تفکر دیزاین در کسب‌وکار

اگر کارآفرین هستید یا به دنیای کارآفرینی علاقه دارید ممکن است این سوال برای شما ایجاد شده باشد که آیا مدل‌های کلاسیک کسب‌وکار می‌توانند به تنهایی به تحلیل شرایط بپردازند و توانایی جلوگیری از بروز مشکلات اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی را دارند؟ در شیوه‌های سنتی مدیریت نقش کاربر در حل مسائل کمرنگ بود اما مدیران جدید به دنبال یافتن راه‌هایی بودند که بیشترین بازدهی را داشته باشد و برای بالا بردن بازدهی توجه به کاربر را به عنوان امری اجتناب ناپذیر در روش‌های خود لحاظ کردند. ممکن است فکر کنید این روش تنها برای دیزاینرها کاربرد دارد اما جالب است بدانید گروهی از توسعه دهندگان این روش، تیم اگیلوی (Tim Ogilvie) و جین لیدکا (Jeanne Liedtka) در دانشگاه ویرجینا، نه تنها دیزاینر نیستند بلکه از دنیای کسب‌وکار و مدیریت می‌آیند. تفکر دیزاین روشی اثربخش برای بهبود فرآیندهای سنتی و تبدیل آنها به راه‌حل‌های کاربر محور در دنیای کسب‌وکار است.

در تعریف دونالد نورمن (Donald Arthur Norman) تفکر دیزاین واژه‌ای است که برای شرح آنچه افراد خلاق انجام می‌دهند، یعنی شکستن قوانین و فراتر رفتن از پارادایم‌های موجود و فکر کردن از نو، استفاده می‌شود. پس می‌توان نتیجه گرفت در تفکر دیزاین با ساختاری انعطاف‌پذیر و غیرخطی مواجهیم که برمبنای خلاقیت بنا شده است. لاوسون (Bryan Lawson) عقیده دارد تفکر دیزاین همانگونه که به حل مساله می‌پردازد در پی یافتن آن نیز هست و روشی راه‌حل محور است به این معنا که طراحان پیش از انجام تحلیل برای آشکار شدن همه جوانب صورت مساله، با شناختی نسبی و اولیه شروع به تطبیق راه‌حل‌های اولیه خود با مساله می‌کنند.

مراحل تفکر دیزاین از دید خانم لیدکا در کتاب دیزاین برای رشد (Design for Growth) بر۴ اصل کلی بنا شده است. صورت مساله چه چیزی است؟ (what is)، چگونه قرار است این مساله را حل کنیم؟ (what if)، کدام راه‌حل‌ها شگفت‌آور هستند؟ (what wows) و ازین راه‌حل‌های شگفت‌آور، کدامشان قابل اجرا و توسعه است؟ (what works) هر کدام از این مراحل نیز به زیربخش‌هایی به شرح زیر تقسیم می‌شوند:

. بصری‌سازی Visualization بصری سازی و تجسم فکری از آنچه در این فرآیند وجود دارد به ایجاد درک مشترک میان صاحبان کسب‌وکار و مشتریان می‌انجامد. بصری سازی در تمامی مراحل این روش کاربرد دارد.

چه چیزی است؟

. نقشه سفر Journey mapping در این مرحله یک مسیر از آنچه مشتری طی می‌کند تا به پاسخ خواسته‌اش برسد و تجربه‌هایی که در این مسیر دارد در قالب یک نقشه سفر مشتری ایجاد می‌شود.

. تحلیل زنجیره ارزش Value chain analysis زنجیره ارزش مجموعه‌ای از عملیات‌هایی است که در یک صنعت به صورت زنجیرگونه انجام می‌پذیرد تا به خلق ارزش منجر شود. در هر حلقه از این زنجیر، ارزشی به محصول نهایی افزوده می‌شود. این زنجیره‌ها تدارکات داخلی (Inbound logistic)، عملیات‌ها (Operations)، تدارکات خارجی (Outbound logistic)، بازاریابی و فروش (Marketing & Sales) و خدمات (Service) هستند. همچنین می‌توانند شامل فعالیت‌های حمایتی همچون تامین (Procurement)، توسعه تکنولوژی (Technology Development)، مدیریت منابع انسانی (Human Resource Management) و زیرساخت‌های شرکت (Firm Infrastructure) باشند.

. نقشه ذهنی Mind mapping یک نمودار درختی است که به بیان ایده‌ها و فعالیت‌ها تا رسیدن به جان‌مایه اصلی موضوع کمک می‌کند و براساس دسته‌بندی عناصر به صورت ادارکی و در گروه‌های معنایی مشترک کار ‌می‌کند.

چگونه مساله را حل کنیم؟

. طوفان فکری Brain Storming یک روش خلاقیت گروهی است که برای رسیدن به ایده‌های متنوع و به تعداد زیاد کاربرد دارد. این روش برای بد‌ست آوردن حجم زیادی از ایده‌ها اثربخش است.

. توسعه سریع کانسپت Rapid concept development کمک می‌کند تا فرضیه‌هایی درباره پتانسیل‌های جدید فرصت‌های کسب‌وکاری ایجاد شود. در این مرحله بایدهای دیزاین برمبنای زنجیره ارزش و پرسونای مخاطبان ساخته می‌شود. هدف ما ایجاد سریع ایده‌ها و رساندن آنها به دست مشتریان در سریعترین زمان ممکن است.

چه چیزی شگفت‌آور است؟

. تست فرضیه Assumption testing تمرکز بر شناسایی فرضیه‌هایی است که سبب جذابیت یک ایده کسب‌وکاری می‌شوند و با استفاده از داده‌های موجود برای ارزیابی احتمالی این فرضیه‌ها کار می‌کنند. این فرضیه‌ها ممکن است با آزمون‌های ذهنی یا میدانی سنجیده شوند.

. نمونه‌سازی سریع Rapid prototyping ساخت سریع یک تجسم فیزیکی از آنچه در ذهن ماست ایجاد می‌کند. این روش به شکل‌گیری درک بهتر از ایده و تست اولیه آن می‌انجامد.

کدام‌ راه‌حل‌ها کار می‌کند؟

. مشارکت با مشتری Customer co-creation شامل راهکارهایی است که مدیران را قادر می‌سازد در زمان ایجاد و توسعه ایده‌های جدید کسب‌وکار از مشتریان کمک بگیرند. این روش به رشد و نوآوری با رویکردی ارزشمند و کم خطر (مشارکت مشتری و رسیدن به آنچه مشتری می‌خواهد) کمک می‌کند.

. انتشار آموزشی Learning launches برای ارزیابی ویژگی‌های کلیدی و زیربنایی محصول مفید است. این روش در مقایسه با راه‌اندازی محصول در بازار، سریعتر و ارزان‌تر است و رویکردی آموزشی دارد و به رشد در بازار داده‌محور کمک می‌کند.

. داستان‌سرایی Storytelling یا بافتن داستان به تجسم آنچه هستید و اشتراک‌گذاری آن کمک می‌کند. تمام سخنرانی‌های خوب (چه تحلیلی و چه دیزاین‌محور) برمبنای داستان‌گویی شکل می‌گیرند. مثل استفاده از تصاویر، داستان‌ها مسیری به احساسات ایجاد می‌کنند و کمک موثری در فروش راه‌حل‌های یک مشکل هستند. با شناخت مخاطب و ایجاد یک داستان‌نامه مناسب می‌توانید بستر فروش مناسبی را برای راه‌حل‌های خود ایجاد کنید.

باتوجه به آنچه گفتیم، تفکر دیزاین یک روش جدید و موثر برای تیم‌های استارتاپی است تا آنچه را که می‌خواهند، هر چه بیشتر با دنیای کسب‌وکار منطبق سازند و بهبود فرآیندهای خود را با نگرشی دیزاین محور تضمین کنند.
این مقاله در روزنامه جام‌جم: http://jjo.ir/buvwirxj