گزارش آماری پوشه از کاربران موبایل های اندرویدی در ایران

برنامه نویسان برای ارتباط و تعامل با کاربرانشان، مثلاً ارسال پیام به آن‌ها یا دریافت آمار از ایشان، عموماً از سرویس‌های دیگری استفاده می‌کنند که این امکان را برایشان فراهم کند. و خود درگیر تهیه سرور و پیچیدگی‌های فنی ایجاد یک سوکت ارتباطی با موبایل (در لایه سیستم عامل و شبکه) نمی‌شوند.

معرفی پوشه

پوشه یکی از سرویس‌های شناخته شده ایرانی است که سال‌هاست کار ارسال پوش نوتیفیکیشن و دریافت آمار از کاربران را انجام می‌دهد. پوشه سال ۹۴ توسط چهار نفر از فارغ التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف تاسیس شد و سال ۹۷ به عنوان شرکت برتر پارک علم و فناوری شریف انتخاب شد. تیم فنی پوشه از حدود ۱۵نفر تشکیل شده است و به سه بخشِ تیم کلاینت، تیم سرور و تیم دیتا تقسیم می‌شود.

پس از نسخه های پیاپی به روز رسانی در کدهای سمت سرور پوشه و به خصوص به روز رسانی اخیر که در این پست وبلاگ پوشه توضیح دادیم، حالا پوشه نه تنها امکان خدمات دهی در مقیاس بسیار بالایی را دارد، بلکه به کمک چند فناوری نرم افزاری جدید صف های درخواست طولانی در سنگین‌ترین ساعت‌های کاری هم کاملاً پایدار و قابل اعتماد هستند. پوشه انتشار و گسترش دانشِ به دست آمده در این گزارش‌ها را باعث رشد فضا و اکوسیستم استارتاپی کشور می‌داند.

تیم دیتا در پوشه

رسالت تیم دیتا در پوشه ذخیره، پردازش و تحلیل داده‌های کاربران با رعایت حریم خصوصی آنان و ارائه سرویس های مبتنی بر داده (عموما به کمک هوش مصنوعی و یادگیری ماشین) است. مثلا می‌توان کاربران یک منطقه جغرافیایی خاص را برای ارسال پیام انتخاب کرد. یا به صورت منظم به کاربرانی که بیشتر از یک برنامه خرید می‌کنند پیشنهاد تخفیف داد.

جامعه برنامه نویسان و کاربران

حالا بیش از ۷ هزار برنامه نویس موبایل ایرانی از پوشه استفاده می‌کنند و کاربران تلفن همراه هوشمند، برنامه‌های دارای کتابخانه پوشه را بیش از ۸۳میلیون بار روی گوشی هایشان نصب کرده‌اند که با حذف نصب‌های تکراری به ۲۷میلیون کاربر یکتای اندروید در ایران می‌رسیم.

این گزارش از تحلیل داده‌های ۲۷میلیون کاربر در آذر ماه سال ۹۷ به دست آمده و در دو بخش تقدیم شما می‌شود: در بخش نخست به تحلیل صنعت موبایل اندرویدی در کشور می‌پردازیم و در بخش دوم این گزارش به تحلیل صنعت ارسال اعلان یا پوش نوتیفیکیشن (Push Notification) و به نوعی تعامل برنامه‌نویسان و صاحبان برنامه با کاربران خواهیم پرداخت، که می‌تواند برای بازاریابی دیجیتال (Digital Marketing) نیز مفید باشد.

در اینجا به نکته‌ای در مورد رعایت حریم خصوصی کاربران نیز اشاره می‌کنیم. نخست اینکه پوشه هرگز اطلاعاتی را که به هر نوع امکان تشخیص هویت یک کاربر را فراهم کند، مانند نام کاربری، شماره تماس و IMEI، گردآوری نمی‌کند و در اختیار ندارد.

دیگر اینکه مجوز تمامی دسترسی ها، برای مثال نوع اپراتور تلفن همراه یا برند دستگاه یا موقعیت جغرافیایی تقریبی کاربر، را برنامه نویس مستقیما از کاربر می‌گیرد. به توضیح دقیق‌تر از نسخه ۶ به بعد سیستم عامل اندروید، در همان نخستین بارِ استفاده‌ی صاحب برنامه از یک دسترسی خاص مانند مکان، مجوز آن از کاربر گرفته می‌شود. در نسخه‌های پیش از آن هم در هنگام نصبِ یک برنامه اجازه‌نامه ای به کاربر نمایش داده می‌شد که کاربر می‌توانست تمام دسترسی‌های برنامه را ببیند و سپس آن را نصب کند.

جمعیت شناسی کاربران

تا ابتدای آذر سال ۹۷ ۷۲۰۰ برنامه نویس کتابخانه پوشه را به ۸۲ هزار برنامه اندرویدی خود افزوده‌اند. این ۸۲هزار برنامه نزدیک به ۷۵۰میلیون بار روی موبایل کاربران نصب شده‌اند که تنها ۸۳میلیون از این نصب‌ها فعال هستند، با این تعریف که در یک ماه گذشته به شبکه اینترنت متصل شده‌اند.

با حذف نصب‌های تکراری برنامه ها می‌توان از ۸۳میلیون به آمار ۲۷میلیون کاربر یکتا رسید.
از طرفی برنامه نویسان صاحب برنامه در یک سال گذشته به طور میانگین، ماهانه ۸ میلیارد اعلان از طریق پوشه برای کاربران خود ارسال کرده‌اند.

توزیع جغرافیایی کاربران و ضریب نفوذ موبایل اندرویدی

فراوانی کاربران تلفن همراه هوشمند در هر استان با درصد مشخص شده است. می‌توان دریافت که تهران با اختلاف زیادی بیشترین تعداد تلفن همراه در کشور را دارد و پس از آن مشهد، اصفهان و شیراز. استان خوزستان نیز تعداد زیادی تلفن همراه دارد و پس از این کلان شهر ها ۶درصد دستگاه‌های اندرویدی کشور در این استان قرار دارند.

در دو نمودار زیر برای نمایش ضریب نفود دستگاه‌های تلفن همراه هوشمند به یک استان، پارامتر جمعیت را نیز در نظر گرفته‌ایم، به این صورت که تعداد موبایل‌های آن استان را بر جمعیت آن استان تقسیم کرده‌ایم. در نمودار سمت راست نفوذ موبایل در یک استان را با شدت رنگ نشان داده‌ایم. نمودار سمت چپ نیز نمایانگر تعداد موبایل‌ها در یک استان است مطابق نمودار بالایی و شدت رنگ میله ها، از ضریب نفوذ تلفن همراه به دست آمده است.

با این حساب نیز تهران در صدر قرار می‌گیرد و می‌شود گفت نسبت بیشتری از تهرانی ها دارای تلفن همراه هوشمند هستند. پس از تهران می‌توان به استان های یزد، بوشهر، قم و اصفهان اشاره کرد که با رنگ‌های تیره‌تر مشخص هستند. البته برای صحت بیشتر این اطلاعات خوب بود علاوه بر نرمال سازی بر روی جمعیت، نرمال‌سازی‌هایی روی سن کاربران نیز انجام می‌شد، که در این نمودار وارد نکرده‌ایم.

جنسیت کاربران

پوشه اکنون با استفاده از ابزارهای یادگیری ماشین می‌تواند تخمینی از جنسیت کاربران، بر مبنای برنامه‌های نصب‌شده در موبایل آن‌ها، ارائه دهد. یادگیری ماشین مستلزم در دست داشتن حجم زیاد داده است که ماشین پوشه در چند ماه با آموختن از چندده‌هزار نمونه برچسب دار، توانسته با احتمال درستی ۸۵درصد جنسیت یک کاربر را حدس بزند. نمودار نشان می‌دهد تعداد خانم های کاربر موبایل از تعداد آقایان بیشتر است.

شبکه های ارتباطی (اینترنت) همراه کشور

بخش زیادی از دستگاه‌هایی که در کشور هستند قابلیت اتصال به شبکه از طریق بیش از یک سیم کارت را دارند و بخشی از تبلت‌ها اصلاً سیم کارت نمی‌پذیرند و لزوما تناظری میان موبایل یا تبلت‌ها و سیم‌کارت‌ها وجود ندارد. و در حاشیه همین گزاره باید گفت که، با بررسی میان ۱۵۰ دستگاه پر استفاده در کشور، متوجه می‌شویم تبلت ها تنها ۶درصد از بازار دستگاه های اندرویدی کشور را در اختیار دارند و ۹۴درصد دیگر را تلفن‌های همراه کوچک‌تر در دست دارند.

از میان ۶۹ میلیون دستگاه اندرویدی موجود در شبکه ارتباط همراه کشور، ۶۲ درصد آن‌ها دست کم از یک سیم کارت شرکت همراه اول استفاده می‌کنند و در مجموع ۵۱درصد سیم‌کارت های موجود متعلق به این اپراتور است.

نمودار پایین نیز نمایانگر سهم هر یک از اپراتورها از بازار کشور است. و به این صورت رسم شده است که تنها تعداد سیم کارت ها را در نظر گرفتیم، نه حجم مصرفی و زمان استفاده از شبکه از طریق آن‌ها. در این دو نمودار از اپراتورهایی که سهم بسیار کمی از بازار داشتند چشم پوشیدیم.

پشتیبانی دستگاه از شبکه ارتباطی

این نمودار امکان پشتیبانی دستگاه ها از فناوری اتصال به اینترنت را نشان می‌دهد. برای مثال می‌توان فهمید حالا اکثریت دستگاه‌های تلفن همراه در کشور از قابلیت 4G پشتیبانی می‌کنند.

نوع دسترسی کاربران ایرانی به اینترنت

نمودار زیر نحوه دسترسی کاربران به اینترنت را نشان می‌دهد بر حسب طول بازه زمانی استفاده رسم شده است. مثلا یک کاربر به طور میانگین ۲۷درصد اوقات (و باز هم نه حجم مصرفی) از طریق فناوری 4G به اینترنت متصل است و احتمالا اگر حجم را وارد کنیم، کاربران مصارف حجمی خود را بیشتر از طریق اینترنت خانگی مدیریت می‌کنند.

شاید از مقایسه دو نمودار بالا بتوان حدس زد که هنوز زیرساخت کافی شبکه‌های مخابراتی در کشور توسط اپراتورها فراهم نشده و اینترنت پرسرعت آن‌طور که تکنولوژی تلفن‌های همراه گسترش یافتند به تمامی نقاط کشور نرسیده و یا اینکه هنوز بخشی از مردم سیم کارت های جدید دارای پشتیبانی از اینترنت همراه نسل چهارم را دریافت نکرده‌اند.

هم‌چنین در نمودار زیر می‌توان کاهش استفاده از اینترنت خانگی WiFi و در عوض رشد استفاده از اینترنت 4G را از مرداد ۹۶ مشاهده کرد.

این نمودار بر اساس تعداد کاربران هر یک از ارائه‌دهندگان سرویس اینترنت کشیده شده است. به عبارت دیگر داده های این نمودار صرفا با نگاه به IP کاربران و تعیین ISP آن‌ها به دست آمده است نه زمان اتصال یا حجم مصرفی.

برخی ارائه‌دهندگان اینترنت همراه، خدمات خانگی نیز دارند اما به طور کلی می‌توان از این نمودار غلبه نسبی اینترنت همراه را برداشت کرد.

در گزارشی دیگر که در همین انتشارات منتشر خواهیم کرد، به شرح و تفصیل مشخصات تلفن‌های همراه هوشمند اندرویدی و ارسال اعلان و تعامل با کاربران را بررسی می‌کنیم. انتشارات ما را دنبال کنید!