علاقهمند به بازاریابی، محتوا، ارتباطات، خلاقیت و پیچیدگیها، که سعی میکنم نتیجۀ کنجکاویها و موشکافیهام از مفاهیم پیچیدۀ زندگی کاری و شخصیم رو با بیانی ساده و متفاوت روایت کنم..
🚪🪟 چرا ما عکاسی در و پنجره رو دوست داریم؟ + ۱۴ دلیل برای انجام آن
من به عکاسی از درها و پنجرههای زیبا خیلی علاقه دارم و سالهاست که این کار رو با اشتیاق انجام میدم. نهتنها خودم به عکاسی از در و پنجره علاقه دارم، مادرم هم به این موضوع علاقه داره؛ مثلاً یکی از اولین عکسهایی که از من از ثبت کرده همین تصویر آیکونیک (Iconic) معروفه؛ عکس من پشت پنجره.
داستان این عکسم برمیگرده به زمانی که فناوری محدودیت داشت و در آخرین سونوگرافی، «دختر» تشخیص داده شده بودم و بعد از بهدنیااومدن بهعنوان فرزند دوم و آخر خانواده داغ دخترداشتن رو به دل والدینم گذاشتم و اونها هم برای اینکه حسرت به دلش نمونه، همونطوری که در تصویر میبینید بنده رو بستهبندی کردن.
قبلاً نمیدونستم که افراد دیگهای هم هستن که به این سرگرمی ساده عشق میورزن تا اینکه چند سال پیش، بهاشتراکگذاری عکسهای در وپنجره بین کاربران شبکههای اجتماعی محبوب شد. بعد از اون بود که از خودم پرسیدم چرا خیلی از ما عاشق عکسگرفتن از درها و پنجرههای زیبا هستیم؟
این علاقه در عکاسان و بلاگرهای سفر بهقدری قویه که حوالی سال ۲۰۱۶ در فضای اینستاگرام طوفانی به پا کرد و هشتگ doortrait# تا مدتها ترند فراگیر اینستاگرام بود؛ هشتگی برای بهنمایشگذاشتن عکسهای درهای مسحورکنندۀ جهان.
حتی بعضیها برای عکسهای خودشون صفحههای مخصوص ساختن و تونستن مخاطبان زیادی رو جذب کنن. جالبه بدونید که اینستاگرامرهای ایرانی در کنار چند کشور دیگه مثل ایتالیا، سوئد، نیکاراگوئه، هند، انگلیس و... در رأس این ترند قرار داشتن و همچنان به فعالیتشون ادامه میدن.
اما از بین همۀ سوژههایی که میشه از طریق هنر بیان کرد، چرا در و پنجره؟ کنجکاو شدم و سعی کردم دلایلی برای رویآوردن به این ژانر عکاسی رو پیدا کنم و بفهمم چرا عکاسها، بلاگرها و سایر مردم به این سوژه جذب شدن.
در ادامه میخوام از ۱۴ دلیل حرف بزنم که طبق بررسیهای من میتونن دلایل علاقۀ ما به عکاسی از در و پنجرههای زیبا باشن. همچنین، عکسهایی از بهترین اینستاگرامرهای دنیا رو بههمراه آدرس صفحههاشون باهاتون به اشتراک میذارم و شما رو با یکی از بهترین مستندنگاران درها و پنجرهای تهران و پروژههاشون در اینستاگرام آشنا میکنم.
پس تا انتهای این مطلب باهام همراه باشید و اگه نظری در این زمینه دارید، با من در میون بذارید. شاید حتی خودتون هم عکسهایی با این موضوع گرفته باشید. خوشحال میشم لینک عکسهاتون را برام بذارید تا من و بقیۀ مخاطبان هم از دیدن اونها لذت ببریم.
- در نوشتن این مطلب از همراهی و کمک پژوهشی یکی از خوش فکرترین و خوش ذوقترین دوستانم حدیث خیرآبادی (نویسنده و معمار) بهره بردم.
عکاسی در و پنجره از کی شروع شد؟
ترندشدن عکاسی در و پنجره در شبکههای اجتماعی شاید جدید به نظر برسه، اما قدمت عکاسی از این سوژه، طولانیتر از این حرفهاست. روی کولمر (Roy Colmer)، عکاس دهۀ ۱۹۷۰، در سال ۲۰۱۶ نمایشگاهی در کتابخانۀ عمومی نیویورک برگزار کرد و در اون، حدود ۳۰۰۰ قطعه عکس از درهای منهتن نیویورک رو به نمایش گذاشت.
اما بیاید به ۳ قرن قبل برگردیم؛ به زمانی که هنوز هنر عکاسی ظهور نکرده بود. در قرن هفدهم، هنرمندان هلندی علاقۀ زیادی به نقاشی از درها و پنجرهها داشتن. اونها میخواستن زندگی داخل خونه و خیابان رو بهطور همزمان نشون بدن. این رویکرد، بعدها الهامبخش تعدادی از عکاسان شد.
در دهۀ ۱۸۰۰، اولین عکاسان علاقهمند به این موضوع، از جمله مخترع بریتانیایی ویلیام هنری فاکس تالبوت (William Henry Fox Talbot) آثاری از خودشون به جا گذاشتن. «درِ گشوده» (The Open Door) یکی از اونهاست که به نظر میرسه از نقاشان هلندی الهام گرفته شده.
امروزه حسابهای ایرانی و خارجی زیادی در اینستاگرام، توییتر (X فعلی) و پینترست فعالن که تقریباً بهطور انحصاری، از در و پنجره عکاسی میکنن.
در اینجا، فقط به چند مورد از اونها اشاره میکنم: (شما هم اگه صفحهای میشناسید که به عکاسی در و پنجره اختصاص داره، آدرسش رو در کامنتها برامون بنویسید.)
صاحبان این صفحهها، برای بهاشتراکگذاشتن عکسهاشون برنامهریزی میکنن، میدونن هر روز باید به کدوم محله سر بزنن یا به کدوم کشورها سفر کنن و در همۀ این گشتوگذارها دوربین همراه دارن که درها و پنجرههای رازآلود و زیبا رو شکار کنن.
خیلی از کاربران هم اذعان میکنن که علاقهمندن اینفلوئنسر عکاسی در و پنجرههای شهرشون بشن. یکی از کاربران توییتر نوشته:
چند ساله میخوام از در و پنجرههای قاجار و پهلوی شیراز عکاسی کنم و امروز دیدم یه نفر یه ساله استارت این کار رو زده! دروغ چرا، ناراحت شدم.
در ادامه تصاویری رو از عکاسهای مختلف مانند ثریا بن هاج (Soraya Ben Had)، امیرحسین راد و امیر یوسفی رو که از سوژۀ در عکاسی کردن، جمع آوری کردم که میتونید ببینید.
اما، چرا خیلی از ماها به عکاسی در و پنجره علاقه داریم؟ + ۱۴ دلیل اصلی
اگه چشمها پنجرهای به درون انسان باشن، پس قطعاً درها و پنجرهها هم روزنهای به قلب یه خونهن.
ما تمایل داریم از طریق درها و پنجرهها به قلب خونهها نفوذ کنیم، همونطور که برای ساختن ارتباط با آدمها به چشمهاشون نگاه میکنیم. این جملهها شاید سادهترین پاسخ به پرسش بالا باشه؛ اما قطعاً همۀ ماجرا نیست.
در ادامه، سعی میکنم به برخی از مهمترین دلایل علاقۀ مردم به عکاسی از در و پنجره اشاره کنم.
۱) عکاسی از در و پنجره آسونه
درها و پنجرهها سوژههایی دم دست هستن. از کوچهای که در اون زندگی میکنیم تا محلهای که هر روز رفتوآمد داریم و شهر و روستایی که به اون سفر میکنیم، درها و پنجرهها همهجا هستن و ثابت ایستادن.
برای شکارکردن اونها لازم نیست کارهای عجیبغریبی بکنیم. اونها حرکت نمیکنن، ناگهان غیب نمیشن و ما یقین داریم تا هر وقت بخواهیم اونجا ایستادن تا ما عکسشون رو بگیریم. موقع راهرفتن و رانندگی، اگه دری توجهمون رو جلب کنه، کافیه بایستیم، زاویۀ مناسب رو پیدا کنیم و دکمۀ دوربین رو فشار بدیم.
۲) درها و پنجرهها پر از تزیینات و جزئیاتن
شاید سراسر نمای یه ساختمون، ساده و یکدست باشه، اما درها و پنجرهها، بهویژه درها و پنجرههای قدیمی، هرکدوم ویژگی خاص خودشون رو دارن. اونها با رنگها، تزیینات و اغلب با جزئیات دوستداشتنی تزیین شدن. این تمایزها، برای مردم و عکاسان جذابه. انواع مختلفی از سبکها وجود داره که میتونه خلاقیت عکاس رو به چالش بکشه.
به دو تصویر زیر دقت کنید. صفحۀ ایرانی Tehroon Frame عکسهایی از سروش مهاجری و الهام شاهی منتشر کرده. این پنجرههای آهنی، با این تزیینات متفاوتشون میتونن برای هرکسی جذاب باشن.
۳) فرم درها و پنجرهها امکان ترکیببندی عالی رو فراهم میکنه
بخشی از یه عکاسی خوب، ترکیببندی اونه و چه چیزی بهتر از اینکه خود سوژه امکان ترکیببندی عالی و آسون رو به ما بده؟
درها و پنجرهها با فرمهای ساده، فرصتی شگفتانگیز برای ثبت ماهرانۀ یه ترکیببندی عالی رو به عکاسان میدن، بهویژه اگه رنگ اونها دلپذیر باشه. ما درها و پنجرهها رو مانند فرمهایی از شکل و رنگ میبینیم و دوست داریم طوری قاببندیشون کنیم که در نهایت عالی به نظر برسن.
۴) درها و پنجرهها حس کنجکاوی رو برمیانگیزن
درها زیبا هستن و حس کنجکاوی رو تحریک میکنن. ارین بارنت (Erin Barnett)، متخصص هنر و فرهنگ و کیوریتور (نمایشگاهگَردان) نمایشگاههای عکاسی، به نیویورک تایمز گفته:
این سوژه کنجکاوی افراد را برمیانگیزد، آدمها میخواهند بدانند پشت درها یا پنجرهها چه خبر است.
راز... همهچیز به رازآلودبودن درها و پنجرهها برمیگردد. کارتونهای دوران کودکی را به یاد بیاورید. افسانهها و قصههای جن و پری را با خودتان مرور کنید.
کسی از یک در میگذرد و پشت آن در، دیوی در انتظارش نشسته است و برای بیرونآمدن از آن جهان، ناگزیر است کلید در پنهانی خروج را پیدا کند. جادوی یک در یا پنجره همیشه این سؤال را تداعی میکند: چهچیزی ممکن است پشت آن باشد؟
۵) هر در و پنجرهای داستان خودش رو داره
هر دری «روح» و داستانی برای گفتن داره. یه حیاط مخفی خیرهکننده، خونهای سرشار از داستانها و گنجها یا باغی کوچک پنهان پشت یه خونه توی یه خیابون شلوغ؛ چهکسی میدونه چهچیزی پشت اون مخفی شده؟ بهویژه درها و پنجرههای خونههای قدیمی، رازهای بزرگتری رو با خودشون حمل میکنن.
قصههایی از نسلهای پیدرپی، ارواحی سرگردان، خاطراتی خاکگرفته. ما با عکاسی از در و پنجرههای چنین خونههایی، سعی میکنیم به درون اون خاطرات و قصهها راه پیدا کنیم یا سهمی کوچک در حفظ و تداوم اون داشته باشیم. شاید میخواهیم ما هم جزئی از قصه باشیم.
۶) درها و پنجرهها ما رو دعوت میکنن تخیل کنیم
همون حرفی که بالاتر زدیم. هر سوژهای که در خود رمز و رازی داشته باشه، ما رو به تخیل دعوت میکنه؛ تخیل برای کشف یک راز یا سردرآوردن از یه قصه.
ثریا بن هاج (Soraya Ben Had) بازاریاب دیجیتال و علاقهمند به عکاسی که عکس بالا رو در پاریس گرفته، میگه:
برای من، یک در بسته، دعوت به تخیل است؛ احتمالاً داستانهای زیبا، خندهدار یا پرشور زیادی برای گفتن دارد.
۷) درها و پنجرهها نقش نمادین دارن
یانوس (Ianus) یکی از خدایان روم باستان، خدای درها، دروازهها، گذرگاهها، آغازها، پایانها و انتقالهاست.
اون دو تا چهره داره یکی از چهرهها به گذشته نگاه میکنه و اون یکی به آینده. یه در، میتونه ورودی یا خروجی باشه، شما رو گیر بندازه یا نجات بده. درها خیلی از امکانات معنایی اساطیری رو در ساختار سادۀ خودشون دارن.
ضمن اینکه، درها و پنجرهها نمادهای کاملی از زندگی روزمرۀ ما هستن. در ادبیات، بسیاری از نویسندگان از این نمادها برای بیان مسائل شخصی و اجتماعی شخصیتهاشون استفاده میکنن.
وقتی این داستانها رو تحلیل میکنیم، به ۳ نقش نمادین اصلی برای درها و پنجرهها پی میبریم:
- پنجره بین ناظر و جهان خارج جدایی ایجاد میکنه. سوژهای که پشت پنجره قرار داره، شکننده است، نمیخواد به دنیای بیرحم بیرون وارد بشه و این نمادیه از اینکه بهتره تماشاگر باشیم.
این رویکرد، ناتوانی افراد در تغییر هر چیزی رو که در خارج اتفاق میافته نشون میده. - در نگاه مثبت، ما انسانها حس میکنیم نوری که از پنجرهها وارد میشه کل اتاق، قلب ما و دنیا رو روشن میکنه.
- از طرف دیگه، درگاهها فرصتها رو نشون میدن؛ نقشهای پیش رو، جاهطلبی، خوشبختی، آزادی، الهام و دنیای بهتر. پشت هر دری، فرصتهای الهامبخش متفاوتی در انتظارمونه.
۸) درها و پنجرهها نمادهای فرهنگ یک جامعه هستن
جهانیشدن، فرهنگهای محلی رو تهدید میکنه و درها و پنجرهها همچنان نمادهایی زنده برای این فرهنگهای رو به نابودی محسوب میشن.
برای مثال، اغلب درهایی که در ایران و مراکش عکاسی میشن دارای تزیینات و جزئیات معمارانهای هستند که هنرهای مختلف رو نمایندگی میکنن. رنگآمیزی، آهنگری و چکشکاری در این درها و پنجرهها، شگفتانگیز و جذابه.
آیا تا به حال نام هنر چلنگری رو شنیدید؟ یکی از هنرهای ایرانی که در درها و پنجرههای قدیمی نمود خارقالعادهای داره که در ادامه میتونید این هنر رو در عکسی که نیلوفر ابونوری گرفته ببینید.
۹) درها و پنجرهها حالوهوا و زیباییشناسی مکان رو بهخوبی منتقل میکنند
مردم از درهای زیبا و جذاب عکس میگیرن تا دربارۀ حالوهوا و زیباییشناسی مکانی که در اون زندگی میکنن یا به اون سفر کردن، دیدی اجمالی به دیگران بِدن. رنگارنگبودن در و دیوارهای کشورهای آمریکای جنوبی رو به یاد بیارید. عکاسی از در و پنجره میتونه به بهترین نحو این حالوهوای گرم و سرزنده رو منتقل کنه.
۱۰) عکاسی از در و پنجره، میتونه از سر علاقه به یه شهر، معماری و تاریخ اون باشه
گاهی محرک این نوع عکاسی، صرفاً علاقه به یه شهر و معماری اونه، یا تلاش برای مستندنگاری تاریخی عناصری که در شهر وجود دارن و ممکنه هر لحظه نابود بشن.
آندره ویسنته گونسالوز (André Vicente Gonçalves) مستندنگار معماری و عکاس پرتغالی، صدها در و پنجره از سراسر جهان رو مستند کرده. اون با کلاژکردن عکسهاش در یه تصویر واحد، گرایشها و سبکهایی رو نشون میده که بر هر منطقه مسلطن.
تصاویر کلاژشدۀ نهایی گونسالوز، توجه رو به جزئیاتی جلب میکنه که ممکنه بهطور جداگانه نادیده گرفته بشن، اما نقش مهمی در تجربۀ کلی یک شهر دارن.
شما میتونید پروژۀ کامل آندره گونسالوس رو در سایت اون ببینید و با دنبالکردنش در توییتر، اینستاگرام، فیسبوک، پینترست و... از دیدن تلاشهاش لذت ببرید.
دو صفحۀ ایرانی Tehroon Frame و Tehroon Doorهم در اینستاگرام وجود داره که سروش مهاجری و همکارانش ایجاد کردن و با هشتگهای #tehroonframe و #tehroondoor فعالیت میکنن.
در این دو صفحه، سروش و دوستانش بهعنوان معماران علاقهمند به شهر تهران، با همین رویکرد به مستندگاری و ثبت عکسهای درها و پنجرههای این شهر میپردازن.
اونها حتی پا رو فراتر گذاشتن و با الهامگرفتن از الگوهای درها و پنجرههای عکاسیشده، زیورآلاتی رو طراحی میکنن و میسازن که از خلاقیت و هنر و احساس سرشاره.
در بایوی «بوتیک کبالت» (Cobalt Boutique) نوشته شده: تکههایی از تهران. ایدۀ اونها اینه که علاقهمندان با خرید این زیورآلات میتونن تکههایی از تهران رو با خودشون داشته باشن.
سروش مهاجری، معمار و پژوهشگر معماری معاصر تهران در مصاحبه با سام فرزانه خبرنگار بیبیسی فارسی میگه:
خیلی دوست دارم این اتفاق بیفتد که آدمها در شهرهای خودشان چنین پروژههای شخصیای را رقم بزنند. خیلی خوشحال میشم که ما بتوانیم چشمهای مردم را نسبت به اتفاقهای شهرشان حساس بکنیم.
این خیلی مهم است که ما نسبت به شهرهایمان حس تعلق داشته باشیم که متأسفانه هر روز دارد کمرنگتر میشود و کاری هم از دست ما جز این کارها برنمیآید.
۱۱) عکاسی از در و پنجره، میتونه از سر علاقه به کشف چیزهایی باشه که دیگران نمیبینن
سوفیا گلدب (Sophia Goldb)، اینستاگرامر، میگه:
من عاشق درها هستم، مخصوصاً به این دلیل که اغلب نادیده گرفته میشوند، اما زمانی که متوجه آنها میشوید، نمیتوانید دست از این توجه بردارید.
طبیعی است. بخشی از هر هنری، تمایل به نشوندادن چیزهاییه که دیگران به اون بیتفاوت شدن یا حساسیتی برای کشف و دیدنش ندارن.
۱۲) میتونه تلاش برای علاقهمندشدن به شهری پرازدحام و شلوغ باشه
بلا فاکسول (Bella Foxwell) هر روز عکسی متفاوت از لندن در حساب کاربری خودش منتشر میکنه. اون میگه، زمان زیادی رو صرف تلاش برای یافتن بهترینها در لندن میکنه. هر آخر هفته به یه محله در لندن سر میزنه و این نوع عکاسی به اون کمک کرده تا دوباره عاشق شهرش بشه.
درها و پنجرهها میتونن الهامبخش برخی افراد برای بیرونرفتن و گشتوگذار در شهر خودشون و شهرهای دیگه باشن.
۱۳) نوعی مدیتیشنه
برای برخی افراد که شاید در عکاسی خیلی هم حرفهای نباشن، عکاسی از در و پنجره نوعی مدیتیشنه. خانم دب کوهن (Deb Cohen) صاحب پروژۀ The Front Door یکی از این افراده. اون در سایت خودش دربارۀ این تجربه نوشته:
وقتی دارم راه میروم و دنبال سوژۀ بعدی میگردم، واقعاً به محیط اطرافم توجه میکنم، ذهنم منحرف نمیشود و آن را بسیار آرامشبخش میبینم.
من «در لحظه» هستم... داشتن دوربین در دستم نحوۀ دیدن من را تغییر داده است و حالا هر جا که میروم زیبایی را پیدا میکنم...
۱۴) آدمها به مجموعهها علاقه دارن
کلکسیونی از تمبرهای قدیمی، خودکارهای جورواجور، پروانههای خشکشده، نسخههای خطی کتابها و حالا عکسهایی از در و پنجرهها. واقعیت اینه که جمعکردن کلی عکس از در و پنجرههایی که هر کدوم در پسکوچهای خاک میخورن، مثل پیداکردن یه شیء عتیقه در یک عتیقهفروشی خاکگرفته است.
با ثبت هر عکس، انگار غبار اون در یا پنجره رو میتکونیم و بعد اون را در مجموعۀ خودمون به نمایش میذاریم. پیداکردن یک یا دو موضوع در عکاسی و ایجاد مجموعهای از عکسهای مرتبط با یکدیگر همیشه سرگرمکننده است.
آیا عکسهای گونسالوز، چیزی جز یک کلکسیون باارزشه؟
حرف آخر؛ عکاسی از در و پنجره میتونه زندگی شما رو تغییر بده!
دب کوهن (Deb Cohen) صاحب پروژۀ The Front Door که قبلتر دربارهش حرف زدیم، در همون مطلب وبلاگش نوشته که عکاسی از در و پنجره زندگیاش رو تغییر داده. سرگرمی کوچک سادهای که با ثبت عکسهای موبایلی شروع شده و رفتهرفته گسترش پیدا کرده اون تکنیکهای عکاسی، نرمافزارهای ویرایش عکس و شبکههای اجتماعی رو یاد گرفت، با اینستاگرام آشنا شد، اینکه چطور از هشتگ استفاده کنه و چیزهای دیگه.
یاد گرفت که چگونه از وردپرس برای راهاندازی وبلاگش استفاده کنه. شروع به یادگیری دربارۀ سبکهای مختلف معماری کرد و بهویژه به معماری گذشته و حفاظت از بناهای تاریخی علاقهمند شد. سپس در کمیسیون تاریخی شهرشون فعال شد تا بتونه به سهم خودش برای حفظ معماری شهرش تلاش کنه.
دب، بهعنوان مشاور املاک، فعالیت خودش رو گستردهتر کرد. پروژۀ The Front Door که زمانی فقط یه خروجی خلاقانه برای عکاسی و نوشتن بود، حالا یکی از اجزای اصلی کسبوکار املاک و مستغلات اون شده است. خودش میگه:
سرگرمی من، دنیایم را بهطرز شگفتانگیزی گسترش داده است. همین چند سال پیش به این فکر میکردم که اگر کمی وقت آزاد پیدا کنم، چهکار خواهم کرد. راستش هیچ نظری نداشتم.
در طول سالهای کار و تربیت فرزندان، بهنوعی از علایق شخصی خود غافل شده بودم... یادم میآید در جایی خوانده بودم که اگر مطمئن نیستید چهکاری باید انجام دهید، شروع به انجام یک کار کنید، هر کاری. فقط یک چیز را انتخاب کنید و پیش بروید...
عکاسی از در و پنجره، دید و زندگی خیلی از افراد رو تغییر داده؛ مانند دریچهای شگفتانگیز به دنیاهایی دیگه که میتونه فرصتهای بسیاری در خودش داشته باشه. با این اوصاف، چرا باید از این کار جذاب دست بردارن؟ اونها عکس میگیرن و جهان خودشون رو میسازن، ما هم میبینیم و لذت میبریم.
مطلبی دیگر از این انتشارات
👣 تجربۀ قدمزنی در خیابون ولیعصر از میدون تجریش تا میدون راهآهن
مطلبی دیگر از این انتشارات
📨 مدیریت پاسخگویی به پیامها؛ چرا و چگونه؟ + ۱۲ راهحل مفید
مطلبی دیگر از این انتشارات
معنی نام «نیما» چیه؟ اسمی پسرونه و کمی هم دخترونه!