مهندس عمران؛ پادکست «خوانش کتاب برای انسان خردمند»؛ نویسندهی علمی/تخیلی؛ مترجم و ویراستار؛ گوینده و تهیهکننده رادیو در سالهای دور! عاشق موسیقی، سینما، اخترفیزیک، اتیمولوژی، زبانشناسی و...
اشتباهات رایج باسوادها (7): پرتقال یا پرتغال؟
در آستانه‌ی سومین بازی تیم ملی فوتبال ایران در جام‌جهانی 2018، به نظرتون باید پرتغال رو بِبَریم و پرتقال رو بخوریم یا برعکس؟!
در دایرةالمعارف فارسی مصاحب آمده است:
پرتقال از میوه‌های گرمسیری که اصلش از آسیای گرمسیری است. پرتقال جنس(Citrus aurantium) در قرن 16م توسط پرتغالی‌ها از چین به اروپا برده شده و در اقلیم مدیترانه‌ای بهتر به عمل آمده و بر حسب نوع درختان مرکباتی که به یک‌دیگر پیوند شده‌اند اشکال گوناگون پیدا کرده است. در شمال ایران از دوران‌های قدیم نوع نارنج (C.sinensis) وجود داشته و در جنوب هم در باغ‌ها کاشته می‌شده ولی میوه‌هایش ترش مایل به تلخی بوده است. ظاهراً در دورۀ صفویه که تجارت با بازرگانان پرتغالی رواج یافت نمونه‌هایی از نارنج شیرین از کشورهای شرقی آسیا به ایران آورده شده و به وسیله‌ی پیوند، انواع پرتقال به دست آمده است. بنابراین نام این میوه برگرفته از نام کشور پرتغال است.
در واقع باید گفت نگارش این دو واژه به دو شکل (با ق و غ) صرفاً یک قرارداد بوده است تا با هم اشتباه نشوند.
درست مانند واژه‌ی «صد» که در اصل «سد» بوده است و در واژه‌ی «سده» (= یک قرن) نیز مشهود است اما برای این که با واژه‌ی «سد» (=مانع، حایل) اشتباه نشود از ص استفاده شد.
حالا اگه باز یادتون رفت کدوم به کدومه؛ بهتون یک سرنخ میدم:
گردیِ ق و شباهتش رو به گردیِ پرتقال یادتون بیاد؛ تکلیف روشنه؛ دیگه اشتباه نمی‌کنید!
از دغدغه‌های زبان فارسی:
مطلبی دیگر از این انتشارات
برابری جنسیتی در زبان فارسی
مطلبی دیگر از این انتشارات
تنوینِ فارسی
مطلبی دیگر از این انتشارات
از «سوی چراغ» تا «ژوپیتر»