اسکیزوفرنی با تب امپراتوری

ترکیه کشوری است که این روز ها نامش را به‌عنوان کسی که به خاک همسایگانش دست‌اندازی می‌کند می‌شناسیم؛ رویای ترکیه برای عراق چیست؟

جمهوری ترکیه در دو دههٔ گذشته یکی از قربانیان گروهک‌های تروریستی در جنوب‌شرقی خود است. از چند سال قبل، دولت ترکیه با ورود به عرصهٔ نظامی درصدد خرید انبوه و تولید تجهیزات نظامی برآمده است و از این امکانات برای مبارزه با گروه‌های تروریستی در جنوب شرقی خود استفاده کرده است؛ تا جایی که تعداد عملیات‌های تروریستی در داخل کشور خود را به میزان زیادی کاهش داده است. با این وجود این کشور پس از پاکسازی مناطق آلودهٔ کشور خود، به بهانهٔ مبارزه با منشأ اصلی این گروهک‌ها و به زعم خودش ضربه به این گروهک‌ها عملیات‌هایی را در شمال عراق انجام داده است. این عملیات‌ها در ابتدا محدود بود و اکثرا از طریق بمباران هوایی انجام می‌شد؛ ولی رفته‌رفته رنگ‌و‌بوی این عملیات‌ها تغییر کرد. از 31خرداد سال گذشته بود که ترکیه به بهانهٔ حمله‌های متعدد از مناطق شمالی عراق که محل حضور عناصر گروهک پ‌ک‌ک است، عملیات گسترده‌ای را علیه مواضع عناصر پ‌ک‌ک آغاز کرد. هرچند در این عملیات‌ها عناصر مسلح هدف قرار می‌گرفتند، افراد غیرنظامی نیز از این حمله‌ها بی‌بهره نمی‌ماندند. هدف از این حملات که به مناطق قندیل و گارا اصابت می‌کردند، قطع ارتباط این مناطق با سنجار بود تا عملاً ارتباط محور عراق و سوریه این گروهک‌ها که در شمال سوریه نیز فعال هستند قطع شود. فعالیت این گروهک‌ها از زمان ایجاد ائتلاف بین‌المللی که در ظاهر برای مبارزه با داعش وارد عراق و سوریه شدند زیاد شد. پس از اشغال سنجار توسط داعش و قتل عام ایزدی‌ها، تعدادی از عناصر مسلح YPG (شاخهٔ پ‌ک‌ک در سوریه) برای پاکسازی مناطق کردنشین عراق وارد این مناطق شدند. یکی دیگر از بهانه های ترکیه برای عملیات های خود در عراق حضور این نیروها در شهر سنجار بود؛ ولی این شهر درسال ۲۰۱۷ میلادی به تصرف نیروهای مردمی و ارتش کشور عراق در آمده بود و این دلیل آنکارا به احتمال زیاد فقط بهانه‌ای برای عملیات در این شهر است؛ چرا که پیش‌تر رئیس جمهور این کشور نیز با اشاره به حضور عناصر پ‌ک‌ک در سنجار گفته بود: «ممکن است شبانه به سنجار حمله کنیم».

اما مهم‌تر از همهٔ این‌ها چراغ سبز دولت مرکزی عراق و مسعود بارزانی برای انجام عملیات در شمال عراق است.

از طرف دیگر ترکیه در چند ماه اخیر، تعداد زیادی پایگاه و باند فرود در شمال عراق ایجاد کرده است تا به گمان خودش منطقهٔ حائلی را در خاک عراق ایجاد کند؛ آن چیزی که از چیدمان پایگاه‌ها دیده می‌شود این است که اگرچه اکثر این پایگاه‌ها در نزدیکی مرز ترکیه هستند؛ ولی وجود پایگاهی در دهوک و چند نقطهٔ دیگر که دور از مرز دو کشور هستند نیز نشان‌دهنده طمع آنکارا برای حضور عمیق‌تر و طولانی‌تر در خاک عراق است؛ همچنین اظهارات مقامات آنکارا مبنی بر عملیات‌های دیگر در خاک عراق این اندیشه را در ذهن تداعی می‌کند که آنکارا دنبال ایجاد پایگاه‌های جدید در مناطق مرکزی‌تر خاک عراق است.

اما ویژگی این مناطق چیست؟

پاسخ خیلی روشن است: نفت. آنکارا به‌دنبال منابع انرژی است تا از هزینه‌های زیاد خرید نفت خود را برهاند. حتی تلاش‌های آنکارا برای کشف منابع انرژی در دریای مدیترانه نیز در همین راستا است.

این مسئله را در روی‌آوردن آنکارا به فتنه‌های قومی در منطقه می‌توان به‌خوبی دید؛ وجود ترکمن‌ها در استان نینوا و کرکوک و دست‌گذاشتن دولت ترکیه بر روی این موضوع را می‌توان در همین راستا دید. به‌طور خلاصه با درنظر‌گرفتن اقدامات دولت حاکم بر ترکیه به این نتیجه می‌شود رسید که اگر آنکارا دست از اینچنین اقداماتش برندارد تاوان آن را به‌سختی پرداخت خواهد کرد. حالا باید منتظر ماند تا ببینیم که خیالات رئیس جمهور نئوعثمانی ترکیه به واقعیت خواهد پیوست یا نه؟!

دانلود شماره «سیزدهم» نشریه اسوه