داده‌های آزاد: حرکت به سوی پیشرفت همگانی

منظور از داده آزاد، داده‌ای است که استفاده از آن به هر منظوری ( از جمله تغییر و تکثیر ) آزاد است.

در گذشته‌ای نه چندان دور، تولید به میزان زیادی وابسته به نیروی انسانی بود. انسان ها عمده زمان خود را صرف یک کار روزمره و معین الگوریتمی می کردند و در نتیجه آن فرایند یک محصول تولید می شد. به عبارت دیگر انسان ها باید در دوره هایی منظم، فعالیت هایی تکراری را انجام می دادند تا محصول بدست بیاورند.

اما امروزه این نیاز کم‌تر و کم‌تر شده است و در بعضی موارد به صفر رسیده است. ماشین ها کار های تکراری را با دقت، بدون خستگی و با مصرف کم‌تر انجام می دهند و می‌توانند تعداد نیروی انسانی لازم برای تولید را کم کنند و حتی به صفر برسانند.

پس انسان‌ها چگونه کسب درآمد می‌کنند؟ چرا کالاها ارزان نمی شوند و به قیمت مواد اولیه‌شان نمی‌رسند؟ پول ما خرج چه می شود؟ پاسخ اطلاعات است.

شما امروزه پول خود را خرج اطلاعات می کنید. نرم‌افزارها، کتاب‌ها، فیلم‌ها، آهنگ‌ها، بازی‌ها و ... همه می‌توانند به رایگان در اختیار شما باشند. مواد اولیه ماشین آلات و دستگاه‌ها تقریبا هزینه ناچیزی نسبت به قیمت آن‌ها دارند و این هزینه یکی صرف حمل و نقل نتایج مختلف مراحل تولید می شود و دیگری خرج داده نحوه تولید می شود. اگر داده‌ها آزاد باشند می توان تمام مراحل را در یک مکان انجام داد و چون همه نحوه تولید محصول را بلدند دیگر نمی توان آن را انحصار کرد و قیمتش به قیمت مواد اولیه‌اش می رسد.

ناهار مجانی وجود ندارد!

ممکن است این جمله معروف در اقتصاد را شنیده باشید. استدلال پشت این جمله این است که فرض کنیم ناهار مجانی وجود داشته باشد. در آن صورت شخصی می تواند همه ناهار های مجانی را به قیمت مجانی خریداری کند تا جایی که دیگر ناهار مجانی در جهان وجود نداشته باشد. سپس همه این ناهار ها را به قیمت ابسیلون بفروشد. ( طبیعتا ممکن است همه ناهارها فروش نروند. ) این شخص بدون هیچ هزینه ای، سود کرده است. پس قطعا شخصی این کار را می کند و به این ترتیب همه ناهارهای مجانی نابود می شوند.

اما این استدلال برای داده های مجانی درست نیست. داده های مجانی را می توان با هزینه ( تقریبا ) صفر تکثیر کرد. و این موضوع باعث می شود تا هیچ کس نتواند همه داده ها را خریداری کند. در نتیجه اگر داده‌ی آزادی تولید شود، این داده تا ابد برای همه آزاد و در نتیجه مجانی خواهد بود.

پیش به سوی عدالت

هر چه داده‌های بیشتری در جهان آزاد باشند، امکانات در جهان به نحو مساوی تری تقسیم می‌شوند و اختلاف طبقاتی کمتر می‌شود. داده‌های آزاد به همه جامعه سود می‌رساند اما داده‌های انحصاری فقط به انحصارکننده سود می‌رسانند. داده‌های آزاد به اقشار ضعیف جامعه قدرت می‌دهند، آن‌هایی که در حالت معمولی نیازمند سرمایه‌داران هستند و نیازشان روز به روز سرمایه‌داران را قدرت‌مندتر و خودشان را ضعیف‌تر می‌کند. داده‌های آزاد این چرخه را از بین می‌برد و عدالت را به‌وجود می‌آورد.

اما چه کسی داده آزاد تولید می‌کند؟ این کار برایش چه سودی دارد؟

در یک نوشته جداگانه به این موضوع می‌پردازم. اما اگر می‌خواهید از امروز به حرکت داده‌های آزاد کمک کنید، نیازی نیست که داده‌آزاد تولید کنید، بلکه می‌توانید از قسمت دیگر که توجیه منطقی نیز دارد به داده‌های انحصاری حمله کنید. یعنی سعی کنید تا جای ممکن از داده‌های انحصاری استفاده نکنید و به انحصار کننده سود نرسانید. این کار علاوه بر این که به طور مستقیم به داده‌های انحصاری ضربه می‌زند، شما را با گروه‌هایی که داده آزاد تولید می‌کنند نیز آشنا می کند و می‌توانید آنجا جواب این سوال را پیدا کنید.

پس به دنبال رد داده‌های انحصاری در زندگی خود بگردید و سعی کنید که آن‌ها را با مشابه‌های آزادشان جایگزین کنید. شاید نتوانید درصد زیادی از آن‌ها را جایگزین کنید اما همین یک گام کوچک می تواند قطره‌ای باشد که در آینده تبدیل به دریایی بزرگ شود.