میراث عیلامیان به هخامنشیان

دوران هخامنشیان یکی از دوره‌های درخشان تاریخ ایران است، اما میراثی که عیلامیان برای هخامنشیان به جا گذاشته‌اند، قابل توجه است. اطلاعات ما در مورد تاریخ عیلام جسته و گریخته است. زیرا مدارک مکتوب ما از عیلام محدودند. دو محوطه عیلامی شوش (پایتخت فرودست یا دشتی) و محوطه انشان یا تل ملیان امروزی (پایتخت کوهستانی عیلامی‌ها) محوطه‌هایی هستند که بیشترین مدارک را در مورد عیلامیان در اختیار ما گذاشته‌اند. در این سخنرانی به تأثیری که عیلامیان بر هخامنشیان گذاشته‌اند، پرداخته می‌شود و برنامه با پرسش و پاسخ به پایان می‌رسد.

در این نشست که ویژه باستان شناسان است، به زبانی ساده، پیوند میان هخامنشیان و عیلامیان (ایلامیان) را بازگو می کنند. آغاز نشست به تندیس منتسب به کوروش بزرگ، می پردازد و اینکه تندیس چیست و منسوب به کیست را به کمک جامه و ردا کنده کاری شده بررسی می کند.

سپس به کمک منشور کوروش بزرگ، خاندان و نیاکان کوروش را از زبان خود کوروش بررسی می کند که کوروش گفته است من شاه اَنشان، پسر کمبوجیه شاه اَنشان، پسر کوروش شاه انشان و پس چیشپِش شاه انشان هستم. سپس سخنران این تبارنامه را با تبارنامه داریوش بررسی می کند و اینگونه برداشت می کند که کوروش خودش نامی از هخامنش نبرده است و نیای خود را تا چیشپِش نام برده.

ایلامیان و پارس ها، دو قوم با دو زبان بودند که سالیان در کنار یکدیگر زندگی کرده اند و انشان و شوش دو شهری هستند که پادشاهان ایلامی خود را شاه شوش و انشان نامیده اند، از این رو سخنران تلاش دارد تا بگوید پیوندی میان دوران آغازین هخامنشیان و ایلامیان است به گونه ای که بسیاری از سنگ نوشته های پیدا شده در خزانه هخامنشیان، به زبان و دبیره ایلامی بوده است.

این سخنرانی که در تاریخ ۱۱ آذرماه سال ۱۳۹۶ در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، بخش دوم رویداد «گذر از پادشاهی عیلام به شاهنشاهی هخامنشی» است. بخش اول با سخنرانی محمدتقی عطایی را اینجا ببینید.

درباره سخنران، کامیار عبدی

کامیار عبدی در سال ۱۳۴۸ در تبریز به دنیا آمد. او دانش‌آموختۀ کار‌شناسی و کار‌شناسی ارشد باستان‌شناسی از دانشگاه تهران، دانش‌آموختۀ کار‌شناسی ارشد زبان‌ها و تمدن‌های باستانی شرق نزدیک (Near Eastern Languages and Civilizations) از مؤسسۀ شرقی (Oriental Institute) دانشگاه شیگاگو و دانش‌آموختۀ دکتری انسان‌شناسی از دانشگاه میشیگان است. او مدتی در کالج دارتموت در ایالات متحده به تدریس پرداخت. پس از بازگشت به ایران تدریس در دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات را آغاز کرد و در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی مشغول به پژوهش شد.

از عبدی مقالات پرشماری در نشریات تخصصی بین‌المللی و داخلی منتشر شده که عموماً در روشن ساختن پاره‌ای پرسش‌های باستان‌شناسی عصر مس و سنگ و آغاز دوره تاریخی ایران بسیار مؤثر بوده ‌است. وی همچنین تاکنون چند کتاب منتشر کرده که از جمله آنها جشن‌نامۀ ویلیام سامنر با نام ذوق‌ورزانۀ «یکی بود یکی نبود» است. او سردبیر مجلۀ باستان‌شناسی و تاریخ (مرکز نشر دانشگاهی) و نیز مجلۀ بین‌المللی انجمن علمی باستان‌شناسی ایران (International Journal of the Society of Iranian Archaeologists) است. وی از سال ۱۳۸۸ تاکنون عضو گروه تخصصی واژه‌گزینی باستان‌شناسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز هست.

علائق پژوهشی عبدی تحولات حد فاصل آغاز روستانشینی و تولید مواد غذایی و تغییرات اجتماعی و اقتصادی مرتبط به آن (حدود ۸۰۰۰ ق‌.م.) تا ظهور قدرت‌های سیاسی در اوایل عصر مس‌وسنگ (تمرکز بر حوالی ۳۵۰۰ ق‌.م.) است. تشکیل نخستین شاهنشاهی‌های ایرانی در هزارۀ یکم ق‌.م. تا ظهور اسلام در قرن هفتم میلادی، خصوصاً دورۀ ماد و هخامنشی از دیگر زمینه‌های تحقیقاتی اوست.

کامیار عبدی پژوهش‌ها، کاوش‌ها و بررسی‌های میدانی چندی را در کارنامۀ حرفه‌ای خود دارد مانند: بررسی در دشت اسلام‌آباد، کاوش چغاگاوانه، کاوش ملیان و کاوش زیویه.