معماری مدرن ایرانی

معماری مدرن ایرانی

معماری قاجار پیش‌درآمدی برای شکل‌گیری معماری مدرن ایرانی است، زیرا منجر برتری یافتن اصول و مدل‌ های سنتی ایران شده و در این دوره فضاهای نوآورانه‌ای جسورانه‌ای معرفی شدند و اولین نسل جدید از معماران ایرانی، تحولات مدرن در معماری ایرانی به وجود آوردند. در اوایل قرن بیستم پس از جنگ جهانی اول مصادف با تاسیس سلسله پهلوی گذر به معماری مدرن ایرانی آغاز شد. اصول معماری سبک‌های مدرنیست با ظهور آثار معمارانی آغاز شد که در خارج از کشور تحصیل کرده بودند و تحت تاثیر آرت نوو و مدرنیست بودند. برخی ازچهره‌های شاخص که در شکل‌گیری معماری مدرن در ایران نقش داشتند وارطان هوانسیان ، گابریل گورکان، محسن فروغی بودند و برخی از آثار معماری مدرن ایران عبارتند از ساخت ایستگاه قطار تهران، بانک ملی، مدرسه دارلفنون، کاخ شهربانی، آرامگاه فردوسی و سعدی. در دوران پهلوی دوم، دو گرایش در معماری غالب شدند: ترویج سبک مدرن و گفتگو بین سنت و مدرنسیم و رابطه‌ی سبک معماری جدید با تاریخ، هویت و معماری بومی.

روند شکل گیری تفکر مدرن(نوگرایی) در معماری ایران

تفکرات مدرن از اواخر دوره قاجار(حکومت ناصرالدین شاه به بعد) و با تاسیس دارالفنون و فرستادن دانشجویان برای تحصیل به فرنگ در ایران شکل گرفت. البته تلاش های کمی نیز توسط عباس میرزا برای شروع نوگرایی در ایران صورت گرفت که بیشر در زمینه نظامی تاثیر گذار بود.این تلاش ها برای پیشرفت و حرکت به سوی مدرنیته در ایران روی به سوی تقلید ظاهری از جوامع اروپایی گذاشت.علت بروز این تقلید صرف را می توان در از خودباختگی سران کشور در برابر ظواهر بیگانه و عدم پذیرش تفکر مدرن به صورت نقادانه و آگاهانه دانست.در این مسیر مطمئناً معماری وسیله ای بسیار خوب برای تقلید از بیگانگان به شمار می آمد .در این دوره طرح های معماری غربی با امکانات ، مصالح و سبک معماری سنتی در ایران اجرا شد و معماران سنتی ایرانی که حتی تا به حال یک بار فرنگ را نیز ندیده بودند بنا به در خواست شاهان و شاهزادگان دربار مجبور به تقلید و اجرای این طرح ها حتی فقط از روی کارت پستال های خارجی می شدند که نتیجه، ایجاد و بروز یک معماری کارت پستالی در این دوره بود.

در دوران پهلوی اول(1300 تا 1320)معماری ایران صرفاً به تقلید از گذشته ایران، به خصوص معماری قبل از اسلام پرداخت.

در دوره پهلوی دوم معماران اکثراً از مصالح نوین مانند آهن و سیمان و نهایتاً بتن آرمه استفاده نمودند. در این دوران ساختمان هایی چون بانک سپه توسط هوشنگ سیحون با بتن و بدون تزیینات،مجلس سنا توسط فروغی،ساختمان مرکزی شرکت ملی نفت ایران توسط فرمانفرماییان (که در آن از تکنولوژی دال بتنی استفاده شد)ساخته شد که نشانه تاثیرات سبک بین المللی بر معماری ایران بود.

در سال های پایانی پهلوی دوم نوعی تاریخ گرایی بر معماری ایران سایه انداخت و معماران سعی در استفاده از موتیف های ایرانی_اسلامی در طراحی بناها داشتند.در این دوره آثاری چون تئاتر شهر توسط سردار افخمی،موزه هنر های معاصر توسط کامران دیبا و برج آزادی توسط امانت با نگرشی اینچنینی ساخته شد.

ساختمان مجلس سنا (مهندس فروغی و غیاثی)

ساختمان مجلس سنا (مهندس فروغی و غیاثی)

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تعدادی از بزرگان معماری ایران این خاک را ترک نمودند. از این میان می توان به هوشنگ سیحون(از اولین اساتید دانشگاه هنر های زیبای تهران)،کامران دیبا و حسین امانت و ... اشاره داشت.

در این دوران معماران سعی در استفاده از المان های تاریخی(به خصوص اسلامی) و منطقه گرایی(استفاده بهینه از اقلیم) داشتند.پس از انقلاب بجز برگزاری مسابقات فرهنگستان های جمهوری اسلامی مسابقات بزرگ دیگری در معماری و شهرسازی کشور انجام نپذیرفت و این امر به راکد ماندن معماری ایران و نبود رقابت و خلاقیت در میان دفاتر معماری بر خلاف دفاتر معماری دنیا، شدت بخشید.یکی از پیامد های مهم این مسئله از بین رفتن طرح مسائل نظری و علمی نو و جدید در معماری معاصر ایران بود.

روش‌های معماری مدرن داخلی

مشخصه‌های معماری مدرن از تزیينات زیاد، خطوط پیچیده،منحنی و اشکال مختلف که در خانه‌های سنتی و تاریخی متداول بوده به شدت اجتناب کرده است. در مقابل، خطوط تمیز و مستقیم و سیلوئت‌ های کنسول شده از مشخصه‌های معماری مدرن هستند.اهمیت نور طبیعی در طراحی داخلی منزل یکی از اصول مهم در طراحی داخلی مدرن است. پنجره‌های بزرگ، نورگیرها،‌ پنجره‌های سرتاسری از کف تا سقف نه تنها نور طبیعی را به عنوان پس‌زمینه‌ای در طراحی داخلی تعریف بلکه ورود نور فراوان به فضای داخلی امکان‌پذیر کرده است.مبلمان معاصر سبک هستند نه از لحاظ وزن بلکه از لحاظ ظاهر هم. مصالح مدرن و سنتی در طراحی مبلمان مدرن به نحوی ترکیب شده‌اند که به نظر شیک و مد روز می‌آیند.

با رشد و پیشرفت معماری سبز و استفاده از مصالح طبیعی در طراحی داخلی مصالح ارگانیک جای خود را به مصالحی در معماری داخلی و طراحی نمای خارجی داده است که دیگر به مصالح چوبی محدود نیستند بلکه طیف گسترده‌ای از مصالحند از جمله چرم، پشم، کتان، سنگ که در ایوان‌های منازل و انواع دکورهای فضاهای درون و برون معاصر دیده می‌شوند.