نقش‌ها و مسئولیت‌های مدیر ارشد محصول: یک دیدگاه مبتنی بر بلوغ

مقدمه

همه‌روزه مدیریت محصول در حال پیشرفت است. هر طرف که سر خود را بچرخانید، از وبلاگ های تجاری گرفته تا دوره‌های آنلاین، از کتاب‌ها تا مجلات برتر دانشگاهی‌، می توانید مدیریت محصول و علاقه‌مندی به آن را احساس کنید. بنابراین، بسیاری از شرکت‌های بزرگ و استارتاپ‌ها، مدیریت محصول را به عنوان یک مفهوم اصلی در مسیر ایجاد ارزش در نظر می گیرند.مدیر ارشد محصول یکی از نقش‌های مهم سازمانی برای شرکت‌ها و استارتاپ‌هایی است که پیرو طرز فکر محصول-محور (Product mindset) هستند. با توجه به سیاست‌های منابع انسانی و سازمانی، می‌توانید نقش‌های زیادی را در لایه بالایی مدیریت محصولات در نظر بگیرید. مدیر ارشد محصول، سرپرست محصول، رهبر محصول و سایر موارد مشابه، همگی نقش‌هایی هستند که سازمان‌های مختلف بر اساس شرایط، نیازها و خواسته‌های خود طراحی می کنند. لطفاً به من اجازه دهید از "مدیر ارشد محصول" برای اشاره به این لایه‌های مدیریتی بالادستی محصول در این بلاگ استفاده کنم.

هدف از ارائه این بلاگ، معرفی وظایف و مسئولیت‌های مدیر ارشد محصول و چگونگی توانمند کردن افراد محصول توسط این نقش است. این موضوع با تمرکز بر یک دیدگاه مبتنی بر بلوغ ارائه می‌گردد.

چرا آشنایی با این نقش‌ها و وظایف مهم است

دانستن نقش‌ها و مسئولیت‌های درست مدیر ارشد محصول به او کمک می‌کند تا سر حد ممکن حرفه‌ای عمل کرده و فعالیت‌های خارج از دامنه کاری خود انجام ندهد. به خوبی می‌دانم که به عنوان مدیر ارشد محصول بسیار مهم است که بدانید چه چیزی را باید به سرانجام برسانید و فعالیت‌های مرتبط با شما چه فعالیت‌هایی هستند. اما یک مورد بسیار مهم‌تر از این وجود دارد و آن "دانستن آنچه نباید انجام دهید است!". یک مدیر ارشد محصول فوق‌العاده باید از فعالیت‌های اجرایی و فعالیت‌های نامرتبط با خود آگاه باشد. اینجا است که معجزه تعیین محدوده کاری (Scoping) اتفاق می‌افتد...!

مفاهیم کلیدی

پیش از آنکه به بررسی نقش‌ها و مسئولیت‌های مدیر ارشد محصول بپردازیم، بیایید با نظرات افراد صاحب‎‌نظر در مورد نقش‌ها و مسئولیت‌های مدیر ارشد محصول آشنا شویم. خانم پِترا ویل (Petra Wille)، نویسنده کتاب بی‌نظیر "افراد محصول قوی" (Strong Product People)، تعاریفی مبتنی بر تجارب پیشین خود در مورد این نقش ارائه کرده است:

این نقش با تبدیل و تعریف کسب‌وکار شرکت و اهداف آن در قالب استراتژی محصول و سپس تعیین مسیرها و اهداف برای تیم محصول، به ایجاد درکی صحیح از این مفاهیم کمک می‌کند.

ایجاد تیم مدیریت محصول. این شامل مواردی مانند یافتن و استخدام مدیران/مالکان محصول عالی، توسعه و افزایش توانایی و ظرفیت مدیران/مالکان محصول و نظارت بر عملکرد این افراد و عملکرد محصولات آن‌ها است.

ایجاد یک محیط مناسب. این مورد شامل ایجاد محیطی است که به مدیران/مالکان محصول اجازه می‌دهد تا بهترین ورژن از کار خود را انجام دهند و اطمینان حاصل کنند بهترین تصمیمات را برای محصولات خود می‌گیرند.

دیدگاه دیگر متعلق به جاف رِدفِرن معاون محصول شرکت اطلسیان است که گفت:

کار مدیر ارشد محصول، احداث کارخانه کشتی سازی است!

او اشاره کرد که افرادی که کارخانه کشتی سازی را اداره می‌کنند، خودشان کشتی نمی‌سازند. آنها کشتی‌سازانی را استخدام می‌کنند، محیطی را برای ساخت کشتی ایجاد می‌کنند و از افراد خود برای انجام کارهای بزرگ پشتیبانی و ابزار لازم را تهیه می‌کنند. بنابراین، او پیشنهاد می‌کند که نقش شما به عنوان یک مدیر ارشد محصول ایجاد یک کارخانه کشتی‌سازی بهتر است. کشتی‌ها (محصولاتی) که تیم شما می‌سازد فقط به اندازه کارخانه کشتی‌سازی که آن‌ها را تولید می‌کند می‌توانند خوب باشند.

سه جنبه وجود دارد که نقش مهمی در موفقیت شرکت‌ها و استارتاپ ها ایفا می‌کنند. مدیران ارشد محصول حرفه‌ای، توانایی و مسئولیت تأثیرگذاری بر هر یک از این جنبه‌ها را دارند. این جنبه‌ها شامل افراد (People)، محصول (Product) و فرآیندها (Processes) هستند.

در نمودار بالا می توانید دسته‌ها و زیر شاخه‌های فعالیت هایی مدیر ارشد محصول را مشاهده کنید. در زیر به بررسی جزئیات می‌پردازیم:

افراد (People):

• استخدام: مطالعه و مشاهده درخواست‌های استخدام، مصاحبه، فعالیت‌های مرتبط با برند کارفرمایی و سایر موارد مشابه.
• آنبوردینگ: برنامه‌ریزی روز اول، ارائه حساب‌های کاربری، فعالیت‌های مرتبط با خوشامدگویی به عضو جدید، معرفی ذینفعان و سایر موارد مشابه.
• رشد: تأمل (Reflect) بر تیم خود، توانمندسازی و الهام بخشیدن به افراد محصول، تأمل بر عملکرد افراد محصول، مربیگری یک به یک با افراد محصول و سایر موارد مشابه.

محصول (Product):

• الآن: توضیح چرایی انجام فعالیت‌های فعلی افراد، ایجاد وضوح، شفافیت و همسویی در تیم محصول و در راستای سازمان.
• آینده: ایجاد یک چشم انداز کلی برای محصول، ایجاد استراتژی، تعیین اصول و اهدافی که به ارائه ارزش برای کاربر در عین زنده نگه داشتن سازمان/استارتاپ می‌پردازند، همراهی با افراد محصول در سفر کاری آن‌ها در مدیریت محصول، کاهش سیاسی‌کاری سازمانی در پایین‌ترین سطح ممکن و سایر موارد مشابه.

فرآیندها (Processes):

• کشف: کمک به همه برای درک ارزش کشف محصول (Product Discovery)، اطمینان از ارتباط افراد محصول با کاربران واقعی، بررسی فرضیه‌ها و مدیریت محصول مبتنی بر آزمایش (Experiment-driven PM)، اطمینان از تصمیم‌گیری بر اساس داده‌ها/تجربه پیشین و بازخورد کاربران، اطمینان از وجود یک فرایند همسویی که در آن رویکرد مدیریت ذینفعان به خوبی کار می‌کند و مدیران محصول داستان‌های خود را به خوبی بیان می‌کنند و سایر موارد مشابه.
• ارائه: اطمینان از این مورد که برنامه‌ای برای فعالیت‌ها وجود دارد اما این برنامه چابک است، اطمینان از حداکثر ارزش با حداقل تلاش، بررسی وضعیت با هر مدیر محصول، محدود کردن حواس‌پرتی‌ها، رفع موانع مانند بسیاری از موانع پیشِ‌روی افراد محصول، کاهش تنش در صورت هرگونه خرابی، اطمینان از وجود تکرارهای پس از راه‌اندازی اولیه (Post initial launch iterations)، اطمینان از موفقیت‌ها و سایر موارد مشابه.

کمی وقت بگذارید و بلوغ عملکردی و فعالیتی خود را در زمینه‌های ذکرشده ارزیابی کنید. به آخرین تجربه خود در هر یک از زمینه‌های معرفی‌شده فکر کنید. چقدر در آن زمینه ها خوب عمل کرده‌اید؟ درباره آن فکر کنید و پاسخ‌ها را در نمودار ارائه‌شده مشخص کنید. هنگامی که نتایج خود را مشاهده و تحلیل کردید، بخشی را انتخاب کنید که نیاز به بهبود دارد.نقشه راه بهبود بلوغ را برای آن بخش طراحی کنید، تاریخ سررسیدی را ذکر کنید و متعهد شوید که با ارتقاء دانش و مهارت‌های خود به یک مدیر ارشد محصول بهتر تا آن تاریخ تبدیل شوید. این به شما کمک می‌کند تا در حوزه فعالیت های مدیریت ارشد محصول، ورژن بهتری از وضعیت فعلی باشید.

کلام آخر

قبل از اینکه تبدیل به یک رهبر شوید، موفقیت فقط به معنای رشد خودتان است. وقتی یک رهبر می‌شوید، تمام موفقیت به معنای رشد دادن دیگران است.
- جک ولش | مدیرعامل جنرال الکتریک

هنگامی که شما به عنوان یک مدیر ارشد محصول فعالیت می‌کنید، بسیار مهم است که به خاطر داشته باشید که توسعه افراد محصول و سطح بلوغ آن‌ها، مسئولیت اصلی شما است. توانمندسازی آن‌ها با ایجاد محیطی آرام، چابک و خلاقانه به آن‌ها کمک می‌کند تا تمام تلاش خود را برای ارائه ارزش مناسب به بازار مناسب انجام دهند. به آن‌ها تجربه کارکنان (Employee Experience) لذت‌بخشی بدهید و چراغ قوه‌ای را برای آن‌ها روشن کنید تا مسیر سفر خلق ارزش خود را ببینند. با انجام این کار، جهان می‌تواند مکان بهتری برای کارکردن برای شما، برای افراد محصول تحت‌نظر شما و همچنین برای سازمان/استارتاپ شما باشد و همه ذینفعان می توانند از نتایج نگرش شما بهره‌مند شوند.

پی‌نوشت: دوستان عزیزم، محتوای این بلاگ از کتاب ارزشمند (Strong Product People) نوشته سرکار خانم Petra Wille الهام‌ گرفته‌شده است. پیشنهاد می‌کنم برای ارتقای سطح مهارتی مدیریت محصول خود، این کتاب را مطالعه کنید.

پیروز باشید، آیدین ضیاپور