عقده سیندرلا (سندروم سیندرلا) چیست؟

عقده سیندرلا یا سندروم سیندرلا (cinderella syndrome) یک سندورم و عارضه‌ای روانی- رفتاری است که کنایه‌ای منفی‌نگرا به ساختار داستان سیندرلا است. عقده سیندرلا را نخستین بار کولت داولینگ توصیف کرده است. نویسنده کتاب بر این باور است که به رغم دستاوردهای بی‌شماری که زنان طی قرن اخیر به‌دست‌آورده‌اند به دلیل اشاعه آثاری چون سیندرلا و نظایر آن، بسیاری از دختران جوان گرفتار عقده‌ی سیندرلا هستند و از وابستگی شدید و عدم‌ اعتمادبه‌نفس، ضعف برنامه‌ریزی اقتصادی، عدم تمایل به مشارکت سیاسی و اجتماعی، ابتلا به افسردگی و تمایل به اندوه‌زدگی، رنج می‌برند.

بیشتر دختران جوان آرزو دارند که روزی مردی اگر نه سوار بر اسبی سفید، دست‌کم بر پشت فرمان یک اتومبیل آخرین سیستم از راه برسد و آن‌ها را به عنوان همسر به شهر آرزوهای دست‌نیافتنی ببرد.

در بررسی‌هایی که از سوی آسیب‌شناسان اجتماعی در بررسی علل آمار فزاینده طلاق به‌عمل آمده، چنین نتیجه‌گیری شده که یکی از عمده‌ترین علل طلاق، عدم‌شناخت کافی زن و مرد از یکدیگر و عدم صداقت آنان به هنگام ازدواج بوده و به‌ویژه دختران اکثراً به هنگام ازدواج دچار عقده‌ی سیندرلا بوده‌اند و با عدم شناخت کافی و بلوغ فکری به دلیل وابستگی شدید و عدم استقلال در تصمیم‌گیری و صرفاً توجه به ظواهر فریبنده، تن به ازدواج داده‌اند.

عقده سیندرلا: یک مشکل رایج در زنان

همانطور که در بالا اشاره شد عقده سیندرلا یک اصطلاح روانشناسی است که به وابستگی شدید زنان به دیگران، به ویژه مردان، برای رسیدن به خوشبختی و رضایت در زندگی اشاره دارد.

این عقده به نام شخصیت اصلی داستان سیندرلا نامگذاری شده است که دختری زیبا و مهربان است که با ظلم و ستم نامادری و خواهران ناتنی خود روبرو است. در نهایت، یک شاهزاده سوار بر اسب سفید ظاهر می‌شود و او را از زندگی سختش نجات می‌دهد.

علل عقده سیندرلا

عوامل مختلفی می‌توانند در بروز عقده سیندرلا نقش داشته باشند، از جمله:

• عوامل تربیتی: تربیت سنتی که در آن زنان به عنوان افراد وابسته و نیازمند به حمایت دیگران تلقی می‌شوند، می‌تواند در بروز این سندروم نقش داشته باشد. در این نوع تربیت، از زنان انتظار می‌رود که خانه‌دار باشند، از فرزندان خود مراقبت کنند و در صورت لزوم از مردان حمایت کنند.
• عوامل روانی: برخی از افراد به دلیل مشکلات روانی مانند اضطراب، افسردگی یا اختلالات شخصیتی، ممکن است دچار عقده سیندرلا شوند. این مشکلات می‌توانند باعث شوند که فرد احساس کند که ارزشمند نیست و به کمک دیگران نیاز دارد.
• عوامل اجتماعی: رسانه‌های جمعی مانند فیلم‌ها، سریال‌ها و تبلیغات، اغلب تصویری از زنان وابسته و نیازمند به حمایت مردان را ارائه می‌دهند که می‌تواند در بروز این سندروم نقش داشته باشد. این تصاویر می‌توانند باعث شوند که زنان احساس کنند که برای خوشبختی و موفقیت به یک مرد نیاز دارند.

علائم عقده سیندرلا

افراد مبتلا به عقده سیندرلا ممکن است علائم زیر را داشته باشند:

• وابستگی شدید به دیگران، به ویژه یک مرد: این افراد معمولاً از تنهایی می‌ترسند و احساس می‌کنند که بدون دیگری نمی‌توانند زندگی کنند.
• عدم اعتماد به نفس و عزت نفس پایین: این افراد معمولاً احساس می‌کنند که لیاقت خوشبختی را ندارند و باید منتظر کسی باشند که آنها را نجات دهد.
• انتظارات غیرواقع‌بینانه از دیگران: این افراد معمولاً انتظار دارند که دیگران تمام نیازهای آنها را برآورده کنند و به خواسته‌های آنها توجه کنند.
• عدم تمایل به استقلال و مسئولیت‌پذیری: این افراد معمولاً از مسئولیت‌های زندگی اجتناب می‌کنند و ترجیح می‌دهند که دیگران برای آنها تصمیم بگیرند.

عواقب عقده سیندرلا

عقده سیندرلا می‌تواند عواقب منفی زیادی برای فرد داشته باشد، از جمله:

• نارضایتی از زندگی: افراد مبتلا به این سندروم معمولاً از زندگی خود ناراضی هستند و احساس می‌کنند که به اهداف خود نرسیده‌اند.
• افسردگی و اضطراب: این افراد ممکن است در معرض خطر ابتلا به افسردگی و اضطراب باشند.
• مشکلات در روابط: این افراد ممکن است در روابط خود با دیگران، به ویژه با مردان، دچار مشکل شوند.

راه‌های درمان عقده سیندرلا

اگر فکر می‌کنید که ممکن است دچار عقده سیندرلا باشید، می‌توانید با یک روانشناس یا درمانگر صحبت کنید. آنها می‌توانند به شما کمک کنند تا علل این سندروم را شناسایی کنید و راه‌های مقابله با آن را بیاموزید.

برخی از راه‌های درمان عقده سیندرلا عبارتند از:

• افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس: این کار می‌تواند با کمک یک روانشناس یا درمانگر انجام شود. درمانگر می‌تواند به شما کمک کند تا نقاط قوت خود را شناسایی کنید و احساس ارزشمندی بیشتری داشته باشید.
• یادگیری مهارت‌های زندگی: این مهارت‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا مستقل‌تر شوید و مسئولیت‌های زندگی خود را بر عهده بگیرید. برخی از این مهارت‌ها عبارتند از: مهارت‌های حل مسئله، مهارت‌های ارتباطی، مهارت‌های مدیریت زمان و مهارت‌های مالی.
• مواجهه با ترس‌ها و اضطراب‌های خود: این کار می‌تواند با کمک یک روانشناس یا درمانگر انجام شود. درمانگر می‌تواند به شما کمک کند تا با ترس‌ها و اضطراب‌های خود روبرو شوید و آنها را برطرف کنید.

پیشگیری از عقده سیندرلا

برای پیشگیری از عقده سیندرلا، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• فرزندان خود را به گونه‌ای تربیت کنید که مستقل و خودکفا باشند. به آنها بیاموزید که برای رسیدن به اهداف خود باید تلاش کنند و برای خود ارزش قائل باشند.
• از رسانه‌های جمعی که تصویری غیرواقع‌بینانه از زنان ارائه می‌دهند، پرهیز کنید. به فرزندان خود بیاموزید که زنان می‌توانند در هر زمینه‌ای موفق باشند و نیازی به حمایت یک مرد ندارند.
• به زنان الگوهای مثبت ارائه دهید. به فرزندان خود نشان دهید که زنان می‌توانند در زندگی خود موفق باشند، حتی بدون یک مرد.

مثال‌هایی از الگوهای مثبت زنان

• بانوان موفق در زمینه‌های مختلف مانند سیاست، تجارت، علم، هنر و ورزش.
• بانوان مستقل و خودکفا که زندگی خود را بدون کمک دیگران اداره می‌کنند.
• بانوان قوی و بااعتماد به نفس که برای خود ارزش قائل هستند.

با اتخاذ این اقدامات، می‌توانید به فرزندان خود کمک کنید تا از عقده سیندرلا اجتناب کنند و زنانی مستقل و موفق شوند.

نتیجه‌گیری

عقده سیندرلا یک مشکل رایج در زنان است که می‌تواند عواقب منفی زیادی برای آنها داشته باشد. با آگاهی از علل، علائم و عواقب این سندروم، می‌توان از بروز آن پیشگیری کرد یا در صورت ابتلا، آن را درمان کرد.

منبع:

Ravanerooz