دیزاین اکوسیستم محصول: ورود به دنیای تعاملات

مقدمه

اکوسیستم واژه‌ای است که بارها به گوشمان خورده است. چه از علاقه‌مندان به طبیعت باشید یا از دنبال‌کنندگان استارتاپ‌ها، احتمالا حداقل یک بار با مفهوم اکوسیستم طبیعت و یا اکوسیستم کارآفرینی روبرو شده‌اید. در این مقاله تمرکز ما بر اکوسیستم کسب‌وکار و محصول است. در یک تعریف ساده، اکوسیستم کسب‌وکاری شامل یک مجموعه می‌شود. مجموعه‌ای از اِلمان‌های مختلف که در تعامل با یکدیگر اقدام به خلق ارزش می‌کنند. ارزشی هدفمند و پایدار.

اِلمان‌ها می‌توانند یک سازمان، فرد، اُرگان دولتی و یا حتی شامل مجموعه‌ای از ابزار باشند. اما سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که نقش مدیر محصول در دیزاین، تعریف و مدیریت اکوسیستم کسب‌وکار مرتبط با محصول چه خواهد بود؟ چرا اکوسیستم محصول باید برای مدیر محصول حائز اهمیت باشد؟

اکوسیستم کسب‌وکاری
مجموعه‌ای از اِلمان‌های مختلف که در تعامل با یکدیگر اقدام به خلق ارزش هدفمند و پایدار می‌کنند.

اهمیت اکوسیستم

اگر از بالا به یک محصول یا کسب‌وکار موفق نگاه کنید، متوجه خواهید شد که هرگز به تنهایی امکان رسیدن به نتایج کلیدی خود را نداشته است. در عوض، مجموعه‌ای از افراد، پارتنرهای تجاری و غیرتجاری، ابزار و سازمان‌ها به کمک آن آمدند، با آن تعامل کردند، از آن سرویس گرفته‌اند و به آن محصول سرویس دادند و یک اکوسیستم زنده و پویا را تشکیل دادند. اکوسیستمی که به خلق ارزش هدفمند و پایدار منتهی شده است.

وقتی به دامنه فعالیتی مدیریت محصول در فریمورک‌های مختلف ارائه‌شده می‌نگرید، به وضوح مشخص است که جایی برای دیزاین نقشه اکوسیستم محصول دیده نشده است. اما، با توجه به اثرگذاری بسیار زیاد این مفهوم در حال و آینده محصول، پیشنهاد می‌شود تا مدیر محصول به کمک ذینفعان کسب‌وکاری و فنی دیگر اقدام به دیزاین و مدیریت اکوسیستم کسب‌وکار برای محصول خود کنند. داشتن یک اکوسیستم پویا، به محصول کمک می‌کند تا بهتر، زودتر و قدرتمندتر اقدام به عرضه ارزش‌های پیشنهادی خود کرده و برای سازمان و کسب‌وکار منفعت داشته باشد.

اِلمان‌های اکوسیستم

روایت‌های بسیاری در مورد اِلمان‌های یک اکوسیستم کسب‌وکاری مطرح گردیده است. از مقالات آکادمیک بسیار عالی تا خروجی آژانس‌های نوآوری در سراسر دنیا، هر یک با دید شخصی‌سازی شده و مبتنی بر نیاز و تجربه مدنظر، اقدام به ارائه اِلمان‌هایی برای دیزاین نقشه‌ای از اکوسیستم دلخواه خود داشته‌اند. یکی از روایت‌های بسیار خوب در رابطه با دیزاین اکوسیستم کسب‌وکاری، روایت مطرح شده توسط موسسه System Innovation است. برطبق این روایت، یک اکوسیستم کسب‌وکاری از اِلمان‌های زیر تشکیل می‌شوند:

البته در نظر داشته باشید که این اِلمان‌های پیشنهادی هستند. بسته به صنعت، کسب‌وکار و شرایطی که در آن هستید، گزینه‌های دیگری از اشخاص و سازمان‌ها می‌توانند به عنوان اعضای اکوسیستم شما در نظر گرفته شوند. اِلمان‌هایی که در واقع به عنوان بازیگران و اعضای اکوسیستم شما می‌توانند ایفای نقش کنند.

لطفا توجه داشته باشید که تنها دیزاین و تعریف اکوسیستم برای محصول خود، ارزش و مزیت خاصی برای شما و کسب‌وکارتان ایجاد نمی‌کند. این کار تازه نقطه شروع مسیر برای مدیر محصول است. تعیین بازیگران اکوسیستم محصول به شما کمک می‌کند تا در مدل کسب‌وکار خود، پارتنرهای تجاری و غیر تجاری، کانال‌ها و تمامی موارد دیگری که در یک مدل کسب‌وکار پایدار مورد نظر است تغییرات حائز اهمیتی را قائل شوید. این کار اگر به صورت مداوم اتفاق بیفتد، اگر دانش به دست آمده از اکوسیستم به صورت مداوم ثبت شده و از آن استفاده شود و اگر بازیگران اکوسیستم خود را ملزم به کمک به خلق ارزش نه به عنوان فرد واحد بلکه به عنوان یک مجموعه واحد بدانند، آنگاه کسب‌وکارها و محصولاتی بی مثال خلق خواهد شد و جریان ارزش آن برای مشتریان هدف و بازار هدف به وضوح قابل لمس خواهد بود.

پیروز باشید... آیدین ضیاپور