تحریم‌های تسلیحاتی

«هند در خرید پهپاد از آمریکا تجدید نظر می کند.»، «آلمان قرارداد خرید پهپاد های آمریکا را لغو کرده و خرید پهپاد ساخت کانادا را در اولویت خود قرار داده است.»

در رابطه با اخبار نظامی فوق، فارغ از نوع پهپاد و قیمت‌های فروش، نکته مهم این است که به دنبال آشکار شدن ضعف پهپادهای آمریکایی، پس از سرنگونی گلوبال هاوک، ترامپ دیگر نمی‌تواند مثل بازاریاب‌های فروش کالا برای دوشیدن کشورهای مختلف به سفر برود و باید کتابچة معرفی پهپادهای آمریکایی را راهی بازیافت کند تا بلکه برای چاپ تبلیغات انتخاباتی America firstبه کار بیایید

ذکر نقاط قوت سامانه سوم خرداد هم به خبرگزاری‌های خارجی واگذار می‌شود که به قول معروف، خوش‌تر آن باشد که سِرّ دلبران، گفته آید در حدیث دیگران.

بد نیست به سوال اصلی این روزها در مورد حق مشروع ایران در برجام یعنی لغو تحریم تسلیحاتی ایران بپردازیم، اینکه چرا احزاب دموکرات و جمهوریخواه در یک اتحاد فراجناحی به پامپئو برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران نامه زده‌اند؟ و ترامپ که الان باید به فکر انتخابات باشد، مشغول مانع‌تراشی برای احقاق این حق شده است؟

1) صنایع و نیروهای دفاعی ایران با سبک شدن بار تحریم تسلیحاتی می‌توانند به تکمیل و افزایش توان خود پرداخته و با پژوهش بر محصولات فناورانة روز دنیا، از این موقعیت بهره ببرند و ترامپی که همین الان با وجود فشار حداکثری‌اش در شوک پرتاب ماهواره نور مانده است، وقتی به برداشتن پا از روی گردن این شیر در زنجیر می‌اندیشد، وحشتش بیشتر می‌شود.

2) ایران می‌تواند سامانه‌های دفاعی را به کشورهایی مثل سوریه و یمن بفروشد اولین نتیجة این کار حذف نابرابری از جنگ‌های غیرمنصفانة منطقه است؛ یعنی خلبان‌های سعودی و اسرائیلی از این به بعد فقط می‌توانند انهدام مدرسه و بیمارستان را در اتاقک‌های شبیه‌ساز پرواز، بازی کنند.

3) فروش صنایع نظامی ایران علاوه بر سود و ارزآوری برای ایران باعث لطمه به صنایع نظامی آمریکا می‌شود.

4) رسوا شدن ببر کاغذی از دو دوتا چهارتای اقتصادی برای آمریکا دردناک‌تر است؛ یعنی، این همه تبلیغات هالیوودی برای صنایع نظامی آمریکا با اضافه شدن رقیبی به نام ایران زیر سوال می‌رود.

5) با لغو تحریم‌های تسلیحاتی این سوال در ذهن‌ها ایجاد می‌شود که وقتی خرید و فروش تسلیحات آزاد شده چرا دیگر اجناس غیرنظامی و صنعتی و دارویی تحریم هستند؟ یعنی دستگاه دیپلماسی کشورمان گزاره خوبی به دست می‌آورد که می‌تواند از آن برای رفع تحریم های ناعادلانه علیه ایران استفاده کند

برآیند نکات بالا و نکاتی که پنهان مانده است باعث شده تا آمریکا به فکر تمدید تحریم‌های تسلیحاتی بیافتد. سه روشی که آمریکا برای این کار مدنظر دارد عبارتند از:

1) صدور قطعنامه جدید از طریق سازمان ملل علیه ایران: باتوجه به مواضع روسیه در این مورد و کدورت فعلی بین چین و آمریکا احتمالا 2 عضو دائم (وتو دار) شورای امنیت مخالف قطعنامه‌های جدید علیه ایران خواهند بود.

2) بازگشت به برجام و استفاده از مکانیسم ماشه*: این گزینه به نظر غیرمعقول می‌آید خصوصا با آن شومن بازی‌هایی که ترامپ موقع خروج از برجام از خود نشان داد.

3) چکاندن ماشه از سوی کشورهای اروپایی: باوجود این که طرف‌های اروپایی به شفاف سازی‌ها و تعهد ایران به برجام اذعان دارند بعید نیست که ترامپ با حربه‌هایی همچون گذاشتن تعرفه بر خودروهای اروپایی و مسائلی از این دست بتواند این کشورها را باخود همراه کند.

در هرصورت آنچه که الان از وزارت امور خارجه انتظار می‌رود این است که به پاسخ توئیتری اکتفا نکرده و با استفاده از نظرات حقوقدانان و متخصصان، پاسخی مستدل برای ادعای آمریکایی‌ها تهیه کنند، اتفاقی که در توافق هسته‌ای رخ نداد و این توافق با ضعف‌های حقوقی امضا شد که تبعات آن همچنان ادامه دارد. امید است وزارت خارجه با افزایش رایزنی سازنده با کشورهای همسو مثل چین و روسیه جبهه‌ای در مقابل زیاده‌خواهی‌های آمریکا باز کند.

*مکانیسم ماشه آخرین راه برای حل اختلاف مابین ذینفعان در برجام است. هنگامی که هر یک از طرفین به این نتیجه برسد که طرف دیگر به تعهدات مقرر عمل نمی‌کند می‌تواند از این فرایند برای حل اختلاف استفاده کند. طرف شاکی ابتدا شکایت خود را در «کمیسیون مشترک» مطرح می‌کند. در صورتی که ظرف ۳۵ روز پاسخ قانع‌کننده‌ای از کمیسیون مشترک نگیرد، شکایت خود را نزد شورای امنیت می‌برد. آنگاه شورای امینت فرصت دارد طی ۳۰ روز به این شکایت رسیدگی کند. اگر نتیجه‌گیری شورای امنیت مورد قبول شاکی نباشد، تحریم‌های سابق سازمان ملل باز می‌گردد. به این ترتیب این فرایند موجب می شود که پس از طی یک پروسه ۶۵ روزه تمام تحریم‌های سابق بازگردد. هدف از ایجاد این مکانیسم، جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای با استفاده از گزینه‌های غیرنظامی در کوتاه‌ترین زمان ممکن است. (به باور متخصصان، ایران برای دستیابی به تسلیحات هسته‌ای به 6 ماه الی یکسال زمان نیاز دارد.) نکته قابل تأمل این است که هر یک از طرفین جداگانه می‌تواند این مکانیسم را با شکایت خود ادامه داده و بدون هیچ مانعی تحریم‌ها علیه ایران را بازگرداند؛ به عبارتی این پروسه به گونه‌ای ترسیم شده است که هیچ کشوری نتواند مسیر بازگشت تحریم‌ها را وتو کند.