ایجاد یک محصول موفق فقط داشتن یک ایده عالی نیست، بلکه اجرای آن ایده با یک برنامه روشن است. اینجاست که نقشه راه محصول وارد می شود. نقشه راه محصول یک راهنمای بصری است که استراتژی محصول، چشم انداز و نحوه برنامه ریزی شما برای دستیابی به اهداف کلیدی در طول زمان را به شما منتقل می کند. این نقشه راه باعث می شود تا تیم، ذینفعان و مشتریان شما در مورد اینکه چه چیزی و چرا باید بسازید، همسو شوند. به علاوه اینکه وقتی بدانید به چه سمتی حرکت می کنید و گام های بعدی چیست، بهتر می توانید گام های فعلی را بردارید و رو به جلو حرکت کنید.

فرض کنید می خواهید یک سفر بروید. در ابتدا اینکه فقط با خود بگویید که می خواهید به یک سفر بروید کافی نیست. باید بدانید به کجا می خواهید سفر کنید. وقتی که مقصد را هرچند حدودی بدانید بهتر می توانید درباره گام های بعدی خود برنامه ریزی کنید و تصمیم بگیرید. اینکه چه تجهیزات و لباس هایی برای این سفر لازم دارید خیلی مهم است و با دانستن مقصد می توانید آن ها را تهیه کنید. اینکه بدانید به کجا می روید به شما اجازه انتخاب مسیرهای مختلفی که می توانید طی کنید تا به آن نقطه برسید را می دهد. به احتمال زیاد راه های مختلف زیادی برای رسیدن به مقصد مورد نظر وجود دارد که در نهایت باید یکی از آن راه ها را انتخاب کنید. راهی که انتخاب می کنید خود نشان دهنده موارد مختلفی می باشد. این مسیر می شود همان نقشه راه و آن مقصد هم همان چشم اندازی است که در هفته قبل درباره آن صحبت کردیم.

در این نسخه از داپلاس ما ملزومات یک نقشه راه محصول را بررسی می‌کنیم. همچنین ابزارها و تکنیک‌ها را بررسی می‌کنیم و نکات عملی را به اشتراک می‌گذاریم تا به شما در ایجاد نقشه‌ راه محصول خود کمک کنیم. پس با ما همراه باشید و بخش بخش این مطلب را با دقت مطالعه کنید.

نقشه راه محصول چیست؟

نقشه راه محصول اساساً یک برنامه سطح بالا است که مسیر محصول شما را در طول زمان مشخص می کند. آنچه را که می‌سازید، دلیل ساختن آن و زمان انتشار برخی ویژگی‌ها یا به‌روزرسانی‌ها را پوشش می‌دهد.

عناصر کلیدی نقشه راه محصول:

• چشم انداز: درک روشنی از هدف بلند مدت محصول. نقطه ای در دوردست که محصول شما به سمت آن نقطه حرکت می کند و قدم برمی دارد.
• اهداف: نتایج مشخص و قابل اندازه گیری که قصد دارید به آنها برسید.
• نوآوری ها/ قابلیت ها: قابلیت های کلیدی که به شما در رسیدن به اهدافتان کمک می کند. این قابلیت ها اکثرا مواردی هستند که با توسعه آن ها در محصول خود به کاربران خود کمک می کنید مشکلات خود را بهتر از قبل حل کنند و ارتباط بیشتر و بهتری با محصول شما برقرار کنند.
• جدول زمانی: یک جدول زمانبندی از اینکه قابلیت های مختلف محصول در چه بازه های زمانی توسعه داده شده و در نهایت به کمک آن ها اهداف تجاری شما محقق می شوند.
• اولویت بندی: ترتیبی که می خواهید بر روی این قابلیت ها و اهداف جدید کار کنید.

چرا به نقشه راه محصول نیاز دارید؟

نقشه راه محصول به شما کمک می کند:

• تیم را هماهنگ کنید: همه از مهندسی تا بازاریابی با هم هماهنگ می شوند. اینکه مسیر توسعه و فعالیت های تیم محصول مشخص باشد کمک بسیار زیادی به دیگر اعضای تیم می کند. بعنوان مثال تیم بازاریابی با دانستن تاریخ انتشار قابلیت های مختلف روی محصول می تواند نسبت به برنامه ریزی کمپین های مارکتینگ خود برنامه ریزی و کنترل بیشتری داشته باشد و در نهایت به رشد محصول شما کمک بیشتری کند.
• با ذینفعان ارتباط برقرار کنید: نقشه راه محصول ابزاری است برای آگاه نگه داشتن رهبران تیم و دیگر ذینفعان محصول در مورد پیشرفت آن. همچنین با مشخص کردن نقشه راه به ذینفعان مختلف امکان برنامه ریزی روی فعالیت های مختلف محصول را می دهید.
• اولویت‌ها را تعیین کنید: این به شما کمک می‌کند تا روی آنچه مهم‌تر است تمرکز کنید و از منحرف شدن از مسیر خود جلوگیری کنید. داشتن و دانستن اولویت ها یعنی اینکه می دانید حرکت بعدی چیست و به چه سمتی تغییر مسیر می دهید. ندانستن این اولویت ها هم یعنی اینکه به هر فرصتی که پیش روی شما ظاهر می شود بله بگویید و به هیچ مسیر و آینده ای پایبند و مقید نباشید. دانستن این اولویت ها به شما امکان برنامه ریزی و آماده سازی می دهد. اینکه بدانید گام یا گام های بعدی شما چیست فرصت آماده شدن و بهتر حرکت کردن و همچنین ساختن زیرساخت مناسب تر می دهد.
• مسیر پیشرفت محصول را مشخص کنید: نقشه راه پویا است و با رسیدن به نقاط عطف تکامل می یابد و پروژه را در مسیر خود نگه می دارد. داشتن نقشه راه یعنی اینکه می دانید کدام مسیر یعنی مسیری که برای شما و آینده ای که برای خود متصور شده اید مناسب می باشد. معمولا رودمپ در فاز کوتاه مدت شفافیت بیشتری دارد و هرچه بلندمدت تر می شود از شفافیت آن کاسته می شود چرا که در این مسیر اتفاقات بسیار زیادی ممکن است رخ دهد که مانع پیش بینی گام های بعدی شود.

ضروریات نقشه راه

یک نقشه راه محصول موفق فقط فهرستی از ویژگی‌ها نیست. این یک سند استراتژیک است که نیاز به برنامه ریزی متفکرانه و به روز رسانی مستمر دارد. منظور از متفکرانه این است که برای طراحی نقشه راه باید به جنبه های مختلف کسب و کار پشت محصول خود بیندیشید و در آن در نظر بگیرید. منظور از به روز رسانی مستمر هم این هست که در دنیای کسب و کار و محیط واقعی اتفاقات مختلف خوب و بد زیادی رخ می دهد. اتفاقاتی که ممکن است تاثیر بسیار زیادی برا حرکات بعدی شما و محیط کاری شما بگذارد. از این رو باید نسبت به این تغییرات پذیرا و آماده باشید تا بتوانید در بازار رقابتی رشد کنید و یا حتی زنده بمانید. این یعنی به روز رسانی مستمر. بیایید برخی از ضروریات کلیدی برای ساختن یک نقشه راه موثر را بررسی کنیم:

۱. با چشم انداز و اهداف روشن شروع کنید

نقشه راه شما باید با چشم انداز محصول و اهداف استراتژیک شما هماهنگ باشد. ویژگی ها و ابتکارات موجود در نقشه راه باید مستقیماً به دستیابی به این اهداف کمک کند. از خود بپرسید:

• چشم انداز بلند مدت این محصول چیست؟
• اولویت های اصلی در چند ماه یا چند سال آینده چیست؟

نکته مهم در این مرحله پیدا کردن پاسخ به این سوالات از مسیر درست و قابل اتکا و معتبر می باشد. پاسخ به این سوالات را باید از ذینفعان اصلی محصول خود جمع آوری کنید. رسیدن به این چشم انداز همچنین با اتکا به ریسرچ در بازار و بررسی وضعیت رقبای محصول نیز کامل تر می شود. پس هرچه اطلاعات بیشتری در این بخش به دست آورید به نفع شماست.

۲. مخاطبان خود را بشناسید

نقشه راه برای چه کسانی است؟ یک نقشه راه برای تیم های داخلی (مهندسی، طراحی) ممکن است عمیق تر به جزئیات فنی بپردازد، در حالی که یک نقشه راه برای ذینفعان خارجی (مشتریان، مدیران) بر موضوعات و جدول زمانی سطح بالا تمرکز دارد. گاها ممکن است محصولی که می سازید از بخش های مختلفی تشکیل شده باشد که برای طیف مخاطبان متفاوتی ساخته شده باشد. از این رو باید پرسوناها یا دسته های مخاطب خاص خود را تا حد ممکن بشناسید. در نهایت به داکیومنت مخاطب خود برسید و آن ها را تشریح کنید. به دست آوردن این سطح از شناخت از مخاطب خود نیازمند مصاحبه، مشاهده و بررسی اطلاعات و داده های مختلف می باشد. زمانیکه مستندات پرسوناهای مختلف محصول خود را در دست داشته باشید، خیلی بهتر از قبل می توانید رودمپ خود را ایجاد و طرح ریزی کنید.

۳. اولویت بندی ویژگی ها بر اساس ارزش

شما هیچ وقت نمی توانید همه چیز را به یک باره بسازید. از فریمورک هایی مانند MoSCoW یا روش امتیازدهی RICE برای اولویت بندی ویژگی ها بر اساس ارزش برای مشتری و کسب و کار استفاده کنید. اگر با فریمورک های مسکو و رایس آشنایی ندارید حتما درباره آن مطالعه کنید. این دو فریمورک به شما امکان اولویت بندی از زاویه دیدهای مختلف را می دهند. مسکو به شما کمک میکند خود را جای پای کاربر بگذارید و از نگاه نیاز او این اولویت بندی را انجام دهید. رایس هم همینطور به علاوه اینکه میزان سختی انجام کار را نیز در نظر می گیرد.

۴. یک جدول زمانی انعطاف پذیر ایجاد کنید

نقشه راه باید همچون ابزاری برای راهنمایی باشد، نه ضرب الاجل سفت و سخت. به جای تاریخ‌های دقیق، چارچوب‌های زمانی آزمایشی - مانند فصل‌ها (بازه های زمانی ۳ ماهه) - را تنظیم کنید تا به تیم خود انعطاف‌پذیری برای انطباق با بینش‌ها یا چالش‌های جدید بدهید.

۵. به طور مداوم تکرار کنید

نقشه راه یک سند زنده و پویا است. همانطور که از کاربران بازخورد جمع آوری می کنید، روند بازار تغییر می کند و اولویت های کسب و کار تغییر می کند، باید آماده به روز رسانی نقشه راه باشید. اینکه تیم شما متوجه این پویایی نقشه راه باشد نیازمند تلاش از سمت شماست که بتوانید این موضوع را میان اعضای تیم خود جا بیندازید. برای همین باید در موقع شروع بارها به آن ها اعلام کنید که این نقشه راه یک مستند پویاست و مدام نیازمند تغییر و بروزرسانی می باشد.

قالب ارائه نقشه راه

تا اینجا متوجه شدید که نقشه راه شامل لیستی از کارهایی است که می خواهید در یک بازه زمانی معین انجام دهید. همچنین پذیرفتیم که این نقشه راه یک سند پویاست و احتمالا در بازه های مختلف زمانی دستخوش تغییراتی حتی بزرگ می شود. اما به چه صورت این نقشه راه را ارائه می کنیم؟ بسته به اینکه فرهنگ تیم محصول شرکت شما چیست و از چه ابزارهایی استفاده می کند، خروجی این نقشه راه می تواند متفاوت باشد. نقشه راه را می توانید به صورت یک گانت چارت هم داشته باشید. همچنین می توانید در یک اکسل نقشه راه خود را پرزنت کنید. می خواهم بگویم که در نهایت قالب ارائه نقشه راه اهمیتی ندارد. آنچه مهم است ارزشمند بودن آن نقشه راه برای کاربران و ذینفعان محصول می باشد.

ابزارها و تکنیک های نقشه راه موثر

ساختن نقشه راه محصول نیازمند ابزارها و روش‌های مناسب برای سازماندهی و انعطاف‌پذیری امور است. در زیر برخی از بهترین ابزارها و تکنیک ها برای کمک به شما در ایجاد یک نقشه راه پویا و عملی آورده شده است:

Aha!

ابزاری قوی برای مدیریت محصول که به شما کمک می کند استراتژی تعیین کنید، انتشار برنامه ریزی کنید و اهداف را دنبال کنید. آها! برای نقشه راه محصول جامعی که باید با تیم های بزرگ به اشتراک گذاشته شود ایده آل است.

ProductPlan

یک ابزار بصری بصری که ایجاد، اشتراک گذاری و به روز رسانی نقشه راه محصول شما را آسان می کند. ProductPlan برای ایجاد سریع جدول زمانی و ارائه نقشه راه به سهامداران عالی است.

ترلو

Trello انعطاف پذیری را از طریق بوردها، لیست ها و کارت ها ارائه می دهد و آن را به ابزاری سبک برای سازماندهی نقشه راه محصول به روشی ساده و بصری تبدیل می کند.

جیرا

ویژگی نقشه راه Jira به شدت با جابجایی های کاری چابک ادغام می شود و به شما این امکان را می دهد تا پیشرفت هر کدام از قابلیت ها را به عنوان بخشی از فرآیند مدیریت پروژه بزرگتر خود پیگیری کنید.

Roadmunk

یک ابزار نقشه راه اختصاصی که هم نقشه راه استراتژی سطح بالا و هم نقشه راه با جزئیات و ویژگی خاص را امکان پذیر می کند. تطبیق پذیری آن، آن را به یک انتخاب قوی برای مدیران محصول با نیازهای پیچیده تبدیل می کند.

تکنیک های نقشه راه:

نقشه راه مبتنی بر تم های محصول

به جای سازماندهی نقشه راه خود بر اساس ویژگی ها، سعی کنید نقشه راه خود را بر اساس تم ها یا نتایج حاصل شده از چندین قابلیت در کنار هم گروه بندی کنید. تم چند لایه بالاتر از استوری قرار می گیرد و معمولا نتایجی که از یک مجموعه اپیک و استوری مرتبط با یک موضوع خاص به دست می آید اشاره دارد. به عنوان مثال یکی از تم هایی که در یک اپلیکیشن مالی می توانید داشته باشید تم ریتنشن یا برگشتن به اپلیکیشن و استفاده مجدد از آن می باشد. این تم شامل هر قابلیت یا دسته قابلیتی می شود که منجر به برگرداندن کاربران به اپلیکیشن شما و استفاده مجدد از ویژگی های آن می شود. تم ها اجازه می دهند تا انعطاف پذیری بیشتری در تعریف آنچه ساخته می شود بدون تعهد بیش از حد به ویژگی های خاص داشته باشید.

مثال:

فرض کنید یکی از تم هایی که در اپلیکیشن خود دارید تم «بهبود ورود کاربر» باشد. این تم می تواند شامل قابلیت های مختلفی مانند افزودن آموزش‌ها، ساده‌سازی فرآیند ثبت‌نام و دیگر قابلیت های مرتبط با این هدف باشد. در نهایت داشتن یک تم با این مضمون باعث می شود که تمرکز بر نتیجه به جای مراحل حفظ شود.

فریمورک Now, Next, Later

این فریمورک ساده نقشه راه شما را به سه دسته تقسیم می کند:

• اکنون: قابلیت ها یا پروژه هایی که در حال حاضر بصورت فعالانه روی آنها کار می کنید.
• بعدی: کارهایی که قصد دارید بعد از تکمیل پروژه های فعلی انجام دهید.
• بعدها: پروژه های آینده که مهم هستند اما در حال حاضر اولویت ندارند.

فریمورک Now, Next, Later نقشه راه را واضح و مختصر بدون تعهد به بازه های زمانی دقیق را نگه می دارد.

این فریمورک برای ارائه یک نمای کلی در سطح بالا از کارهای برنامه ریزی شده و برای اطلاع رسانی اولویت ها و برنامه های فعلی به ذینفعان مفید است. این فریمورک همچنین می تواند به ویژه برای تیم های توسعه چابکی که روی پروژه های پیچیده یا به سرعت در حال تغییر کار می کنند مفید باشد، زیرا چارچوبی انعطاف پذیر برای برنامه ریزی و اولویت بندی کار فراهم می کند.

به طور کلی، نقشه راه Now, Next, Later ابزار مفیدی برای سازماندهی و برقراری ارتباط کار برنامه ریزی شده برای یک پروژه یا محصول است که می تواند در موقعیت های مختلف استفاده شود و می تواند برای تیم هایی که روی پروژه های پیچیده یا به سرعت در حال تغییر کار می کنند مفید باشد.

User Story Mapping

یوزر استوری مپینگ به شما کمک می‌کند سفر کاربر را تجسم کنید و قابلیت ها را حول داستان‌های کاربر سازماندهی کنید. ابتدا روی ساختن یک MVP تمرکز می کند و سپس به تدریج ارزش های بیشتری را اضافه می کند. این رویکرد به شما کمک می‌کند ویژگی‌هایی را که بیشترین اهمیت را برای تجربه مشتری دارند، اولویت‌بندی کنید. حتما درباره یوزر استوری مپینگ مطالعه کنید و نمونه های مختلف پیاده سازی شده در محصولات مختلف را مشاهده کنید. همچنین سعی کنید این تکنیک را روی محصول خود نیز بکار برید.

مثال:

برای یک برنامه تناسب اندام، می توانید سفر کاربر را به این صورت ترسیم کنید: ثبت نام → تعیین اهداف → پیگیری تمرینات. سپس، ویژگی‌هایی را که از این مراحل کلیدی پشتیبانی می‌کنند، اولویت‌بندی کنید، و اطمینان حاصل کنید که ابتدا یک MVP ارائه می‌شود.

برای مطالعه بیشتر درباره یوزر استوری مپینگ این مطلب از پویا ثابتی را مطالعه کنید.

OKR (اهداف و نتایج کلیدی)

نقشه راه محصول خود را با OKRهای سطح شرکت یا تیم هماهنگ کنید تا مطمئن شوید که نقشه راه به اهداف سازمانی بزرگتر کمک می کند. هر هدف باید نتایج قابل اندازه گیری داشته باشد و نقشه راه باید منعکس کننده ویژگی هایی باشد که به شما در رسیدن به این نتایج کمک می کند.

مثال دنیای واقعی: نقشه راه Spotify

Vision: اسپاتیفای قصد دارد "با توانمندسازی میلیون ها خالق برای گذران زندگی از هنر خود و میلیاردها طرفدار برای لذت بردن از آن هنر، پتانسیل خلاقیت انسان ها را شکوفا کند."

نقشه راه:

• اکنون: الگوریتم های توصیه موزیک به کاربران را برای افزایش شخصی سازی بهبود دهید.
• بعدی: قابلیت های پادکست را برای افزایش تعامل کاربر با محتوای غیرموسیقی گسترش دهید.
• بعداً: ابزارهای کاربردی مختلفی را برای هنرمندان بسازید تا با طرفداران تعامل بهتری داشته باشند، مانند اشتراک‌گذاری ویدیو و پخش زنده.

نقشه راه Spotify حول چشم انداز بلندمدت آن برای توانمندسازی سازندگان و ارائه تجربیات عالی به کاربران، با اولویت بندی ویژگی ها بر اساس ارزش و زمان، ساخته شده است. حال که با استفاده از روش Now, Next, Later به یک دسته بندی کلی از مواردی که در نقشه راه محصول ما اولویت بندی دارند رسیدیم، حال سراغ لیست کردن قابلیت های مختلف که از جاهای مختلف به دست آمده است و قرار دادن آن ها در این ۳ لیست اقدام می کنیم.

چک لیست برای ساختن نقشه راه محصول خود

• چشم انداز محصول خود را تعریف کنید و اطمینان حاصل کنید که نقشه راه شما با آن هماهنگ است.
• اهداف روشنی را تعیین کنید که نقشه راه شما باید به آنها کمک کند.
• مخاطبان خود را درک کنید - در صورت نیاز نقشه راه جداگانه برای تیم های داخلی و ذینفعان خارجی ایجاد کنید.
• ویژگی‌ها را با استفاده از روش‌هایی مانند امتیازدهی MoSCoW یا RICE اولویت‌بندی کنید.
• ابزار مناسبی را انتخاب کنید که متناسب با نیازها و ساختار تیم شما باشد.
• به طور منظم بر اساس بازخورد کاربر، تغییرات بازار و اولویت‌های تجاری جدید تکرار کنید.

قابلیت های محصول رو از کجا بیاریم؟

سوال پرتکراری که همیشه از من پرسیده میشه این هست که خب فرض کنیم که این روش ها رو می دونیم و باهاشون آشنا هستیم، حالا چطوری و از کجا باید این قابلیت ها رو پیدا کنیم و توی نقشه راه خودمون قرار بدیم؟ در پاسخ به این سوال باید بگم که مسیرها و روش های مختلفی برای جمع آوری لیست قابلیت های جدید برای محصول شما وجود داره که در ادامه لیستی از اون ها رو برای شما آوردم:

• درخواست های تیم های مختلف داخل شرکت شما
• درخواست های کاربران که بوسیله تیم پشتیبانی به دست شما رسیده
• نیازهای مختلف مطرح شده از سمت ذینفعان مختلف محصول شما از جمله سهامداران و هیئت مدیره
• مواردی که در محصولات مشابه یا رقبای خودتون می بینید و فکر میکنید به درد کاربران شما می خوره
• باگ هایی که در محصول وجود داره و باید حل کنید
• نیازهایی که از طریق بخش تیکت ها یا تماس با ما اپلیکیشن از کاربران خود دریافت کرده اید
• بدهی های فنی که احتمالا وقت رسیدگی به آن ها فرا رسیده است.

در واقع شما بایستی همیشه یک لیست از کارهایی که باید در محصول خود انجام دهید در اختیار داشته باشید و هر چندوقت یکبار آن لیست را اولویت بندی و سروسامان دهید. این لیست در صورت به روز بودن می تواند به عنوان ورودی مستقیم نقشه راه شما قرار بگیرد.

تمپلیت های نقشه راه محصول

توی این مطلب از مجموعه مطالب داپلاس مدیریت محصول صرفا به چند روش از روش های پرکاربرد در تهیه نقشه راه محصول اشاره کردیم. روش های بسیار زیاد و مختلفی با توجه به وضعیت محصول، ساختار سازمانی شرکت شما، جنس محصول و … وجود دارد که می توانید از آن ها در زمان مناسب خود استفاده کنید. با استفاده از لینک زیر به چند نمونه دیگر از روش های ساخت نقشه راه و همچنین تمپلیت هایی از آن ها دسترسی پیدا می کنید.

مشاهده و دانلود تمپلیت های نقشه راه

نتیجه گیری: نقشه راه برای موفقیت

نقشه راه محصول موثر ابزاری حیاتی در هدایت محصول شما به سمت موفقیت است. نقشه راه محصول به شما کمک می کند تا از الان آینده محصول خود را تجسم کنید، تیم خود را با اولویت ها هماهنگ کنید و اطمینان حاصل کنید که محصول شما همیشه به سمت اهداف استراتژیک خود حرکت می کند. با انتخاب ابزارها و تکنیک های مناسب، و تکرار مداوم بر اساس بازخورد، می توانید نقشه راهی بسازید که نه تنها تیم شما را راهنمایی می کند، بلکه ذینفعان شما را هیجان زده می کند.