اختلال دوقطبی و اختلال شخصیت مرزی چه فرقی دارند؟

«اختلال شخصیت مرزی» (BPD) و «اختلال دو قطبی» (BD) هر دو اختلالات روانی هستند که با تغییرات چشمگیر خلق و خو همراه هستند.

در حالی که بسیاری از علائم این دو اختلال روانی با هم همپوشانی دارند، اما این دو اختلال، علل، علائم و روش‌های درمانی متفاوتی دارند.

یکی از تفاوت‌های عمده این دو اختلال این است که اختلال دوقطبی یک اختلال خلقی است که با تغییرات خلق و خوی مداوم غیر طبیعی همراه است. در حالی که اختلال شخصیت مرزی یک نوع اختلال شخصیتی است که با بی‌ثباتی در روابط، خویشتن شناسی و خلق و خو همراه است.

مانند اختلال دو قطبی که قبلا به عنوان «افسردگی شیدایی» شناخته می‌شد، اختلال شخصیت مرزی با تلاطم عاطفی و رفتار تکانشی مشخص می‌شود.

اما اختلال شخصیت مرزی به طور گسترده با روابط شخصی ناپایدار نیز همراه است که از ویژگی‌های اصلی اختلال دو قطبی نیست. با این وجود، امکان اینکه فرد به هردو اختلال مبتلا باشد وجود دارد.

با ما همراه باشید تا به بررسی تفاوت‌های این دو اختلال بپردازیم.

اگر نمی‌دانید اختلال شخصیتی چیست، پیشنهاد می‌کنیم این مطلب را بخوانید: انواع اختلال های شخصیت و علائم آنها

‌

علائم اختلال دو قطبی و اختلال شخصیت مرزی چیست؟

اختلال دو قطبی و اختلال شخصیت مرزی دارای صفات مشابهی هستند. اما علائم، طول دوره و محرک‌های مختلفی دارند.

‌

علائم اختلال شخصیت مرزی

علائم عمده اختلال شخصیت مرزی شامل موارد زیر است:

• تغییرات چشمگیر عاطفی که معمولا بین چند ساعت تا چند روز باقی می‌مانند.
• رفتارهای تکانشی، ناامن و پرخطر
• خشم و عصبانیت
• احساس پوچی و بی‌ارزشی
• آسیب به خود یا افکار خودزنی
• افسردگی مزمن
• خویشتن شناسی (Self Image) تحریف شده
• ترس از رها شدن (طرد)
• روابط ناپایدار

افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ممکن است نشانه‌هایی از پرخاشگری کنترل نشده را از خود بروز دهند. ماهیت رفتارهای تکانشی اختلال شخصیت مرزی، می‌تواند فرد را به سمت اعتیاد به مواد مخدر یا قمار سوق دهد.

در این مقاله می‌توانید بیشتر با علائم این اختلال آشنا شوید:‌ اختلال شخصیت مرزی چیست؟ عوامل، نشانه ها و درمان این مشکل

‌

محرک اصلی این اختلال، درگیری با افراد دیگر است. یک واقعه آسیب‌زا یا استرس‌زا نیز می‌تواند باعث افزایش علائم اختلال شخصیت مرزی شود.

ویژگی دیگر اختلال شخصیت مرزی «دو نیم سازی» است. این اصطلاح زمانی اتفاق می افتد که کسی قادر به داشتن دیدگاه‌های مخالف احساسی در رابطه با خود و دیگران نباشد.

این امر معمولا یک سازوکار مقابله‌ای یا دفاعی برای کنترل ترس شدید از رها شدن است و می‌تواند منجر به رفتارهای تکانشی و مشکلات ارتباطی شود.

‌

علائم اختلال دوقطبی

علائم اصلی اختلال دو قطبی شامل تغییرات چشمگیر بین حالات خلقی است. دوره‌های بلند، گسترده و همراه با انرژی بالا، «دوره‌های شیدایی» (مانیا) محسوب می‌شوند.

دوره‌هایی که همراه با احساس غم و اندوه، احساس پوچی و ناامیدی است «دوره‌های افسردگی» نامیده می‌شوند.

تجربه هر دو دوره شیدایی و افسردگی، اختلال دو قطبی را از افسردگی ماژور متمایز می‌کند. چراکه افسردگی ماژور تنها شامل دوره‌های افسردگی است.

در طی دوره‌های شیدایی، علائم اختلال دو قطبی شامل موارد زیر است:

• کاهش نیاز به خواب
• عزت نفس کاذب
• افزایش غیر طبیعی خلق و خو، سرخوشی و تحریک پذیری
• پرحرفی بیش از حد
• پرش ذهن
• به راحتی حواسشان پرت می‌شود.
• رفتارهای تهدید آمیز

‌

در طی تجربه دوره‌های افسردگی، علائم اختلال دو قطبی شامل موارد زیر است:

• احساس افسردگی
• احساس گناه و شکست خوردگی
• مشکل در شناخت و حافظه
• به آرامی سخن گفتن
• کمبود انرژی و انگیزه
• تاکید بیش از حد بر احساسات و باورهای منفی
• تغییر وزن
• بی‌خوابی
• افکار مکرر درباره مرگ و خودکشی

افرادی که شیدایی را تجربه می‌کنند می‌توانند بی‌پروا باشند. آن‌ها غالباً خودآگاهی ندارند و نمی‌توانند بفهمند رفتارهایشان چه تأثیری بر خود و دیگران دارد.

افراد مبتلا به اختلال دو قطبی نوع یک اغلب دوره‌هایی را تجربه می‌کنند که از حالت افسردگی به حالت جنون تبدیل می‌شود. علائم شیدایی گاهی شامل علائم افسردگی در دوره شیدایی است که به آن ویژگی‌های مختلط گفته می‌شود.

افراد مبتلا به اختلال دو قطبی، بین دوره‌ها اغلب دوره‌هایی از سلامتی بدون علائم  را دارند که ممکن است هفته‌ها، ماه‌ها یا سال‌ها به طول بیانجامد. از طرف دیگر، افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی معمولاً علائم عاطفی روزمره مداوم‌تری دارند که می‌تواند زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار دهد.

‌برای آشنایی بیشتر با افسردگی در دوران افسردگی دوقطبی، پیشنهاد می‌کنیم این مطلب را بخوانید: افسردگی دو قطبی چیست؟ | علائم، تشخیص و درمان اختلال دو قطبی

‌

علل ابتلا به اختلال دو قطبی و اختلال شخصیت مرزی

عوامل پیچیده‌ای می‌تواند باعث ابتلای فرد به اختلال دو قطبی و اختلال شخصیت مرزی شود. بسیاری از تجربیات مربوط به بی‌نظمی هیجانی در اختلال شخصیت مرزی در پاسخ به فعل و انفعالات روابط است، در حالی که علائم اختلال دو قطبی می‌تواند توسط طیف گسترده‌ای از عوامل، از جمله عدم تعادل شیمیایی در مغز و حوادث استرس‌زای زندگی ایجاد شود.

‌

علت اختلال شخصیت مرزی

دلیل ایجاد اختلال شخصیت مرزی به طور کامل مشخص نیست. اما تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل محیطی به خصوص در سال‌های اول کودکی می‌تواند بر ایجاد این بیماری تاثیرگذار باشد.

همچنین سابقه سوء استفاده عاطفی، جنسی و جسمی یا بی توجهی والدین در افرادی که به اختلال شخصیت مرزی مبتلا هستند بیشتر دیده می‌شود.

اختلال سوء مصرف مواد در والدین نیز یکی دیگر از دلایل بالقوه این اختلال است. تحقیقات نشان داده است که تجربه استرس و تروما (ضربه روحی) در دوران کودکی و عدم توانایی در کنار آمدن با آن می‌تواند یکی دیگر از دلایل ابتلا به اختلال شخصیت مرزی در سنین بالاتر باشد.

ژنتیک، عدم تعادل شیمیایی و ساختار مغز نیز ممکن است در ابتلا به این اختلال نقش داشته باشد. افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به اختلال شخصیت مرزی را دارند بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به این اختلال هستند.

در بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال، عملکرد انتقال دهنده‌های عصبی در مغز - به ویژه سروتونین - تغییر کرده است.

‌

علت اختلال دو قطبی

علل ابتلا به اختلال دوقطبی پیچیده است. اکثر متخصصین بر این باورند که هیچ دلیل واحدی برای ایجاد این اختلال وجود ندارد و معمولا ترکیبی از عوامل، موجب ابتلای فرد به این بیماری می‌شود.

افرادی که یکی از عزیزانشان به این اختلال مبتلا هستند، بیشتر در معرض ابتلا به آن قرار دارند. برخی تحقیقات همچنین حاکی از آن است که افراد با ژن‌های خاص بیشتر به اختلال دوقطبی مبتلا می‌شوند.

محققان معتقدند عدم تعادل شیمیایی در ابتلا به اختلال دوقطبی نیز نقش دارد. شواهدی وجود دارد که عدم تعادل در یک یا چند انتقال دهنده عصبی ممکن است منجر به ایجاد علائم دو قطبی شود.

‌

تشخیص اختلال شخصیت مرزی و اختلال دوقطبی

طبق کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری ویرایش 5 (DSM-5)، که روانشناسان، روانپزشکان و سایر متخصصان بهداشت روان از آن برای تشخیص بیماری‌های روانی استفاده می‌کنند، اختلال دوقطبی زمانی تشخیص داده می‌شود که فرد دچار یک دوره شیدایی شود که ممکن است قبل از تجربه دوره افسردگی یا به دنبال آن رخ داده باشد.

اختلال دو قطبی نوع ۲ زمانی تشخیص داده می‌شود که «هیپومانیا» (شیدایی با شدت کمتر) و دوره‌های افسردگی وجود داشته باشد.

برخی از تفاوت‌های تشخیصی اختلال دو قطبی و اختلال شخصیت مرزی شامل موارد زیر است:

• مدت زمان (طول دوره): یک دوره شیدایی یا افسردگی در اختلال دوقطبی می‌تواند هفته‌ها، ماه‌ها یا بیشتر طول بکشد. در مقابل، افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی دوره‌های کوتاه‌تری از بی‌ثباتی خلقی را تجربه می‌کنند که در برابر استرس واکنش نشان می‌دهد.
• سابقه خانوادگی: عوامل ژنتیکی همچنین می‌تواند به تمایز میان این دو اختلال کمک کند. اختلال دو قطبی بیشتر از اختلال شخصیت مرزی ریشه ژنتیکی دارد.
• خواب: تغییرات خواب اغلب شاخص اولیه ابتلا به اختلال دوقطبی است. در طی یک دوره دو قطبی، فرد ممکن است روزها بیدار باشد بدون اینکه خستگی را تجربه کند. در همین حال، الگوی خواب در اختلال شخصیت مرزی کمتر تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
• روابط: افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی چالش‌های متمایزتری در تعامل با دیگران دارند، بنابراین آن‌ها اغلب سابقه روابط شخصی آشفته دارند یا ممکن است دوستان صمیمی و قابل اعتماد نداشته باشند.
• خودآزاری و خودزنی: رفتارهای خودآزاری مانند بریدن رگ در اختلال شخصیت مرزی بیشتر دیده می‌شود.

‌

درمان اختلال دو قطبی و اختلال شخصیت مرزی

موثرترین روش درمانی برای این اختلالات، یک برنامه درمانی شخصی است که متناسب با علائم، نیازهای شخصی و سبک زندگی فرد باشد.

‌

درمان اختلال شخصیت مرزی

رواندرمانی اولین نوع درمان اختلال شخصیت مرزی است. انواع مختلفی از روانردمانی برای درمان این بیماری وجود دارد.

• رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT)، که از مدیریت عاطفی پشتیبانی می‌کند.
• درمان مبتنی بر ذهنیت سازی (MBT)، که درک بهتری از آنچه در ذهن شما اتفاق می‌افتد را ارتقا می‌بخشد.

فواید مصرف داروها برای درمان اختلال شخصیت مرزی مشخص نیست. در برخی موارد، یک روانپزشک ممکن است داروهایی را برای درمان علائم خاص مانند تغییر خلق و خو، افسردگی و سایر اختلالات روانی همزمان توصیه کند.

تغییر در سبک زندگی که باعث ایجاد خلق و خوی متعادل می‌شود و ایجاد عادات مراقبت از خود مانند خواب منظم و ورزش و شرکت در جلسات رواندرمانی می‌تواند به کنترل وضعیت کمک کند.

‌

درمان اختلال دو قطبی

مبتلا بودن به اختلال دو قطبی خطر مرگ و میر فرد را افزایش می‌دهد و امید به زندگی او را کوتاه می‌کند. روانپزشکان می‌توانند با مصرف دارو و رواندرمانی اختلال دو قطبی را درمان کنند. آن‌ها تثبیت کننده‌های خلق و داروهای ضد روان پریشی نسل دوم را برای درمان اختلال دو قطبی تجویز می‌کنند.

همچنین ممکن است داروهای ضد افسردگی برای درمان دوره‌های افسردگی در اختلال دو قطبی تجویز شود.

روش‌های رواندرمانی که می‌تواند برای درمان اختلال دو قطبی استفاده شود شامل درمان رفتاری شناختی (CBT) است. سایر روش‌های درمانی که به طور خاص برای درمان اختلال دو قطبی طراحی شده‌اند شامل درمان ریتم اجتماعی و میان­ فردی و درمان متمرکز بر خانواده است.

بعضی اوقات درمان اختلال دو قطبی با روش تحریک مغزی که برای درمان دوره‌های شدید شیدایی و افسردگی استفاده می‌شود، یا تحریک مغناطیسی مغز که مغز را با امواج مغناطیسی تحریک می‌کند برای درمان دوره‌های افسردگی استفاده می‌شود.

‌

سخن آخر

اختلال دو قطبی و اختلال شخصیت مرزی با همدیگر متفاوت هستند. داشتن اختلال دو قطبی یا اختلال شخصیت مرزی می‌تواند تأثیر بسزایی در زندگی شما داشته باشد.

با این حال، درمان علائم می‌تواند خطر عواقب احتمالی از جمله سوء مصرف مواد، افکار خودکشی و خودزنی را کاهش دهد. اگر شما یا یکی از عزیزانتان به یکی از این دو اختلال مبتلا هستید و با عوارض آن دست و پنجه نرم کنید، حتما به یک روانشناس یا روانپزشک در این باره صحبت کنید.

ترجمه و تالیف: نغمه عثمانپور

آیا تجربه‌ای از برخورد با افراد مبتلا به اختلال دو قطبی و اختلال مرزی دارید؟ در بخش نظرات برای ما بنویسید.