طراحی ساختار پلتفرم ها

بهترین راه برای طراحی یک پلتفرم، تمرکز روی ساختار آن است، یعنی بدونیم پلتفرم دقیقاً چه کاری را و چگونه انجام میده.

یک پلتفرم Producer و Consumer رو به هم وصل میکنه و به آنها اجازه میده ارزش خلق شده را با هم مبادله کنند.

بعضی پلتفرم ها ارتباط مستقیم بین userها ایجاد میکنند مثل شبکه های اجتماعی که ارزش بین userها مبادله میشه.

برخی دیگر از پلتفرم ها روش ها و مکانیزم خلق ارزش متفاوتی دارند مثلاً YouTube ویدئوهای تولید شده توسط Producer ها رو به دست کاربرانی میرسونه که ارتباط خاصی با هم ندارند.

توی هر پلتفرم سه تا چیز مبادله میشه:

· اطلاعات

· کالا یا خدمات

· انواع ارز و پول

1. اطلاعات (Exchange of information):

هر پلتفرم با مبادله اطلاعات کارش رو شروع میکنه. پلتفرم ها در تبادل اطلاعات دو نوع اند: یک نوع اینکه هدف اصلیشون تبادل اطلاعات است مثل سایت های خبری. و نوع دوم اینکه برای تبادل کالا یا خدماتشون نیاز به تبادل اطلاعات دارند مثل uber که اطلاعات راننده و مقصد و مبدا و ... رو مبادله میکنه.

2. کالا یا خدمات (Exchange of goods or services):

در بعضی جاها تبادل کالا یا خدمت داخل خود پلتفرم اتفاق میوفته مثل facebook که عکس، لینک و ... مبادله میشه. هر چیزی که بین کاربران پلتفرم مبادله میشه به عنوان یک value unit در نظر گرفته میشه.

در بعضی جاها کالا یا خدمت بیرون پلتفرم مبادله میشه مثل uber که حمل مسافر خارج از پلتفرم است!

3. مبادله پول (Exchange of currency):

وقتی کالا یا خدمتی مبادله میشه، پول پرداخت و مبادله میشه. پول از روش های مختلفی مثل کارت اعتباری، پی پال، بیت کوین یا نقدی مبادله میشه.

اما روش های دیگری هم برای پرداخت هست مثلاً در Consumer، YouTubeها با بازدید کردن یا لایک کردن ویدئوهای Producerها به آنها پرداخت میکنند!

گاهی وقت ها تبادل پول توسط خود پلتفرم ها انجام میگیره مثلاً uber یا airbanb که پول در داخل خودپلتفرم جا به جا میشه.

Core Interaction:

طراحی یک پلتفرم با طراحی core interaction شروع میشه. Core interaction اصلی ترین فعالیتی است که در پلتفرم انجام میشه. (در واقع نحوه مبادله ارزشی که اکثر کاربران را جذب پلتفرم میکند.) که سه جزء اصلی داره:

· Participants

· Value unit

· Filter

هدف اصلی پلتفرم تسهیل و ایجاد core interaction است.

مثلاً Linkdin در ابتدای کار یک core interaction داشته و اونم وصل کردن حرفه ای ها به حرفه ای ها بوده.

• Participants:

در هر core interaction دو نوع شریک وجود دارد:

1. Producer کسی که خلق ارزش میکند.

2. Consumer کسی که از ارزش استفاده میکنه.

در بعضی پلتفرم ها Producer میتواند Consumer هم باشد و برعکس. مثلاً در YouTube یک نفر هم میتونه ویدئو تولید کنه و هم ویدئوهای بقیه رو ببینه.

• Value unit:

هر core interaction با خلق value unit ایجاد میشه. مثلاً در ebay لیست محصولات ارزشی است که توسط Producer خلق میشه و توسط خریداران استفاده میشه یا مثلاً توی facebook هر پست میشه یک value unit.

• Filter:

در یک پلتفرم value unit ایجاد شده توسط فیلتر به دست کاربرانش میرسه. Filter یک الگوریتم نرم افزاری است که تبادل value unit ها رو ممکن میکنه. اگه filter نباشه، کاربر با حجم زیادی unit بی ربط به خواسته هایش مواجه میشه!

Participants → Core Interaction + Value Unit + Filter

نقش مهم value unit: در پلتفرم ها، value unit خلق شده توسط Producerهایی که عضو پلتفرم هستند مبادله میشه. تصمیم گیری درباره اینکه چه کسی ارزش رو ایجاد کنه، چگونه ایجاد کنه و اون رو وارد پلتفرم کنه و چه تفاوتی بین ارزش با کیفیت و بی کیفیت هست مهم ترین قسمت طراحی پلتفرم است.

پلتفرم ها برای انجام Core interaction سه تا کار اصلی باید انجام بدن:

· Pull

· Facilitate

· Match

یک پلتفرم باید Producer و Consumer رو برای انجام تبادل بین آنها درون پلتفرم Pull کنه.(ورود به پلتفرم). و تبادل بین آنها رو از طریق ابزارها و امکانات پلتفرم Facilitate کنه. (تسهیل کنه) و با استفاده از اطلاعاتی که وارد پلتفرم میشه، آنها رو با هم Match میکنه. هر سه نقش باید درست اتفاق بیوفته که پلتفرم کار کنه. اگر یک پلتفرم نتونه pull رو انجام بده، network effect که باعث خلق ارزش میشه رو از دست میده. و اگر پلتفرم نتونه Facilitate و Match کنه، کاربرهایش رو از دست میده!

• Pull:

در این مرحله، پلتفرم اول باید مساله ی مرغ و تخم مرغ رو حل کنه! کاربرها تا ارزش نباشد وارد پلتفرم نمیشوند و پلتفرم تا کاربری نداشته باشد، ارزشی ندارد. مشکل بعدی pull، نگه داشتن کاربرها در پلتفرم است. یک روش برای این کار اسفاده از Feedback loop است که بر اساس نظرات کاربران درون پلتفرم خلق ارزش میکنه. یک نوع آن single feedback loop است یک یک الگوریتم ساخته شده روی زیرساخت پلتفرم است که فعالیت ها، علاقه مندی ها، نیازها و پیشنهادات کاربران را شناسایی میکند تا value unit های جدید خلق کنه. در یک Consumer، multiuser feedback loop به Producer مورد نظرش وصل میشه (از feedback ها میفهمند که چه کسی رو به چه کسی وصل کنند.) سایر عواملی که Pull رو تقویت یا تضعیف میکنه شامل: ارزش پول مبادله شده.

در پلتفرم (مثل لایک، بازدید و ...)، جذب کردن افراد بیرونی به داخل پلتفرم مثل اینستاگرام و واتس اپ.

• Facilitate:

1. تسهیل فرآیند خلق ارزش و تبادل آن برای Producer در پلتفرم از طریق ابزارهای مختلفی مثل share کردن و ...

2. کاهش موانع موقع اسفاده از پلتفرم مثل فرآیند share کردن عکس توی facebook قبل از بهبود سیستم اش.

• Match:

پلتفرم از دیتاهای مربوط به Producer و Consumer استفاده میکنه که آدم های مرتبط رو به هم وصل کنه. این دیتا باید متنوع بوده و محدود زیادی از علاقه مندی ها رو دربر بگیره.

o مفهوم End to End Principle:

فعالیت هایی که جزءCore پلتفرم نیستند و فقط تعداد خاصی از کاربرها از اونا استفاده میکنند باید در گوشه های network پلتفرم قرار بگیرند نه در دل آنها. با این کار فعالیت های ثانویه منابع رو از فعالیت های اصلی نمی دزدند و نگهداری سیستم رو سخت تر نمیکنند.