از اختلال ADHD، ترند این روزهای شبکه‌های اجتماعی چی می‌دونید؟

شاید شما هم جزو افرادی باشید که نام ADHD را برای اولین بار در شبکه‌های اجتماعی دیده‌اید، زمانی که حتی نمی‌دونستید این چهارحرفیِ عجیب نام یه اختلاله.

حالا همه‌ از ADHD حرف می‌زنن؛ در ویدئوهای کوتاه تیک‌تاک، رشتوهای آگاهی‌بخش و تجربه‌محور ایکس (توییتر سابق) یا حتی پست‌های طنازانه‌ای که آدم نمی‌فهمه چقدرش واقعیت داره و چقدرش حاصل کج‌‌فهمی دربارۀ این اختلاله. برای مثال، یه نفر همین اواخر نوشته بود:

من تنوع‌طلب نیستم، ADHD دارم! +

یا کاربر دیگه‌ایی پست زده بود:

فکر کنم adhd دارم/داشتم. مثل آدم که نمی‌تونم یه جا بشینم، سر کلاس وقتی درس گوش می‌دم یا باید در عین حال با گوشی بازی کنم یا نقاشی بکشم، تمرکزم همش بهم می‌خوره و در عین حال به چند تا چیز فکر می‌کنم. +

اما آیا همۀ افرادی که ادعای ابتلا به ADHD دارن، واقعاً به این اختلال‌ها مبتلا هستن؟ یا عده‌ای هم این وسط می‌خوان با این اختلال پُز بدن تا از قافلۀ ادابازی جا نمونن؟!

بله، ADHD اختلال جدی‌ایه و افراد زیادی به اون مبتلا هستن، اما برخلاف تصویری که در شبکه‌های اجتماعی می‌بینیم، این اختلال به‌اندازۀ سرماخوردگی رایج نیست و ما با مشاهدۀ چند علامت نمی‌تونیم ADHD رو در خودمون یا دیگران تشخیص بدیم.

بنابراین، اگه در شبکه‌های اجتماعی، ویدئویی می‌بینیم یا تجربه‌های کاربری رو می‌خونیم و به علائمی در خودمون مشکوک می‌شیم، بهترین کار اینه که برای تشخیص دقیق اختلال به یه پزشک متخصص مراجعه کنیم.

من در این مطلب سعی کرده‌م ابتدا نگاهی به روند پُررنگ‌شدن ADHD در شبکه‌های اجتماعی بندازم و از اثرات و پیامدهای مثبت و منفی اون بگم و در ادامه به‌زبان ساده توضیح بدم که علائم واقعی و اثبات‌شدۀ ADHD چیه، چه انواعی داره و چطور تشخیص داده می‌شه.

اختلال ADHD و شبکه‌های اجتماعی

خیلی‌ها معتقدن و گاهی به‌طعنه می‌گن که ADHD صرفاً یه ترند یا مُد روزه؛ یعنی ساخته‌وپرداختۀ ذهن افرادیه که خیلی به اون پَروبال می‌دن یا با آب‌وتاب ازش حرف می‌زنن یا حتی بابتش بی‌خودی دارو می‌خورن. بعضی‌ها هم اون رو دستاویز جوون‌هایی می‌دونن که می‌خوان برای تنبلی یا بی‌مسئولیتی‌شون بهانه‌ای دست‌وپا کنن.

اما واقعیت اینه که ADHD فراتر از یه ترنده. این اختلال از سال‌ها قبل در فهرست‌های پزشکی وجود داشته و تحقیقات علمی دامنه‌داری درباره‌ش انجام شده.

برای مثال، در سال ۱۹۰۲ یه تیم تحقیقاتی به رهبری متخصص اطفال بریتانیایی سِر جورج فردریک استیل (Sir George Frederic Still) دربارۀ این اختلال مطالعه کرد و برخی از ویژگی‌های بارز اون، ازجمله تکانش‌گری و بی‌نظمی عاطفی رو توصیف کرد. در واقع، این اختلال بیشتر از یه قرنه که مطالعه می‌شه و شبکه‌های اجتماعی فقط اون رو سر زبون‌ها انداخته‌ن.

جالب‌تر اینکه ADHD از قرن‌ها پیش در فرهنگ عامه حضور داشته بدون اینکه اسمی براش گذاشته باشن. حتی شخصیت‌های داستانی‌ای داریم که با مشکلات بی‌توجهی و بیش‌فعالی دست‌وپنجه نرم می‌کردن:

هاینریش هافمن (Heinrich Hoffmann) که ازقضا پزشک هم بود، در اواسط دهۀ ۱۸۰۰ میلادی داستان‌های کوتاهی ‌نوشت با شخصیت‌هایی مثل «فیلیپ بی‌قرار» (Fidgety Philip) و «جانی سربه‌هوا» (Johnny Look-in-the-Air) که حتی اسم‌شون هم بیش‌فعالی و بی‌توجهی اون‌ها رو نشون می‌ده.

در حال حاضر هم تعدادی از فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی از شخصیت‌های دارای اختلال ADHD به‌عنوان بخشی از خط داستانی‌شون بهره می‌برن؛ از بارنی استینسون (Barney Stinson) در سریال «چگونه با مادرت آشنا شدم» (How I Met Your Mother) تا فیل دانفی (Phil Dunphy) در سریال « خانوادۀ مدرن» (Modern Family) و حتی بارت سیمپسون (Bart Simpson) در انیمیشن معروف سیمپسون‌ها (Simpsons).

همون‌طور که گفتم، این روزها ADHD در شبکه‌های اجتماعی هم در اوجه؛ به‌ویژه، پلتفرم‌هایی مثل تیک‌تاک (TikTok) و ایکس (توییتر سابق) رو تحت کنترل خودشون درآوردن. به این آمار دقت کنید:

از مه ۲۰۲۲، هشتگ adhd# در تیک‌تاک تقریباً ۳۱میلیارد بازدید داشته.

همه‌روزه ویدئوهای زیادی در این زمینه تولید می‌شه و موج جدیدی از بلاگرها و اینفلوئنسرهای ADHD ظهور کرده‌ن؛ کسانی که داستان‌های شخصی و تجربه‌های خودشون رو از ADHD به اشتراک می‌ذارن. این امر به‌ویژه در تیک‌تاک که پلتفرم مناسبی برای ویدئوهای کوتاهه، بیشتر رواج داره.

به هر روی، در حال حاضر بلاگرهای ADHD در پلتفرم‌های مختلف، محتوا به اشتراک می‌ذارن و گروه‌ها، بحث‌ها و انجمن‌های ADHD به‌سرعت در همۀ کانال‌های شبکه‌های اجتماعی در حال رشده.

اما مثل هر پدیدۀ دیگه‌ای، این فراگیرشدن هم یه شمشیر دولبه است. از طرفی، باعث آگاهی عمومی شده و افراد زیادی رو تشویق کرده که برن برای درمان. و از طرف دیگه، به اطلاعات نادرست، کج‌فهمی‌ها و برخوردهای اشتباه دربارۀ ADHD دامن زده.

مطالعه‌ای که به‌تازگی انجام شده نشون داده که بیش از نیمی از محتوای ADHD در تیک‌تاک گمراه‌کننده است که بیشتر اون‌ها رو افراد غیرمتخصص ارسال کردن. همون مطالعه نشون داده که محتوایی که ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی‌درمانی به اشتراک گذاشتن، بسیار دقیق‌تر و برای مخاطبان مفید بوده.

در ادامه، به‌طور مشخص‌تر به اثرات این فراگیری می‌پردازیم.

اثرات مثبت فراگیرشدن اطلاع‌رسانی ADHD در شبکه‌های اجتماعی

در عصر حاضر، هیچ‌کس نمی‌تونه تأثیر مثبت شبکه‌های اجتماعی رو نادیده بگیره. فراگیرشدن ADHD در شبکه‌های اجتماعی هم اثرات مثبتی داره که در ادامه به ۳ مورد از مهم‌ترین اون‌ها اشاره می‌کنیم.

۱) افزایش آگاهی

آگاهی از ADHD در سال‌های اخیر همواره رو به افزایش بوده، اما با پرداختن به اون در شبکه‌های اجتماعی، فراگیرتر شده. حالا مردم متوجه شده‌‌ن که علائم ADHD می‌تونه در هرکسی بروز کنه و این اختلال همیشه آشکار نیست. حتی می‌دونن که رشد ADHD در بزرگ‌سالان نسبت به کودکان و نوجوانان نگران‌کننده‌تره.

آمارها می‌گن که در خلال سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۶، میزان بروز ADHD بزرگ‌سالان در ایالات‌متحدۀ امریکا ۱۲۳درصد افزایش یافته که بسیار بیشتر از نرخ افزایش ابتلای کودکان و نوجوانان بوده و در اواسط دهۀ ۲۰۱۰، بزرگ‌سالان به‌عنوان بازار اصلی داروهای ADHD جایگزین کودکان شدن.

افرادْ یادگیری از طریق شبکه‌های اجتماعی رو دوست دارن و حتی گاهی به خوندن کتاب و مقالات علمی و دانشگاهی ترجیحش می‌دن. چرا؟ چون اطلاعات شبکه‌های اجتماعی به‌روزه و به‌نحوی ساده، مختصر و جالب ارائه می‌شه.

از طرفی، ارتباط با افراد واقعی و آموختن از تجربه‌هاشون همیشه جذاب بوده. این‌طوری، افراد مشکوک به ADHD، با دیدن دیگران تشویق می‌شن که برای معاینه به پزشک مراجعه کنن تا دربارۀ علائم این اختلال مطمئن بشن.

۲) انگ‌زدایی و افزایش پذیرش

تأثیر مثبت بعدی، انگ‌زدایی و افزایش پذیرشه که می‌تونه به عادی‌سازی ADHD کمک کنه، به‌خصوص زمانی که محتوا رو شخصی ارسال می‌کنه که افراد بتونن واقعاً باهاش ارتباط برقرار کنن و قبولش داشته باشن.

۳) کاهش احساس انزوا

در حال حاضر، خیلی از جوامع آنلاین متشکل از افرادیه که خودشون یا خانواده‌شون ADHD دارن. داشتن این حمایت و هم‌دلی بسیار ارزشمنده و می‌تونه احساس انزوا رو کاهش بده.
گروه‌های آنلاین به ما این فرصت رو می‌دن که سؤال بپرسیم و از افرادی که تجربه‌های مشابه دارن، مشاوره بگیریم.

پیامدهای منفی فراگیرشدن ADHD در شبکه‌های اجتماعی

افزایش تمرکز شبکه‌های اجتماعی روی موضوع ADHD پیامدهای منفی‌ای هم داره:

۱) تشخیص‌های نادرست و خودسرانه

محتوای شبکه‌های اجتماعی دربارۀ ADHD می‌تونه گمراه‌کننده باشه و منجر به تشخیص‌های نادرست و خودسرانه بشه.
همۀ ما تا حدودی علائم ADHD رو تجربه می‌کنیم. ممکنه گاهی احساس بی‌قراری کنیم یا بی‌نظم و اهمال‌کار بشیم یا در مواقعی احساس کنیم کلی انرژی داریم که باید تخلیه بشه. اما به این معنا نیست که لزوماً ADHD داشته باشیم.

از طرفی، علائم ADHD اغلب به علائم سایر اختلال‌ها و بیماری‌های روانی مانند اوتیسم، افسردگی، اختلال دوقطبی، اضطراب و OCD شباهت داره. بنابراین، خودتشخیصی می‌تونه ما رو از مسئلۀ اصلی‌مون بی‌خبر بذاره که بسیار خطرناکه.

۲) فرصت‌دادن به برخی افراد برای سوءاستفاده

ممکن است کسی یه رشتوی بلندبالا دربارۀ علائم ADHD خودش بنویسه، اما علائمی که شرح می‌ده لزوماً مربوط به این اختلال نباشن. حتی شاید فرد اصلاً ADHD نداشته باشه و به‌اشتباه این اختلال رو به خودش نسبت داده باشه.

همه‌مون خوب می‌دونیم که برخی افراد در شبکه‌های اجتماعی دنبال نمایش خودشون یا اغراق برای تأثیرگذاری بیشترن. اون‌ها حاضرن به هر قیمتی توجه دیگران رو جلب کنن تا توی چشم باشن.

بنابراین، هیچ بعید نیست که ترندشدن اختلال‌ها و بیماری‌هایی مثل افسردگی یا ADHD برای اون‌ها حکم یه فرصت برای نمایش بیشتر داشته باشه. پس، اگه می‌خواهید علائم‌تون رو به‌طور دقیق بررسی کنید، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.

در ادامه، به‌زبان ساده، اختلال ADHD، انواع اون و علائم واقعی و اثبات‌شده‌‌ش رو توضیح می‌دم.

اختلال ADHD چیه؟

اختلال نقص توجه بیش‌فعالی (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) که به‌اختصار ADHD نامیده می‌شه، یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی رشدی دوران کودکیه که معمولاً اولین بار در دوران کودکی تشخیص داده می‌شه و اغلب تا بزرگ‌سالی ادامه پیدا می‌کنه.

کودکان مبتلا به ADHD ممکنه در توجه و کنترل رفتارهای تکانشی مشکل داشته باشن (ممکنه بدون فکرکردن به نتیجه، کاری رو انجام بدن)، یا بیش از حد فعال باشن.

۳ نوع اصلی ADHD

به‌طور کلی، ۳ نوع ADHD وجود داره که در هر ۳ نوع، چندین علامت قبل از ۱۲سالگی بروز می‌کنه. این علامت‌ها ممکنه:

• در چندین موقعیت خاص ظاهر بشن (مثل خونه، مدرسه و فضاهای عمومی)؛
• با عملکرد روزانۀ کودک تداخل داشته باشن یا باعث کاهش بازدهی عملکرد بشن؛
• با دیگر شرایط سلامت روانی، قابل توضیح و توجیه نباشن.

در ادامه، این ۳نوع ADHD رو به‌طور مفصل‌تر توضیح می‌دم و از علائم هرکدوم می‌گم.

1) نوع بی‌توجه (Inattentive Type)

اختلال نقص توجه بیش‌فعالی یا همان ADHD نوع بی‌توجه رو نمی‌شه با آزمایش‌های فیزیکی، مثل آزمایش خون یا اشعۀ ایکس، تشخیص داد. در عوض، متخصص از یه فرایند ارزیابی بالینی (Evaluation Clinical) برای تشخیص استفاده می‌کنه.

در طول ارزیابی، اون اطلاعاتی رو جمع‌آوری می‌کنه تا تعیین کنه که آیا علائم ADHD در فرد وجود دارن یا خیر. علائم اغلب بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) که راهنمای تشخیصی رسمی مورداستفاده در ایالات‌متحده است، تعیین می‌شن. از چنین آزمایش‌هایی می‌شه برای تشخیص ADHD در کودکان و بزرگ‌سالان استفاده کرد.

یه فرد باید دست‌کم ۶ علامت از این ۹ علامت و همچنین علائم کمی از نوع بیش‌فعالی‌‌تکانشی (ADHD نوع دوم) رو داشته باشه:

1. به جزئیات توجه نمی‌کنه یا بی‌دقته.
2. نمی‌تونه مدت طولانی مشغول به کاری باقی بمونه.
3. نمی‌تونه به صحبت‌های دیگران گوش بده.
4. دستورالعمل‌ها رو دنبال نمی‌کنه، تکالیف مدرسه یا کارهای خونه رو به پایان نمی‌رسونه.
5. در سازمان‌دهی کارها یا فعالیت‌ها مشکل داره.
6. از انجام کارهایی که نیاز به تلاش یا تمرکز یا صرف زمان طولانی دارن، اجتناب می‌کنه یا دوست نداره اون‌ها رو انجام بده.
7. اغلب لوازم مهم (مثل کیف پول، وسایل مدرسه و غیره) رو گم می‌کنه.
8. به‌راحتی حواسش پرت می‌شه.
9. در کارهای روزمره فراموشکاره.

برای کودکان و نوجوانان تا ۱۶سال، دست‌کم ۶ مورد از علائم گفته‌شده باید وجود داشته باشه؛ در‌حالی‌که افراد ۱۷سال و بالاتر باید دست‌کم ۵ علامت رو بروز بدن. البته این علائم باید حداقل ۶ ماه وجود داشته باشه تا ADHD تشخیص داده بشه.

2) نوع بیش‌فعالی‌‌تکانشی (Hyperactive/Impulsive Type)

یه فرد باید دست‌کم ۶ علامت از این ۹ علامت و کمی از علائم نوع بی‌توجه رو داشته باشه:

1. زیاد بی‌قراری می‌کنه یا تکان می‌خوره.
2. زیاد از جاش بلند می‌شه.
3. در زمان‌های نامناسب می‌دوه یا از جایی بالا می‌ره.
4. نمی‌تونه بی‌سر‌و‌صدا بازی کنه.
5. در بیشتر مواقع در حال تحرکه.
6. بیش‌از‌حد صحبت می‌کنه.
7. قبل از اینکه سؤالی تمام بشه، جواب می‌ده.
8. نمی‌تونه برای چیزی یا کاری صبر کنه.
9. حرف دیگران رو قطع می‌کنه.

همون معیارهای مبتنی بر سن و زمان که برای نوع بی‌توجه گفته شد، برای تشخیص ADHD بر اساس علائم بیش‌فعالی‌تکانشی هم ضروریه.

در‌حالی‌که ADHD معمولاً در دوران کودکی تشخیص داده می‌شه، علائم با بالا‌رفتن سن افراد ادامه پیدا می‌کنه، اما ممکنه تا بزرگ‌سالی تشخیص داده نشه.

۳) نوع ترکیبی (Combined Type)

نوع ترکیبی شایع‌ترین نوع ADHD است. افراد مبتلا علائم بی‌توجه و بیش‌فعالی‌تکانشی رو با هم دارن:

1. عمدتاً بی‌توجهه.
2. به جزئیات توجه نمی‌کنه یا بی‌دقته.
3. در تمرکز و توجه‌کردن مشکل داره.
4. به‌سختی به آدم‌ها گوش می‌کنه.
5. به‌سختی می‌تونه از دستورالعمل‌ها پیروی کنه.
6. با سازمان‌دهی مشکل داره.
7. از کارهایی که نیاز به تلاش ذهنی مداوم دارن اجتناب می‌کنه یا دوست نداره انجام‌شون بده.
8. به‌راحتی حواسش پرت می‌شه.
9. در انجام کارهای روزمره فراموشکاره.

این علائم می‌تونه در طول زمان تغییر کنه، بنابراین بزرگ‌سالان ممکنه تظاهرات متفاوتی نسبت به دوران کودکی داشته باشن.

تعدادی از علائم باید قبل از ۱۲سالگی وجود داشته باشه که معمولاً نیازمند تأیید والدین یا افراد نزدیکه. باید بدونید که وجود اختلال قابل‌توجه در حداقل ۲ موقعیت اصلی زندگی فرد برای تشخیص ADHD اهمیت داره.

نمونه‌هایی از اختلال مثل ازدست‌دادن شغل به‌‌دلیل علائم ADHD، تجربۀ درگیری و ناراحتی بیش‌ازحد در دوران ازدواج، درگیرشدن با مشکلات مالی، پرداخت‌نکردن به‌موقع صورت‌حساب‌ها یا افت نمره‌های تحصیلی.

اگه فرد تعدادی از علائم ADHD رو نشون بده، اما باعث اختلال قابل‌توجهی نشه، ممکنه معیارهای تشخیص ADHD به‌عنوان یه اختلال بالینی رو نداشته باشن.

چرا تشخیص ADHD مهمه؟

تشخیص این اختلال می‌تونه به شما یا فرزندتون کمک کنه تا برای درمان مناسب اقدام کنید و همچنین به رد احتمال ابتلا به سایر اختلال‌ها و بیماری‌ها کمک می‌کنه. از اونجایی که اوتیسم، اختلال دوقطبی، اختلالات خواب، اختلال سلوک و اختلالات اضطرابی می‌تونن علائمی مشابه ADHD داشته باشن، اهمیت تشخیص هرکدوم بسیار بالاست.

تشخیص ADHD در بزرگ‌سالان و کودکان

ارزیابی تشخیصی ADHD به این شکل انجام می‌شه که یه پزشک متخصص، اطلاعاتی رو از منابع مختلف جمع‌آوری می‌کنه. این اطلاعات شامل چک‌لیستی از علائم ADHD، مقیاس‌های رتبه‌بندی رفتار استاندارد، تاریخچۀ دقیق عملکرد فرد در گذشته و زمان حال و اطلاعات به‌دست‌آمده از اعضای خانواده یا افراد مهمیه که فرد رو به‌خوبی می‌شناسن.

اختلال نقص توجه بیش‌فعالی (ADHD) رو نمی‌شه فقط از طریق مشاهدات کوتاه یا صحبت‌کردن با فرد، به‌طور دقیق تشخیص داد. ممکنه فرد همیشه علائم ADHD رو در طول ویزیت‌هایش نشان نده و متخصص باید تاریخچۀ کاملی از زندگی فرد بگیره. در واقع، تشخیص ADHD باید شامل درنظرگرفتن مجموعه‌ای از موارد به‌صورت هم‌زمان باشه.

آزمون‌ها و پرسش‌نامه‌های زیادی برای تشخیص اختلال ADHD وجود داره. درعین‌حال، هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص وجود نداره. در عوض، پزشکان از ترکیب چندین مورد با هم استفاده می‌کنن، ازجمله:

• مصاحبه با والدین، اقوام، معلمان یا سایر افراد نزدیک به فرد مبتلا؛
• معاینۀ کودک یا بزرگ‌سال؛
• پرسش‌نامه‌ها یا مقیاس‌هایی که علائم ADHD رو اندازه‌گیری می‌کنن؛
• تست‌های روان‌شناسی؛

پزشک باید ببینه که علائم یه فرد چقدر بر خلق‌و‌خوی روزانه، رفتار، بهره‌وری و عادات و سبک زندگی شخص تأثیر می‌‌ذاره.

در مورد کودکان، پزشک با والدین فردْ دربارۀ علائم بروزیافتۀ ADHD صحبت می‌کنه و لازمه بدونه که این رفتارها از چه سنی شروع شده و کودک کجا و چه زمانی علائم رو نشون می‌ده. به بیان‌ساده‌تر یعنی ADHD طیف داره.

در مورد بزرگ‌سالان، پزشک ممکنه بخواد با همسر یا سایر اعضای خانواده صحبت کنه. اون می‌خواد بفهمه که آیا شخص در دوران کودکی علائمی داشته یا نه. دونستن این مسئله برای تشخیص مهمه. بنابراین، ADHD رو نمی‌شه با تست‌های آنلاین تشخیص داد.

تشخیص ADHD چقدر طول می‌کشه؟

همون‌طور که گفتم مصاحبۀ بالینی هستۀ اصلی ارزیابی ADHD است. در کنار اون، روایت نزدیکان و اطرافیان شخص و پرکردن فرم‌ها و چک‌لیست‌ها بخش دیگری از فرایند تشخیصه. بیشتر مصاحبه‌های بالینی شامل تکمیل ۱ یا چند مقیاس رتبه‌بندی ADHD و همچنین سایر تست‌های ADHD است. یه تست ADHD مناسب باید ۲ کار انجام بده:

1. تعیین اینکه آیا فرد به ADHD مبتلاست یا نه؛
2. رد یا شناسایی سایر مشکلات مانند ناتوانی‌های یادگیری، اوتیسم، اختلال دوقطبی، اختلالات شنوایی، اختلالات خلقی و... .

بسته به نگرانی‌های پزشک، آزمایش‌ها ممکنه از ۱ ساعت تا بیش از ۸ ساعت طول بکشن و گاه به چندین نوبت مراجعه نیاز داره. بدین ترتیب، فرایند تشخیص اختلال ممکنه به چند هفته زمان نیاز داشته باشه.

بد نیست بدونید که تشخیص ADHD در بزرگ‌سالان دشوارتر از تشخیص اون در کودکانه. بنابراین، همون‌طور که می‌بینید تشخیص این اختلال حتی برای پزشکان متخصص هم زمان‌بره و شما نمی‌تونید با دیدن چند علامت در خودتون، بدون مراجعه به پزشک، دربارۀ این اختلال حکم صادر کنید.

فکر می‌کنم ADHD دارم؛ چه‌کاری باید انجام بدم و کجا برم؟

اگر تصور می‌کنید علائم این اختلال رو دارید، بهتره ابتدا به پزشک عمومی مراجعه کنید. برخی از پزشکان اطفال و پزشکان عمومی، ADHD رو تشخیص می‌دن و در صورت نیاز، شما رو برای ارزیابی بیشتر به متخصص ارجاع می‌دن.

برای بزرگ‌سالان، یه متخصص مثل روان‌شناس بالینی، روان‌پزشک و یا متخصص مغز و اعصاب ADHD رو تشخیص بده.

۶ مقیاس‌ رتبه‌بندی آنلاین برای ADHD

سایت‌‌های اینترنتی زیادی دربارۀ ADHD وجود داره که انواع مختلفی از پرسش‌نامه‌ها و فهرست علائم رو ارائه می‌دن. اکثر این پرسش‌نامه‌ها استاندارد یا از نظر علمی معتبر نیستن و نباید برای تشخیص اختلال از اون‌ها استفاده کنید. تشخیص معتبر رو فقط یه متخصص واجد شرایط و مجوزدار می‌تونه انجام بده.

پزشکان از مقیاس‌های رتبه‌بندی برای کمک به ارزیابی و ردیابی علائم ADHD استفاده می‌کنن. ۶ نمونۀ این مقیاس‌ها عبارت‌اند از:

1. مقیاس ارزیابی وندربیلت (Vanderbilt): این ابزار با طرح ۵۵ سؤال، علائم ADHD رو بررسی می‌کنه.
2. ارزیابی توجه کودک (CAP): این ارزیابی رو باید معلمان انجام بدن و علائم رایج ADHD رو بررسی می‌کنن.
3. سیستم ارزیابی رفتار کودکان (BASC): این تست به‌‌دنبال مواردی مانند بیش‌فعالی، پرخاشگری و مشکلات رفتاری، اضطراب، افسردگی، توجه، مشکلات یادگیری و فقدان برخی از مهارت‌های ضروریه.
4. چک‌لیست رفتار کودک (CBCL): این پرسش‌نامه که والدین، مراقب یا معلم کودک اون رو پر می‌کنه، رفتارهای کودک رو بررسی و ارزیابی می‌کنه.
5. مقیاس رتبه‌بندی کانرز (Conners): این مقیاس پرسش‌نامه‌ایه که مواردی مانند رفتار، کارها یا انجام تکالیف مدرسه و زندگی اجتماعی افراد رو بررسی می‌کنن. این بررسی نشون می‌ده که این علائم چگونه بر مواردی مثل نمرات مدرسه، شغل، زندگی اجتماعی و روابط تأثیر می‌ذارن.
6. تست امواج مغزی: سیستم کمک ارزیابی مبتنی بر EEG عصبی روان‌پزشکی (NEBA) اسکنیه که امواج مغزی رو اندازه‌گیری می‌کنه. نسبت امواج مغزی در کودکان و نوجوانان مبتلا به ADHD بیشتره. این اسکن برای کودکان ۶ تا ۱۷ساله تأیید شده، اما صرفاً به‌عنوان بخشی از یه معاینۀ کامل پزشکی و روان‌شناسی استفاده می‌شه.

چطور بفهمم که برای ADHD به ارزیابی نیاز دارم؟

اکثر بزرگ‌سالانی که به‌دنبال ارزیابی ADHD هستن، مشکلات قابل‌توجهی رو در یک یا چند بُعد از زندگی‌شون تجربه می‌کنن. اگه بخواهیم علاوه ‌بر علائمی که گفته شد، رایج‌ترین مشکلاتی رو که در زندگی افراد مبتلا به این اختلال نمود پیدا می‌کنه نام ببریم، باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• عملکرد نامناسب در کار یا تحصیل، ازدست‌دادن یا ترک مکرر شغل؛
• ضعف در مدیریت مسئولیت‌های روزانه، مثل انجام کارهای خانه، پرداخت قبوض یا سازمان‌دهی کارها؛
• مشکلات ارتباطی به‌دلیل انجام‌ندادن وظایف؛
• فراموش‌کردن کارهای مهم یا زودرنجی به‌خاطر اتفاقات جزئی؛
• استرس و نگرانی مزمن به‌دلیل ناتوانی در دستیابی به اهداف و انجام مسئولیت‌ها؛
• احساس مزمن و شدید سرخوردگی، گناه یا سرزنش.

یه متخصص کاربلد می‌تونه تشخیص بده که آیا این مشکلات به‌دلیل ADHD، علت دیگه یا ترکیبی از دلایله. اگرچه برخی علائم ADHD از اوایل کودکی مشهوده، اما بعضی از افراد تا اواخر زندگی‌شون مشکلات قابل‌توجهی رو تجربه نمی‌کنن.

برای مثال، برخی افراد بسیار باهوش و بااستعداد ممکنه علائم ADHD رو نشون ندن و تا دوران دبیرستان، دانشگاه یا زمانی که سر کار می‌رن، مشکلات قابل‌توجهی رو بروز ندن. در موارد دیگه، والدین ممکنه محیطی بسیار محافظتی، ساختاریافته و حمایتی رو فراهم کرده باشن که تأثیر علائم ADHD رو تا زمانی که فرد زندگی مستقل رو در جوونی شروع می‌کنه، به حداقل برسونه.

حرف آخر؛ برخورد آگاهانه‌تر با ADHD

شبکه‌های اجتماعی منبع فوق‌العاده‌ای برای سرگرمی و کسب اطلاعات هستن، اما آنچه در این رسانه‌ها ارائه می‌شه ممکنه کاملاً دقیق نباشه.

بنابراین، شما می‌تونید از طریق شبکه‌های اجتماعی با افرادی که شرایطی مشابه شما رو دارن ارتباط برقرار کنید و از تجربه‌های اون‌ها یاد بگیرید، ولی تشخیص ADHD و هر اختلال و بیماری دیگه‌ای رو باید پزشک واجد شرایط و متخصص انجام بده.

تنها در این صورته که می‌تونید به تشخیص و درمان صحیح این اختلا مطمئن باشید. ADHD اگه زود تشخیص داده بشه، تا حد زیادی قابل کنترله و می‌تونه از پیشرفتش جلوگیری کنه.