مدرسه‌ای بدون معلم! (گزارشی از هند)

چگونه فرهنگ جمعی خودآموزی را بسازیم؟

در این مقاله میخواهیم پروژه DEFY - Design Education For Yourself را معرفی کنیم که در بنگلور هند شروع شده است و آموزش بدون معلم را ممکن می‌سازد.

ما نمی‌خواهیم آموزش صرفا به عنوان یک دستورالعمل(تدریس) انتقال پیدا کند. آموزش فرآیند جذاب‌تری است که به کشفِ خود و یادگیری محیط اطراف و جهان پیرامون می‌پردازد.
آبیجیت سینا، موسس و مدیر پروژه DEFY

این نوآوری چیست؟

هند و دیگر ملت های در حال توسعه با چالش نرخ بالای ترک تحصیل و کمبود معلم در مدارس روستایی دست و پنجه نرم میکنند. این موضوع باعث میشود که به دنبال راه‌هایی باشیم که آموزش نوجوانان را بدون کمک‌های رسمی دولتی و معلم‌ها ممکن سازد.

همچنین ما به کنکاش در مورد سیستم‌های آموزشی‌ای که به مردم اجازه دهد خودشان یاد بگیرند نیاز داریم. زمان آن رسیده با اینترنت به عنوان ابزاری برای خودآموزی آشنا شویم.

این مسئله برای جوامعی که بیشتر درگیر حاشیه‌نشینی هستند، مهم‌تر است. در عمل، حاشیه‌نشینی نه تنها دسترسی به امکانات و فرصت‌ها را کاهش می‌دهد، بلکه کاهش اعتماد به نفس را نیز موجب می‌گردد. «فرصت‌ها» و «ظرفیت ایجاد فرصت‌ها» هر دو مورد تهدید قرار می‌گیرند و در نتیجه، مشکلات اجتماعی در دور(loop) می‌افتند، از کودکان کار گرفته تا زنانی که از حق کار و آموزش محروم شده‌اند.

زمانی که دل‌مشغولی‌های اشخاص اجازه نمی‌دهد ظرفیتِ درکِ زندگی مورد علاقه‌شان را به دست آورند، ارائه کردنِ امکاناتِ بیشتر، اثر محدودی دارد. هم اکنون فراهم‌کردن این منابع، به دورِ انتخاب‌های محدود تبدیل شده‌است که پس از مدتی تاثیرشان را از دست می‌دهند.

جامعه برای فرار از حاشيه‌نشینی به زمان نیاز دارد، به منابعی که با آن‌ها در نقش‌های اجتماعی ظاهر شود، به مرجعی برای دانش و مردمی که با پشتیبانی یکدیگر، برای زندگی‌شان تلاش کنند.

در پروژه DEFY - Design Education For Yourself، ماموریت، تغییر شیوه تفکر مردم و مشتعل کردن شور و اشتیاق اشخاص است تا دانش‌آموزان و جامعه‌شان بتوانند به توانایی‌های خودآموزی‌شان باور داشته باشند.

با کامپیوتری در دست، جامعه فضای سازنده‌ای را که Nook نامیده می‌شود، متناسب با نیازهایش شخصی‌سازی می‌کند. پروژه ها هر چیزی متناسب با علاقه‌ها و تجربه‌های هر دانش‌آموز می‌توانند باشند.(هنری، فنی و …)

فراگیرندگان از اینترنت به عنوان کتاب راهنمای یادگیریشان استفاده می‌کنند. در Nook، همه‌ی ایده‌ها و اطلاعات به اشتراک گذاشته می‌شود و بعداً می‌تواند توسط جامعه توسعه پیدا کند. از میان این اطلاعات، راه‌هایی برای تقویت اقتصاد جامعه نیز می‌توان یافت.

هر کسی می‌تواند یاد بگیرد و مشارکت کند، یعنی کل اعضای گروه قادر به ایفای هر دو نقش معلم و شاگرد هستند و قانون و سلسله مراتبی حاکم نیست. همچنین، یک سیستم دموکراسی خالص به وجود می‌آید که در آن، هر فراگیرنده آموزش خودش را طراحی می‌کند.

«نوک» ها مقصد نهایی آموزش نیستند. وظیفه آن‌ها فراهم کردن فضا، زمان و منابعی است که به مردم کمک می‌کنند تا علاقه‌ها و نیازهایشان را درک کنند. دانش‌آموزان مهارت‌ها و دانش‌هایی را دنبال می‌کنند که علاقه و اشتیاق بیشتری به یادگیری آنها دارند. آن‌ها بدون ترس از قضاوت‌شدن می‌آزمایند و شکست می‌خورند و دوباره می‌آزمایند و در نهایت، اعتماد به نفسی که برای ساختن و دنبال‌کردن انتخاب هایشان داشته‌اند را توسعه می‌دهند. علاوه بر این، یاد می‌گیرند که «چگونه یاد بگیرند».

پروژه DEFY به راه‌اندازی چنین سیستم‌هایی می‌پردازد و با سازمان‌ها، برای ایجاد فضای خودآموزی در مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها همکاری می‌کند.

چگونه پروژه DEFY را ببینم؟

داستان DEFY را میتوانید در ویدیو های زیر نیز ببینید تا حس دقیق‌تری کسب کنید:

۱) نوک- مدرسه‌ای بدون معلم در یوتیوب یا دیدئو

۲) پروژه DEFY | خودآموزی در Whitefield Nook در یوتیوب یا دیدئو

۳) دیفای - داستانی از تیم اجرایی در یوتیوب

۴) دیفای در فضا های دانشگاهی در یوتیوب یا دیدئو

چگونه این نوآوری را پیاده‌سازی کنیم؟

۱) جذب شرکا: مقدمه‌ی کار

نوک ها زمانی ساخته می‌شوند که مردم یا سازمان‌های یک جامعه، علاقه‌ی به ایجاد آن‌ها را به ما ابراز می‌کنند.

مسئله با همکاران مشخص شده پروژه دیفای تعریف می‌شود که معمولا با حاشیه‌نشینی و محرومیت اجتماعی پیوند دارد. (این مسائل باعث کاهشِ فرصت‌ها برای این گروه شده است.)

همکار دعوت کننده، بودجه‌ای که برای ساخت Nook و شروع به کار آن است را حداقل برای یک سال تخصیص می‌دهد. (چیزی در حدود ۱۵/۰۰۰ دلار) پروژه DEFY یک تفاهم‌نامه را امضا می‌کند که نحوه‌ی مشارکت طرفین را مشخص می‌کند. در ساخت یک Nook، اعضای جامعه آن را به طور مستقل اجرا می‌کنند.

۲) نگاشت اعضای جامعه به نقش‌ها و آماده شدن: ماه اول

میزبان، پروژه DEFY را به یک یا دو نفر از اعضای جامعه که علاقه‌مند به تاسیس Nook هستند متصل می‌کند.

با همکاری آن‌ها پروژه DEFY یک ماه را حول درک «عمیق» آن جامعه می‌گذراند. برای مثال، یک قدم از این فرآیند، ساخت یک «نگاشت» اجتماعی میان بخش های جامعه و منابع آن است. این مرحله همچنین به مصاحبه‌ها، جمع‌شدن‌ها و شنیدن‌های زیادی نیاز دارد تا حرف مردم آن جامعه فهمیده شود.

وظیفه‌ی مهم دیگر در این مرحله شناسایی فضای فیزیکی(اگر از قبل انجام نشده باشد) و خرید ابزار و مواد مورد نیاز (چکش و ابزارآلات، Arduino و ...) است. ممکن است انجام کارهای دیگری نیز لازم باشد؛ مثل تامین برق، آب، آب آشامیدنی و سرویس‌های بهداشتی ثابت.

۳) برنامه آشنایی: ماه دوم

در این فاز، یک عضو هسته‌ی ‌DEFY یک ماه کامل را در جامعه به همراه ‌Nook سپری می‌کند.

ماموریت او، آغاز فعالیت Nook و ایجاد خودآموزی و روال‌های خود مدیریتی به همراه جامعه است.

برنامه آشنایی برای تدریس طراحی نشده است؛ بلکه، برای تجربه‌ی استفاده از فضا و کار کردن روی سوالات طبیعی است که از بین کاربران جدید مطرح می‌شود.

شاگردها شروع به ساخت پروژه‌ها می‌کنند و راه‌های اصولی برای کار در ‌‌‌Nook را یاد می‌گیرند. که این، قواعد و محدودیت‌ها و نقش‌های حیاتی برای Nook را درگیر می‌کند.

در انتهای برنامه، شاگردان ایده‌هایی را که از پروژه‌های مورد علاقه‌شان یاد می‌گیرند و نحوه‌ی استفاده از اینترنت برای پیدا کردن اطلاعات را می‌آموزند.

یک مدیر برای مرکز تخصیص داده می‌شود. کسی که اطمینان حاصل می‌کند درها به روی مردم باز است و به عنوان یک راه ارتباطی برای Nook عمل می‌کند.

۴) پشتیبانی: ماه ۳ الی ۸

بعد از آشنایی، عضو DEFY بازمی‌گردد. برای ۶ ماه بعدی، پیوسته با Nook به طور مجازی تعامل می‌کند و به کاربرانش کمک می‌کند تا با مسائل روبه‌رو شوند.

همچنین پروژه DEFY به آن‌ها کمک می‌کند که بودجه های ماهانه به آن‌ها به شکل مناسبی تخصیص داده شود. ما به آن‌ها در نوشتن گزارش‌ها و جمع‌آوری داده‌ها کمک می‌کنیم.

ممکن است نیاز برای تغییر و تنظیم قوانینی که جامعه احساس می‌کند نیز باشد بنابراین ما به آن‌ها کمک می‌کنیم تا روی فرآیند های آن کار کنند و ساختارهای مدیریتی بسازند تا از چیزهایی که ممکن است مانعِ فضای یادگیری خلاقانه شوند جلوگیری کند.

۵) مشاوره و دورتر بودن

پروژه DEFY هفت ماه را با پشتیبانی گروه می‌گذراند تا به طور کامل Nook را مدیریت کنند و خود یک قدم عقب‌تر می‌آید.

پس از این، وقتی مطمئن شوند که اولین شاگردان با ارزش‌های ساخته شده در Nook خو گرفته‌اند، نیاز برای ارتباطات قوی با تیم DEFY کاهش می‌یابد.

هنگامی که گروه به مداخله نیاز دارد ممکن است با کارمندان تماس گرفته شود، اما نیاز به ارتباط دائمی و فعال وجود ندارد. گزارش‌ها و قالب ارسال داده هنوز برقرار است تا آن‌ها بدانند در Nook چه می‌‌گذرد، اما بدون مداخله.

یادداشت: جزئیات بسیاری برای ساخت یک Nook وجود دارد که نمی‌توان اینجا نوشت. اگر می‌خواهید درباره آن بیشتر بدانید یا یک Nook بسازید با پروژه DEFY تماس بگیرید.

تا کنون ۱۰ نوک و ۶ فضای سازنده‌ی دانشگاهی زیر نظر DEFY به وجود آمده‌اند که علاوه بر هند در «اوگاندا» و «زیمبابوه» نیز حضور دارند.

حال سوالی پیش می‌آید که «برای این نوع آموزش و یادگیری از اینترنت چه قدر به یادگیری زبان انگلیسی نیاز است و آموزش‌های فارسی موجود در اینترنت تا چه حد می‌توانند به چنین آموزشی پاسخ دهند؟»