چه کسانی از هوش مصنوعی می ترسند؟ و چرا؟

تحقیقات جدید درباره واکنش انسان ها به پیشرفت هوش مصنوعی

ما در دوره ای زندگی می کنیم که ماشین ها به طور فزاینده ای وظایفی را انجام می دهند که قبلاً به انسان ها محدود بود. خودکار شدن انجام کار ها در تولید به مدت چند دهه معمول بوده است، اما در چند سال گذشته، اتومبیل های خودران، دستیار های صوتی مانند Siri و Alexa، مدل های زبان بزرگ مانند ChatGPT، برنامه های هنری هوش مصنوعی (AI) مانند DALL-E، و سیستم های هدفگیری نظامی AI مانند GOSPEL شروع به تغییر جهان ما کرده اند.

این تغییرات ضمن آنکه نویدبخش افزایش بهره‌وری و بهبود کیفیت زندگی هستند، نگرانی‌هایی جدی را نیز برانگیخته‌اند. از یک‌سو، تهدید بیکاری برای کارگرانی که جایگزین آن‌ها ماشین‌ها می‌شوند، سایه‌ای سنگین بر این پیشرفت‌ها افکنده است. از سوی دیگر، مسائل اخلاقی پیچیده‌ای در خصوص تصمیم‌گیری‌های الگوریتم‌ها و احتمال بروز خطاهای مرگبار در سیستم‌های خودکار، به بحث‌های داغی دامن زده است. برخی حتی از سناریوهای هولناکی سخن می‌گویند که در آن، فناوری‌های هوشمند به تهدیدی جدی برای بقای انسان تبدیل شوند.

چرا بسیاری از ما از هوش مصنوعی می ترسیم

روانشناسان به تازگی به بررسی عوامل موثر بر نگرش افراد نسبت به خودکارسازی وظایف انسانی و به طور خاص، هوش مصنوعی (AI) پرداخته‌اند. این تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل فردی و فرهنگی می‌توانند به طور قابل توجهی بر نحوه پذیرش یا ترس از AI تأثیر بگذارند.

در یک مطالعه گسترده با بیش از هزار شرکت‌کننده از آلمان و چین، محققان به بررسی ارتباط بین ابعاد پنج‌گانه شخصیت و نگرش نسبت به AI پرداختند. نتایج نشان داد افرادی که ویژگی روان‌رنجوری بالاتری دارند، تمایل بیشتری به ابراز ترس از AI دارند. این یافته نشان می‌دهد که افرادی که به طور کلی اضطراب و نگرانی بیشتری را تجربه می‌کنند، نسبت به تغییرات تکنولوژیک نیز واکنش احساسی منفی‌تری نشان می‌دهند.

جالب توجه است که در نمونه چینی، افراد مسن‌تر نسبت به جوانان، نگرش مثبت‌تری نسبت به AI داشتند. در مقابل، در نمونه آلمانی، زنان تمایل بیشتری به پذیرش AI نشان دادند. این یافته‌ها حاکی از آن است که علاوه بر شخصیت، عوامل جمعیتی مانند سن و جنسیت نیز می‌توانند در شکل‌گیری نگرش نسبت به AI نقش داشته باشند.

نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که نگرش نسبت به AI یک پدیده پیچیده است که تحت تأثیر عوامل فردی، فرهنگی و اجتماعی متعددی قرار دارد. برای درک بهتر این پدیده، نیاز به تحقیقات بیشتری در زمینه‌های مختلف روانشناسی و علوم اجتماعی است.

نگرش‌های فرهنگی نسبت به هوش مصنوعی

رس از هوش مصنوعی (AI) در سراسر جهان به‌طور یکسانی تجربه نمی‌شود. مطالعه‌ای بر روی 10,000 نفر در 20 کشور نشان داد که بالاترین سطح نگرانی در مورد AI در هند و عربستان سعودی و کمترین آن در ژاپن مشاهده شده است.

محققان این مطالعه، نگرانی‌های مربوط به جایگزینی AI در مشاغل مختلفی مانند پزشکی، قضاوت، رهبری مذهبی و پرستاری از سالمندان را بررسی کرده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که به‌طور کلی، مردم بیشترین نگرانی را در مورد جایگزینی AI با قضات و پزشکان دارند و کمترین نگرانی را در مورد جایگزینی با خبرنگاران و رهبران مذهبی ابراز می‌کنند. البته استثناهایی نیز وجود دارد؛ به‌عنوان مثال، در عربستان سعودی نگرانی در مورد AI در حوزه دین بسیار شدید بود، در حالی که در ژاپن نگرانی اصلی در مورد AI در حوزه پرستاری از سالمندان مشاهده شد.

تحلیل عمیق‌تر نشان می‌دهد که ترس از AI اغلب به نگرانی‌هایی در مورد فقدان ویژگی‌های انسانی در AI مرتبط است. به عنوان مثال، مردم نگرانند که AI فاقد ویژگی‌هایی مانند مهربانی، همدلی و عدالت باشد که برای انجام مشاغلی مانند پرستاری و قضاوت ضروری است. بنابراین، یکی از دلایل اصلی ترس ما از AI آن است که ما شک داریم که AI بتواند جایگزین توانایی‌های انسانی در درک، همدلی و قضاوت عادلانه شود.

ربات ها و مذهب

پیشنهاد ویرایش با هدف بهبود روانشناسی و خوانایی متن:

متن ویرایش شده:

"یکی دیگر از عواملی که بر نگرانی ما نسبت به هوش مصنوعی (AI) و خودکارسازی تأثیر می‌گذارد، چالش کشیدن باورهای مذهبی ما است. پژوهشگران در مطالعات اخیر، تأثیر تعامل با "مبلغان ربات" بر اعتقادات مذهبی افراد را بررسی کرده‌اند.

در یکی از این مطالعات، محققان به معبدی بودایی در ژاپن مراجعه کردند که به تازگی از فناوری‌های خودکارسازی استفاده کرده بود. در این معبد، هم یک راهب انسانی و هم یک ربات به نام "میندار" سخنرانی‌هایی با موضوعات بودایی ارائه می‌دادند.

نتایج مطالعات نشان می‌دهد که تعامل با "مبلغان ربات" تأثیر قابل توجهی بر نگرش افراد نسبت به دین دارد. در مطالعه‌ای که در یک معبد بودایی انجام شد، افرادی که سخنرانی ربات را شنیدند، تمایل کمتری به کمک مالی به معبد نشان دادند. مطالعه مشابهی در یک معبد تایلندی در سنگاپور نیز نتایج مشابهی را به همراه داشت. علاوه بر کاهش تمایل به کمک مالی، افرادی که با مبلغ ربات تعامل داشتند، کمتر تمایل به توزیع بروشورهای معبد داشتند و حتی اعتبار ادراک شده معبد را نیز کاهش دادند.

این یافته‌ها با مطالعات دیگری نیز همسو است که نشان می‌دهند یادگیری در مورد هوش مصنوعی به طور کلی می‌تواند اعتقادات مذهبی را کاهش دهد. تحلیل داده‌های چندین کشور در طول سال‌های 2006 تا 2019 نیز ارتباطی بین افزایش خودکارسازی و کاهش پایبندی مذهبی را نشان می‌دهد.

به نظر می‌رسد تعامل با فناوری‌های هوش مصنوعی مانند ChatGPT، خودروهای خودران و حتی ربات‌های مذهبی، افراد را به چالش می‌کشد تا باورهای مذهبی خود را مورد سؤال قرار دهند.

نتیجه گیری

از خودروهای خودران گرفته تا ابزارهای خلاقانه‌ای که هنر خلق می‌کنند، ماشین‌های هوشمند در حال تغییر بنیادین سبک زندگی ما هستند. این همزیستی روزافزون با هوش مصنوعی، ضمن تسهیل بسیاری از امور، پرسش‌های مهمی را درباره هویت، فرهنگ و روانشناسی انسان مطرح می‌کند. پاسخ ما به این تحولات، نه تنها به ویژگی‌های فردی، بلکه به بافت فرهنگی که در آن زندگی می‌کنیم نیز وابسته است.