پرسونای مخاطب: معرفی انواع پرسونا و روش‌های رسیدن به آن

اگر در یک کسب و کار نوپا یا سابقه‌دار آنلاین به عنوان نویسنده محتوا، استراتژیست محتوا، دیجیتال مارکتر، مدیر محصول یا کار می‌کنید، یا یک بیزنس دارید، باید بدانید که شناخت مخاطب در موفقیت کسب و کار شما اثر ویژه‌ای دارد و به چه میزان باعث افزایش جذب مشتری و افزایش درآمد حاصل از این بیزنس می‌شود. برای شناخت مخاطب باید در مورد افراد مختلف و مشتریان احتمالی خودتان اطلاعات کاملی جمع‌آوری کنید تا بتوانید با استفاده از این اطلاعات، پرسونای مخاطب خودتان را به دست بیاورید.

پرسونای مخاطب، انواع مختلفی دارد و روش‌های متفاوتی برای تعیین آن وجود دارد. در این مقاله، تعریف درست آن، معرفی انواعش و کاربرد آن‌ها و سه روش مختلف برای مشخص‌کردنش را براساس مطالب وبینار تدوین استراتژی محتوا برای کسب‌وکارهای آنلاین، دوره نویسندگی محتوا کانتنت برگر و تحقیقات خودم برای شما توضیح خواهم داد تا بتوانید این کار را به درستی و با دقت بالاتری به انجام برسانید.

چرا باید پرسونای مخاطب را تعیین کرد؟

شناخت پرسونای مخاطب به شما دید می‌دهد تا بتوانید راحت‌تر و بهتر با او در حوزه‌های متفاوت ارتباط بگیرید. به عنوان مثال تصور کنید که می‌خواهید برای یک کسب و کار یک استراتژی محتوا تدوین کنید. در هنگام انجام این کار، شما باید بدانید مخاطب شما چه نوع محتواهایی را دوست دارد، از چه چالش‌هایی رنج می‌برد، در کدام پلتفرم‌ها قرار دارد، سبک زندگیش به چه صورتی است و به طور کلی چه ویژگی‌هایی دارد تا بتوانید مسیر درستی برای تولید و ارائه محتوا به او تدوین کنید.

اگر مدیر محصول هستید، باید مشخصات مخاطب را بشناسید تا بتوانید ویژگی و امکانات محصول کسب و کار خودتان را با توجه به این موارد بهینه‌سازی کنید. زیرا اثر زیادی روی ماندگاری افراد و استفاده آن‌ها به مدت زیاد از این محصول دارد. به طور کلی، شناخت مخاطب برای هر عضو مجموعه کسب و کار لازم و ضروری است و بدون این دید، شما نمی‌توانید کاربران جذب‌‌شده زیاد‌تر و فروش بالایی داشته باشید.

پرسونا چیست؟

پرسونا، در واقع یک مخاطب نیمه‌فرضی به شمار می‌آید که قرار است، گروهی از مخاطبان شما را نمایندگی کند. این شخصیت در دنیای خارج وجود فیزیکی ندارد؛ اما فرضی نیز به شمار نمی‌آید. زیرا ویژگی‌ها و دغدغه‌های او با استفاده از اطلاعات و داده‌های واقعی آن دسته از افراد موردنظر شما مشخص شده است؛ بنابراین به افراد واقعی شباهت زیادی دارد.

انواع پرسونای مخاطب چیست؟

پرسونای مخاطب براساس نوع مخاطب و کاربرد به هفت دسته مختلف تقسیم‌بندی می‌شود که در این بخش چهار مورد از مهم‌ترین آن‌ها را به شما معرفی می‌کنم و در موردشان شرح لازم را می‌دهم.

User Persona:

مدیر محصول‌ها از این نوع پرسونا، برای شناخت، دغدغه‌ها، ویژگی‌ها و مشخصات مشتری اولیه محصول خودشان استفاده می‌کنند. به کسی که در ابتدای کار از محصول مشتاقانه استفاده می‌کند، مشتری اولیه گفته می‌شود.

به عنوان مثال افراد علاقه‌مند به تکنولوژی یا به اصطلاح گیک‌های که برای اولین بار از Chatgpt استفاده کردند، مشتری اولیه آن به شمار می‌روند.

Buyer Persona:

این نوع از پرسونا را تیم فروش برای شناخت خریدار محصولات کسب و کار، استفاده می‌کند. خریدار کسی به شمار می‌رود که خرید و هزینه تهیه محصول را به طور تمام پرداخت می‌کند. به عنوان مثال پدر خانواده در هنگام تهیه محصولات غذایی موردنیاز برای خانه، خریدار حساب می‌گردد، زیرا خرید و پرداخت آن را به انجام می‌رساند.

Audiance Persona:

اگر در تیم محتوا مشغول به فعالیت هستید، باید از Audiance Persona استفاده کنید. زیرا این نوع از پرسونا برای شناخت مخاطب به کار می‌رود. به کسی که می‌تواند محصول شما را بخرد، یا آن را به دیگران برای تهیه معرفی کند، مخاطب گفته می‌شود.

شناخت مخاطب به تیم محتوا کمک می‌کند تا بتواند مطالب بهتری را آماده کند و ارتباط بهتری با این دسته از افراد برقرار کند؛ بنابراین اهمیت بسیار بالایی دارد.

Marketing Persona:

تیم مارکتینگ از این نوع پرسونا، برای شناخت مشتری بالقوه و پتانسیل موجود در بازار موردنظر خودشان استفاده می‌کند. به این صورت می‌تواند با قطعیت بالاتری وارد این بازار شود و احتمال شکست را به حداقل ممکن خودش برساند.

روش‌های مختلف تهیه پرسونای مخاطب چیست؟

اگر در هنگام تعیین پرسونای مخاطب، نگاه طیفی به آن داشته باشید، می‌توانید نتیجه بهتری بگیرید و آن را در شرایط مختلف به دست بیاورید. سه نوع روش برای تعیین پرسونا داریم که شامل روش 1+2، Adhoc Persona و Data Driven می‌گردد. در ادامه هر کدام از این روش‌ها را توضیح می‌دهیم تا بتوانید از آن‌ها به خوبی استفاده کنید.

تعیین پرسونای مخاطب با استفاده از روش 1+2

اگر یک کسب و کار نوپا دارید، یا امکان دسترسی چندانی به مخاطب موردنظرتان را ندارید، باید از این روش استفاده کنید. روش 1+2 برای تعیین پرسونای فرضی به کار می‌رود که سرعت تعیینش بالا است؛ اما قطعیت و دقت بسیار پایین‌تری از دیگر روش‌ها دارد.

در این روش شما باید سه پروفایل متفاوت را تکمیل کنید، دو پروفایل باید مربوط به مخاطبان هدفتان باشد و پروفایل سوم نیز مخصوص آنتی‌پرسونا شما است. آنتی‌پرسونا، شامل افرادی می‌شود که برای کسب و کار شما سودی ندارند و بیشتر باعث اذیت و آزار می‌گردند.

به عنوان مثال فرض کنید، یک خانه بومگردی در دل روستاهای شمال درست کرده‌اید و می‌خواهید پرسونای مخاطب خودتان را تعیین کنید. با استفاده از این روش، باید سه پروفایل مخاطب را برای این خانه بومگردی به دست بیاورید. اولین پروفایل می‌تواند مرتبط با سارا باشد، این فرد همواره برای اسکان به خانه‌های بومگردی می‌رود، صبح زود بیدار‌شدن را دوست دارد و به طور کلی نماینده افرادی به شمار می‌آید که اسکان در این نوع خانه‌ها و سفر به این شکل را دوست دارد.

به عنوان پروفایل دوم، می‌توانید، کوروش را در نظر بگیرید. خصوصیات این فرد شباهت زیادی به سارا دارد؛ اما تفاوت‌هایی نیز با او دارد. به عنوان مثال، برای اسکان، همواره خانه بوگردی را انتخاب نمی‌کند و نماینده افرادی به حساب می‌‌آید که برخی اوقات برای اسکان به هتل می‌روند و انتخاب همیشگی آن‌ها، این نوع سفر نیست.

پروفایل سوم را نیز می‌توانید به دسته افرادی اختصاص دهید که هیچ علاقه‌ای به این نوع سفر و اسکان ندارند و با صبح زود‌بیدار‌شدن مشکل دارند. این افراد آنتی‌پرسونا شما هستند و بهتر است، آن‌ها را به سمت محصول خودتان جذب نکنید. نام این پروفایل را نیز می‌توانید، شهاب بگذارید.

Adhoc:

میزان دقت این نوع روش نسبت به روش 1+2 بیشتر است؛ اما از Data Driven پایین‌تر است. در این روش باید به فاصله یک هفته، جلسه‌ای با حضور نمایندگان تیم‌های مختلف برگزار کنید. در جلسه اول مهم است که تیم‌ها، ترکیبی از نمایندگان بخش‌های مختلف باشند؛ اما در جلسه دوم لزومی، به رعایت این موضوع نیست. همچنین تعداد اعضای تیم‌ها نیز باید حداکثر سه نفر و تعداد تیم‌‎‌ها نیز باید بین 2 تا 5 تیم باشد.

در جلسه اول، ابتدا، شاخص اصلی جداکننده مشتریان خودتان را تعیین می‌کنید. به عنوان مثال اگر خانه بومگردی دارید، شاخص‌های اصلی شما میزان علاقه افراد به ماجراجویی و مهم‌بودن راحتی در هنگام اسکان برای آن‌ها، است که باید آن‌ها را به صورت طیفی دسته‌بندی کنید.

بعد از انجام این کار سه پروفایل‌ خالی را در اختیار افراد تیم‌ها قرار می‌دهید و به آن‌ها می‌گویید که باید پروفایل‌های خودشان را در 30 دقیقه تکمیل کنند. بعد از انجام این کار، به تیم‌ها استراحتی می‌دهید و شاخص‌های اصلی را روی وایت‌بردی می‌نویسید. تیم‌ها بعد از این کار، باید یکی از پرسوناهای خودشان را بخوانند و توضیح دهند، فرد مشخص‌شده در کدام از قسمت از طیف‌های مشخص‌شده قرار می‌گیرد. تیم‌های دیگر نیز می‌توانند در این بحث شرکت کنند و مدت آن باید 15 دقیقه باشد. بعد از انجام این کار، جلسه اول تمام می‌شود و تیم اداره‌کننده آن، یک هفته فرصت برای جمع‌بندی خواهند داشت.

در مدت این یک هفته، تیم اداره‌کننده جلسه باید جمع‌بندی پروفایل‌های مختلف را انجام دهند تا به 3 تا 5 پرسونای مخاطب برسند. این تیم باید در ابتدای جلسه دوم، به مدت 15 دقیق روند تحلیل‌ها و جمع‌بندی خودشان را توضیح دهند تا تیم‌های شرکت‌کننده با فرآیند به طور کامل آشنا شوند. سپس پروفایل‌های مشخص‌شده به تیم‌ها معرفی می‌شود و باید از آن‌ها پرسیده شود که آیا با آن‌ها موافق هستند، یا به نظرشان نیاز به تغییر دارد. این کار باید 20 دقیق طول بکشد و بیشتر از آن زیاده‌روی به شمار می‌آید.

در آخر جلسه نیز باید به تیم‌ها، یک نمونه محصول واقعی داده شود و از آن‌ها بخواهید که برای داخل، بیرون و روی کاتالوگ تبلیغاتی این محصول، متن لازم را بنویسند. متن‌ها باید براساس پرسوناهای تعیین‌شده باشد. به این صورت شما می‌توانید پرسونا و دیدهای مختلف افراد نسبت به آن را به دست بیاورید.

Data Driven:

در این روش دقیق‌ترین راه برای جمع‌آوری پرسونا به شمار می‌آید و مناسب‌ترین گزینه است. برای تعیین پرسونای مخاطب به روش Data Driven باید پرسشنامه‌ای تعیین کنید و با استفاده از آن به جمع‌آوری اطلاعات بپردازید. سوالات این پرسشنامه باید براساس فاکتورهای زیر مشخص شود:

• فاکتورهای دموگرافیک
• جایگاه شغلی و اطلاعات مربوط به شغل
• اصول، ارزش‌ها و هویت‌ها
• اهداف، آرزوها و الگوها
• چالش‌ها
• سبک‌ زندگی
• منابع کسب اطلاعات مخاطب
• میزان حضور دیجیتالی او
• ترجیحات محتوای مخاطب
• رابطه مخاطب با محصول

این پرسشنامه را می‌توانید به صورت آنلاین یا آفلاین آماده کنید و در اختیار افراد قرار دهید. تعداد افراد باید بین 12 تا 100 نفر باشد که تعداد دقیقش به کسب و کار شما بستگی دارد. پس از جمع‌آوری اطلاعات، باید آن‌ها را آنالیز کنید تا بتوانید به پروفایل‌های موردنظر خودتان برسید.

تعیین پرسونا؛ بهترین راه برای شناخت مخاطب

به دست‌آوردن پرسونای مخاطب بهترین راه برای شناخت ویژگی‌ها، دغدغه‌ها و دیگر موارد مرتبط به آن‌ها است. اما برای انجام این کار، نیاز به شناخت انواعش و روش‌های به دست‌آوردنش دارید که در این مقاله آن‌ها را برای شما توضیح دادم تا بتوانید این کار را به راحتی انجام دهید.

در قسمت نظرات به من بگویید که از کدام روش برای به دست‌آوردن پرسونا تا به حال استفاده کرده‌اید؟