درباره Ērānšahr، خوانش ها و یاداشت هایی از یک ایران دوستِ دانش آموخته نرم افزار و نه یک ایران شناس یا باستان شناس یا زبان شناس ... امید است به یاری یزدان درست و سودمند باشد.
و خداوند زمین را در شش روز آفرید
(خداوند) همان كسى كه آسمانها و زمين و آنچه را كه ميان آن دو است در شش روز آفريد آنگاه بر عرش استيلا يافت رحمتگر عام [اوست] در باره وى از خبرهاى بپرس [كه مىداند]
اوست آن كس كه آسمانها و زمين را در شش هنگام آفريد آنگاه بر عرش استيلا يافت آنچه در زمين درآيد و آنچه از آن برآيد و آنچه در آن بالارود [همه را] مىداند و هر كجا باشيد او با شماست و خدا به هر چه مىكنيد بيناست
اینان گفتارهایی از فرآن راستین است که نشان می دهد به گفته خداوند، زمین در شش روز (یا به گفته برخی در شش گام) آفریده شده است. در این نوشته نمی خواهیم میان باور مسلمانان و زرتشتیان و دیگر باورمندان سخن بگویم و آنها را به سنجش بگذارم، وانگه (بلکه) تنها می خواهم درباره باورهای کهن در میان ایران شهر سخن بگویم.
گَهَنبار (گاهنبار یا گاهبار) در باورهای زرتشتی و آریایی آن شش روزی است که خدا جهان را آفرید و در نسک زند از زرتشت بازگو می شود که اهورامزدا جهان را در شش «گاه» آفرید. واژه گَهَنبار یا گاهنبار از دو بخش: گاه ( زمان ، هنگام ) وانبار (ذخیره کردن ) آمده است.
این جشن شاید نخستین جشنی باشد که ایرانیان برپا می داشتند زیرا ریشه در پیشه کشاورزی و دامداری آنان دارد از زمانی که مردم آموختند که چگونه دانه ها وگیاهان را کِشت کنند و با کار در زمین کشاورزی آشنا شدند و برای بهبودی چونی و چگونگی (کیفیت) فرآورده های کشاورزی و دامی کوشش کردند.
آنگاه باور کردند و پذیرفتند که بخشی از برداشت های کشاورزی و دامی خود را در جشنی که در هر فصل به فراخوری (مناسبتی) برپا می شد، به دیگران پیشکش کنند. این جشن در گذر زمان دگرگون شده و پیوسته رَسا و آراسته (کامل) شد . در زمان ساسانیان سرود هایی از اوستا به نام آفرینگان برای اجرای این جشن سروده شد که اکنون در نَسک خرده اوستا جای گرفته است.
میدیوزَرِیم (Maidh-yo-zarem) - نخستین گاهنبار روز پانزدهم اردیبهشت‌ماه، چهل و پنجمین روز از آغاز سال که در آن «آسمان» آفریده شد.
میدیوشـِیم (Maidh-yo-shema) - روز پانزدهم تیرماه، صد و پنجمین روز سال که در این روز «آب» آفریده شد.
پَـیته‌شَـهیم (Paiti-shahem) - روز سی ام شهریورماه صد وهشتادمین روز سال که در این روز «زمین» آفریده شد.
اَیاسرِم (Aya-threm) - سی ام مهرماه، دویست و دهمین روز سال که در آن «گیاه» آفریده شد.
میدیارِم (Maidh-ya-rem) - بیستم دی ماه، دویست و نودمین روز سال که «جانوران» آفریده شدند.
هَـمَـسپَـتمَدُم (Hamas-path-maedem) - این گهنبار که گاه آفرینش مَردُمان (انسان) است، پنج روز پایان سال ( بیست و پنجم تا بیست و نهم اسفند ماه ) برپا می‌‌شود. این پنج روز را «پنجه بزرگ» نیز می‌‌نامند. زرتشتیان باور دارند که در این پنج روز فَروَهرهای در گذشتگان برای سرکشی بازماندگان خود فرود می‌‌آیند.
امید است به یاری یزدان درست و سودمند بوده باشد.
آبشخورها و خوانش بیشتر
جشن های فصلی و گهنبار ، گاهان بار
مطلبی دیگر از این انتشارات
کرونا خواب سرباز اشکانی را آشفته کرد !
مطلبی دیگر از این انتشارات
یادگار زَریران - کهن ترین سوگنامه ایرانیان
مطلبی دیگر از این انتشارات
تاریخچه تابلو های سفالی