاده‌ای رو براتون آرزو می‌کنم از پادکست آینده‌ نزدیک.

بقیه قسمت‌های پادکست آینده نزدیک را می‌تونید از طریق CastBox هم گوش بدید: