کتاب «هرکسی می‌تواند آشپزی کند»، راهنمای زندگی پس از کنکور

نویسنده: سید سروش رضوی

«چیزی که درسته اینه: هرکسی می‌تونه آشپزی کنه، ولی فقط اون‌هایی که شجاعن می‌تونن‌ فوق‌العاده باشن.»

انیمیشن "Ratatouille‌" با معرفی سرآشپز معروف، آگوستو گوستو شروع می‌شه. سرآشپزی که نه تنها به‌خاطر رستوران معروفش، که توسط کتاب آموزش آشپزیش به شهرت رسیده؛ کتاب «همه می‌توانند آشپزی کنند». ادامه‌ی داستان این انیمیشن بر اساس همین اعتقاد سرآشپز گوستو که هرکسی می‌تونه یه آشپز بزرگ بشه، پیش می‌ره. موشی که می‌خواد سرآشپز بزرگی بشه اما طبیعتاً کسی انتظارش رو نداره که بتونه و پسر خود سرآشپز گوستو که همه انتظار دارن مثل پدرش سرآشپز بزرگی باشه اما برای اون ‌کار مناسب نیست.

چند سال پیش که می‌خواستم برای یک کلاس پر از دانشجوهای ترم یک دانشگاه درباره‌ی ۴-۵ سال پیش‌ِروشون صحبت کنم، متوجه شباهت عجیب کنکور و داستان انیمیشن موش سرآشپز شدم. توی اون کلاس، حدود ۴۰ جفت چشم به من خیره شده بودن که به تازگی یه عدد -رتبه‌ی کنکور- رو از سایت سنجش دیده بودن و قرار بود بفهمن در سال‌های آینده زندگیشون -زندگی پس از کنکور- چی به سرشون می‌آد. در اون لحظات کشف کردم که کتاب معروف سرآشپز گوستوی داستان موش سرآشپز، نه تنها برای آموزش آشپزی به درد یک موش می‌خوره، که راهنمای زندگی بعد از کنکور هم هست.

اگر دقیق‌تر نگاه کنیم، زندگی بی‌شباهت به شغل آشپزی نیست. انتخاب‌ها، علایق، آدم‌ها، تلاش‌ها و... چیزهایی هستن که طعم زندگی هرکسی رو مشخص می‌کنن. کنکور یکی از مهم‌ترین اتفاقاتیه که می‌تونه طعم زندگی بعد از خودش رو خوب یا بد کنه. اگه شما هم جزو آدم‌هایی هستین که بیشتر از یک ماه از روز کنکورتون می‌گذره، احتمالا بعضی روزها -توی اون روزهای ایده‌ال بعد از کنکور که وعده‌ش رو بهتون داده بودن- به این فکر می‌کنید که از روزی که نتایج کنکور می‌آد، قراره زندگی‌تون چه طعمی باشه. اما سرآشپز گوستو معتقده یه آشپز خوب لازمه خلاق باشه و انقدر شجاعت داشته باشه که توی غذا پختن، چیزهایی رو انتخاب کنه که از قبل مطمئن نیست قراره طعم غذا رو خوب کنن. چشم‌هایی که به این متن دوخته شدن، حدود سه ماه بعد از دیدن دفترچه سوالات کنکور قراره به صفحه مانیتور و عددی خیره بشن که رتبه‌‌‌ی کنکور رو نشون می‌ده و در اون لحظه صاحب اون چشم‌ها حس می‌کنه که طعم زندگیش قراره خوب بشه یا بد. اما این هم فقط یه ادویه‌ست؛ یه ادویه که توسط سرآشپز یه زندگی انتخاب شده. آشپزی که اگه شجاعت انتخاب‌های بد و درست کردنشون رو نداشته باشه، هیچ‌وقت نمی‌تونه غذاهای خوش‌مزه‌ درست کنه.

شاید بتونیم با این مقدمه‌ی طولانی، دوران بعد از کنکور رو دوران یادگرفتن آشپزی بدونیم. وقتی که کنکور-به‌عنوان یک ادویه- طعم زندگیمون رو خوب یا بد کرده، بدونیم که این فقط اولین انتخاب ما به‌عنوان سرآشپز زندگیمون بوده. اما در واقع آشپزی از اون‌جایی شروع می‌شه که سعی می‌کنیم غذایی با طعم خاص خودمون درست کنیم. اگه می‌خوایم طبق دستورالعمل سرآشپز گوستو برای آشپزی عمل کنیم، باید به این فکر کنیم که از این به بعد چه ادویه‌هایی می‌تونه طعم زندگیمون رو خوب و خاص خودمون کنه. اما مهم‌ترین نکته‌ی کتاب سرآشپز گوستو اینه که مهم نیست چقدر ادویه‌هایی که توی آشپزخونه‌تون دارین فوق‌العاده‌ و باکیفیتن یا ساده و معمولی؛ کسی که آشپزی بلد نیست می‌تونه همه‌ی اون‌ها رو توی غذای اشتباهی استفاده کنه. کتاب «همه می‌توانند آشپزی کنند» نه فقط راهنمای زندگی پس از کنکور برای افرادی با رتبه‌های معمولی و نه‌‌چندان خوب، که برای آدم‌هایی با رتبه‌های خوب و بسیار خوب هم هست. افرادی که شاید یه ادویه‌ی خوب توی غذای زندگیشون داشته باشن اما در صورتی که آشپزی رو یاد نگیرن، قراره به‌زودی غذاهای خیلی معمولی بپزن.

در قسمتی از فیلم،‌ پدر رِمی(موش سرآشپز) اون رو به دیدن مغازه‌ی فروش تله و مرگ‌موش می‌بره تا بهش نشون بده، انتخاب‌هاش در زندگی قراره به مرگش منتهی شه. پدر رمی بهش می‌گه تو طبیعتت -موش بودنت- رو نمی‌تونی عوض کنی. ‌اما شاید جوابی که رمی به پدرش می‌ده، شروع سرآشپز شدنشه؛ یه سرآشپز واقعی، اون‌طوری که آگوستو گوستو بهش باور داشته. سرآشپزی که مهم نیست کیه و چه امکاناتی داره؛ همیشه می‌خواد و می‌تونه غذای خوب بپزه.

«طبیعت، تغییر کردنه پدر. همون قسمتی که می‌تونیم روش تاثیر بذاریم و تغییر وقتی شروع می‌شه که تصمیم بگیریم.»

"Change is nature, Dad. The part that we can influence. And it starts when we decide."