آیا نخستین کشاورزان جهان،‌ ایرانیان بوده‌اند؟

نخستین کسانی که کشاورزی کرده‌اند چه کسانی بودند و در کجا کشاورزی می‌کردند؟

یک قطعه استخوان متعلق به هفت هزارسال پیش در این غار در ایران کشف شد. با بررسی دی‌ان‌ای آن و بررسی سایر قطعات کشف شده در ایران، نخستین کشاورزان دو گروه بوده‌اند.
یک قطعه استخوان متعلق به هفت هزارسال پیش در این غار در ایران کشف شد. با بررسی دی‌ان‌ای آن و بررسی سایر قطعات کشف شده در ایران، نخستین کشاورزان دو گروه بوده‌اند.


انسان نخستین بار حدود ۱۰ هزارسال قبل کشاورزی را در منطقه‌ای موسوم به هلال حاصل‌خیز یاد گرفت. هلال حاصل‌خیز شامل بخش‌هایی از خاورمیانه و مدیترانه با شرایط مناسب کشاورزی است. در این زمان،‌ انسان‌ها شروع به نگهداری حیوانات و زمین‌ها کردند. یک تحقیق جدید نشان می‌دهد که نخستین کشاورزان، در حقیقت دو گروه بوده‌اند که پهلو به پهلوی هم زندگی می‌کردند!

هلال حاصلخیز ۷۵۰۰ سال قبل. عکس از ویکی‌پدیا
هلال حاصلخیز ۷۵۰۰ سال قبل. عکس از ویکی‌پدیا

محققان نتیجه‌ی غیرقابل انتظار خودشان را در ۱۴ جولای منتشر کردند. یکی از این محققان یوآخیم برگر، تحصیل کرده‌‌‌ی دانشگاه یوهانس گوتنبرگ آلمان در رشته‌ی تاریخ‌ژنتیک می‌باشد. او می‌گوید: «ما فکر می‌کردیم مردمانی که در هلال حاصل‌خیز زندگی می‌کردند، یک گروه با یک نوع فرهنگ بوده‌اند. ولی احتمالا آن‌ها دو گروه یا بیشتر بودند.» « نوشته‌های تاریخی به ما می‌گویند مردم امروزی اروپا و آسیای جنوبی ( شامل افغانستان، هند، پاکستان، بنگلادش، مالدیو، سریلانکا، و نپال) از یک گروه نشأت گرفته‌اند. ولی انگار باید تفکراتمان را عوض کنیم.»

در ابتدای ۲۰۱۶ یوآخیم و تیمش یافتند که نخستین کشاورزان اروپایی از بخش‌هایی به نام آنوتولی غربی آمده‌اند، جایی که امروزه استانبول ترکیه قرار دارد. آن‌ها معتقدند مردم آناتولی،‌ زندگی‌شان را از نواحی دورتر شرقی آغاز کرده بودند. احتمالا جاهای قدیمی‌تری که امروزه ایران، عراق، سوریه و بخش‌‌های جنوبی ترکیه را شامل می‌شود.

اما مدارک جدید از دو بخش باستانی در ایران برای ما داستانی متفاوت ارائه می‌کند. این مدارک شامل باقی مانده‌های انسان‌های ۷ تا ۱۰ هزارسال پیش است. با بررسی نسبت کربن و نیتروژن در استخوان‌های آنان،‌ دانشمندان متوجه‌ شده‌اند این انسان‌های حاضر در ایران محصولات کشاورزی را بیشتر از گوشت مصرف می‌کردند. این بدین معنی است که آنها کشاورزی می‌کرده‌اند. و آن‌ها چند صدسال قبل از مردم آناتولی ‌می‌زیستند. و تحلیل دنای (DNA) این ایرانیان و مردم آناتولی می‌گوید که آن‌ها خیلی هم مشابه هم نیستند.

گرت هلنتال،‌ ژن‌شناس از دانشگاه کالج لندن می‌گوید: «در حقیقت،‌ دو گروه 45 هزارسال پیش از آن از هم جدا شدند. حتی صدهزارسال قبل،‌ اجداد ایرانیان و آناتولی‌‌ها برای حدود ۳۶ هزار تا ۶۷ هزارسال جدا از هم زندگی می‌کرده‌اند.»

مدارک و شواهد کشاورزان آناتولی،‌ چند صدسال از یافته‌های ایرانی جوان‌تر است.

تحلیل‌های تازه‌ای که از باقی مانده‌های باستانی در ایران بدست آمدند،‌ از باقی‌مانده‌های دو منطقه به‌ نام‌های غار وزمه و تپه‌ی عبدالحسین می‌باشند. غار وزمه در استان کرمانشاه در شهرستان اسلام‌آباد غرب، بخش مرکزی، دهستان حومه جنوبی، ۳ کیلومتری شمال شرقی روستای شیرکش، داخل تنگه وزمه واقع شده است. تپه‌ی عبدالحسین در استان لرستان در شهرستان دلفان، بخش مرکزی، در دهستان خاوه جنوبی و در روستای عبدالحسین واقع شده است. نوادگان آن‌ها در آسیای مرکزی پخش شدند. درضمن، نوادگان مردم آناتولی به سمت غرب و اروپا گسترش یافته اند.

یوآخیم برگر ادامه می‌دهد:‌ « مردم این دو گروه ( ایران و آناتولی) احتمالا نگاه متفاوتی داشته‌اند و به زبان متفاوتی حرف می‌زدند ولی حتما آن‌ها ایده‌هایشان را درباره کشاورزی با یکدیگر به اشتراک می‌گذاشتند. اگرچه روش‌های آن‌ها متفاوت بود،‌ به عنوان مثال،‌ به نظر می‌رسد ایرانیان در شرق به خوبی گندم و جو، بٌز پرورش می‌دادند ولی در غرب چوپان‌ها گوسفند نگه‌داری می‌کردند و از غذاهای دیگری استفاده می‌نمودند.

مدت‌ها بعد از توسعه کشاورزی، دو فرهنگ،‌ شروع به جابجایی کردند. اما اینکه چرا آن‌ها به صورت متفاوتی پخش شدند هنوز مبهم است. داشنمندان نیاز به نمونه‌های دنا (DNA) بیشتر دارند.

یافته‌های جدید شاید بتواند توضیح دهد چرا ایرانیان و مردم آناتولی جدا از یکدیگر ماندند. به نظر می‌رسد مرز یا مانعی بین دوگروه بوده. اگر اتصالی بین دوگروه بود،‌دانشمندان باید آن را از طریق دنا می‌فهمیدند.

درحال حاضر دانشمندان می‌توانند با تجزیه و تحلیل دنا جزئیاتی را متوجه بشوند که قابل قیاس با مطالعه بر روی سنگ‌ها یا اشیا نیست. امید داریم بتوان با بررسی ژن‌ها بتوانیم شجره‌نامه‌ی بسیار کامل از مردم باستان پیدا کنیم.

منبع:‌ ScienceNewsforStudents