تأمین مالی جمعی یا Crowd funding چیست؟

با رشد سریع صنایع و ایده‌های استارت آپی در کشور به تدریج “Crowd funding” که در یادداشت پیش رو با عنوان "تأمین مالی جمعی" یا "سرمایه بخشی" از آن یاد می‌شود نیز در حال رشد و پیشرفت است، هرچند که این مفهوم نزد درصد بالایی از مردم ناشناخته مانده و حتی استفاده از آن بین اهالی ایده‌های استارت آپی نیز چندان رایج و مرسوم نشده. در ادامه تلاش می‌شود تا تعریفی از تأمین مالی جمعی ارائه شود و توصیفاتی در این زمینه بیان گردد.

سرمایه بخشی یا تأمین مالی جمعی بنا بر تعریف عبارت است از:

تمرین سرمایه گذاری در یک پروژه عادی و یا ریسک پذیر بوسیله جمع کردن مبالغ کمی از پول از تعداد بسیار زیادی از مردم که عموما از طریق اینترنت انجام می‌شود.

همانطور که مشخص است در این تعریف سه محور عمده وجود دارد: ریسک پذیر بودن پروژه، خرد بودن مبالغ سرمایه گذاری و تعداد بالای افراد سرمایه گذار. بنابراین لازم است کلیه ذینفعان اعم از صاحبان پروژه، تأمین کنندگان، صاحبان سایت و ... به این محور ها توجه کنند و با چشمانی باز­تر و ذهنی آگاه­تر وارد این مسیر شوند و از پتانسیل های آن استفاده کنند.

در شرایط حاضر و با نیم نگاهی به شرایط اقتصادی لازم است سرمایه بخشی نه فقط به عنوان یک گزینه‌ی موجود بلکه به عنوان یک ضرورت اجتناب ناپذیر مورد بررسی قرار گیرد. در شرایطی که رکود در اقتصاد کماکان خودنمایی می‌کند، تمایل به سرمایه گذاری‌های کلان کمتر شده و شرکت‌های کوچک بیش از هر زمان دیگری برای بقای خود تلاش می‌کنند، سرمایه­ بخشی فرصتی را برای کارآفرینان مهیا می­‌کند تا کسب و کار و پروژه‌های خود را به عموم مردم معرفی کنند. امروزه پلتفرم‌های بسیاری برای تأمین مالی جمعی یا سرمایه بخشی وجود دارد؛ Kickstarter، Indiegogo و ... نمونه‌هایی از این پلتفرم‌ها هستند که کارآفرینان می‌توانند با خیالی آسوده در آنها به دنبال سرمایه مورد نیاز خود باشند. ناگفته پیداست که این سایت‌ها برای صاحبان پروژه در کشور ما چندان قابل استفاده نبوده و نیاز به سایت‌های بومی جهت پیشبرد روند سرمایه بخشی وجود دارد. پیرو همین نیاز سایت‌های مختلفی در کشور ما راه اندازی شده و هرکدام از آنها تلاش دارند تا این مفهوم را به دیگران شناسانده و بتوانند تأمین مالی پروژه های خود را انجام دهند، هرچند که متأسفانه به دلیل مشکلات موجود در کشور و همینطور برداشت اشتباه از مفهوم سرمایه بخشی اغلب این سایت ها به مفهوم واقعی تأمین مالی جمعی نزدیک نشدند و مسیر­های دیگری مانند بنگاه‌های خیریه را در پیش گرفتند.

در­حالی­ که هرکدام از سایت ها راهکارهای اختصاصی خود را ارائه می‌دهند اما مفهوم کلی در آنها مشابه است. بر خلاف سرمایه گذاری‌های سنتی که کل سرمایه توسط عده محدودی از افراد تأمین می شود، کمپین‌های سرمایه بخشی توسط عموم مردم انجام می‌شود. سازندگان پروژه­ که محصولشان در این سایت‌ها قرار گرفته می‌توانند نمایه‌ای برای خود بسازند. این نمایه‌ها معمولا حاوی یک ویدئو کوتاه، مقدمه ای بر پروژه خود، لیستی از پاداش‌ها به ازای اهدای سرمایه و عکس هایی از پروژه هستند و هدف از ساخت آنها این است که پیامی درخور توجه ساخته شود تا مخاطبان مجذوب این پروژه شوند.

هر کمپین که در سایت‌های تأمین مالی جمعی معرفی می‌شود دارای هدف مشخص مالی است که باید در تعداد روزهای مقرر به این هدف خود برسد. از روزی که پروژه در سایت معرفی می‌شود بازدید کنندگان می توانند میزان پول جمع آوری شده و روزهای باقیمانده را مشاهده کنند تا به طور دقیق در جریان روند پروژه ها قرار گیرند. پس از پایان مدت مقرر در صورتی که سرمایه مورد نیاز جذب شده باشد صاحبان پروژه کار خود را شروع می­‌کنند و در صورتی که سرمایه جذب شده به میزان مورد درخواست نرسیده باشد مبالغ به حساب تأمین کنندگان باز می گردد.

در سطور بالا تلاش شد تا توضیح اجمالی درباره سرمایه بخشی ارائه گردد. همانطور که مشخص است تأمین مالی جمعی فرصتی بی بدیل را برای صاحبان پروژه فراهم می­‌کند تا دردسر های جذب سرمایه گذار را از خود دور کنند و در فضایی مطلوب تر به توسعه محصولات خود بپردازند. امید است در آینده شاهد اقبال هرچه بیشتر مردم و صاحبان پروژه به این مفهوم باشیم.