اهمیت و کاربرد گزارش اقتصادی شاپرک

به طور کلی همواره آمارهای حوزه‌ی پرداخت‌های الکترونیکی، برای فین‌تک‌ها که بستر و ابزارهای مورد نیاز این نوع پرداخت‌ها را فراهم می‌آورند از اهمیت بالایی برخوردار است. علاوه‌بر آن صاحبان کسب و کارهای اینترنتی مختلف نیز که به نحوی با پرداخت الکترونیکی سر و کار دارند، در هر نوبت پیگیر گزارش‌های اقتصادی شاپرک هستند. در حقیقت بررسی گزارش اقتصادی شاپرک از زوایای مختلف می‌تواند تصویری کلی از گسترش روش‌های مختلف پرداخت اینترنتی در میان کاربران را ارائه بدهد. درگاه پرداخت رایان پی نیز در این مقاله تلاش می‌کند با ارائه‌ی تحلیلی کاربردی از گزارش اقتصادی شاپرک در شهریورماه سال ۱۴۰۰وضعیت کلی استفاده از روش‌های مختلف پرداخت در کشور را تصویر کند.

به طور کلی بر اساس گزارش اقتصادی شاپرک و با مقایسه‌ای ساده میان آمار تراکنش‌های شاپرک در دو ماه مشابه شهریور سال ۹۹ و شهریور سال ۱۴۰۰، تراکنش‌های انجام شده از نظر مبلغ تراکنش‌ها (میلیون ریال) حدود ۳۲/۷۵درصد افزایش داشته است. از طرف دیگر گزارش مبلغ ماهیانه‌ی تراکنش‌ها در سال‌های اخیر یعنی به طور دقیق از تیر ماه سال ۱۳۹۳تا شهریورماه سال ۱۴۰۰ همواره نموداری صعودی را نشان می‌دهد. در ادامه با جزییات بیش‌تری به بررسی گزارش اقتصادی شاپرک در شهریورماه سال جاری می‌پردازیم.

درصد اختصاصی ابزارهای مختلف پرداخت از کل تراکنش‌ها

یکی از مواردی که بررسی آن در گزارش اقتصادی شاپرک می‌تواند تحلیل مفیدی را در اختیار فین‌تک‌ها و همچنین صاحبان کسب و کارهای مختلف قرار بدهد، بررسی سهم ابزارهای مختلف پرداخت از کل تراکنش‌های انجام شده در ماه خواهد بود. با این وصف بر اساس گزارش اقتصادی شاپرک در شهریورماه ۱۴۰۰ شاخص مربوط به ابزارهای مختلف حاکی از این است که سهم ابزارهای پذیرش اینترنتی از کل تراکنش‌های شهریورماه ۱۴۰۰ چیزی در حدود ۱۲/۴۷ درصد و سهم ابزارهای پذیرش موبایلی ۱۱/۵۵درصد و در نهایت سهم کارتخوان‌های فروشگاهی ۷۵/۹۸ درصد بوده است.

این آمارها نشانگر این مطلب است که همچنان، کارتخوان‌های فروشگاهی در میان کاربران بیش‌ترین کاربرد را دارد و ابزارهای پذیرش اینترنتی و موبایلی، حتا در دوران شیوع کرونا که اصولا خریدهای غیرحضوری رواج بیش‌تری نسبت به گذشته داشته است، برای دستیابی به سهم بیش‌تری از بازار تراکنش‌ها، نیاز به فعالیت‌ها، تبلیغات و اعتمادسازی بیش تری در میان کاربران دارند.

اما اگر از زاویه‌ای دیگر نگاهی به آمار سهم ابزارهای پذیرش اینترنتی بیاندازیم، مثلا سهم هر یک از ابزارهای پذیرش اینترنتی و موبایلی از تعداد تراکنش‌ها را به صورت سالانه بررسی نماییم، آمارها بیان‌گر این هستند که از سال ۱۳۹۴ تا شهریور سال ۱۴۰۰، این نمودارها دارای روند مدونی نیستند. اگرچه همواره استفاده از کارتخوان‌ها پیشتاز می‌باشد، اما سهم ابزارهای پذیرش اینترنتی و موبایلی مدام دچار نوسان شده و در فراز و نشیب بوده است. برای نمونه در سال ۱۳۹۷سهم ابزارهای پذیرش اینترنتی از کل تراکنش‌های سالیانه ۶/۰۶ درصد بوده است ولی ناگهان دو سال بعد یعنی در سال ۱۳۹۹ این رقم به ۳/۵۴ درصد رسیده است و در نهایت در شهریور ۱۴۰۰نیز سهم ابزارهای پذیرش اینترنتی از کل تراکنش‌های انجام شده، ۳/۵۴ درصد می‌باشد.

با این وصف به نظر می‌رسد کارشناسان فین‌تک‌های مختلف باید با بررسی عملکرد و مختصات سال‌های مختلف به یک جمع‌بندی و آنالیز منطقی درباره‌ی این نوسان‌ها دست پیدا کنند.

بررسی استانی ابزارهای تراکنش‌ها

نموداری که در گزارش اقتصادی شاپرک در شهریورماه سال ۱۴۰۰ ارائه شده است، نشان می‌دهد که میزان استفاده از ابزارهای پذیرش اینترنتی و موبایلی، در استان‌های خراسان، ایلام، کهکیلویه و بویراحمد، سمنان، خراسان جنوبی و چهارمحال و بختیاری به ترتیب از کم‌ترین تعداد ابزارهای پذیرش اینترنتی و موبایلی فعال بهره می‌برند و در مقابل؛ استان‌های تهران، اصفهان، خراسان رضوی، فارس، خوزستان و آذربایجان شرقی به ترتیب از بیش‌ترین تعداد ابزارهای پذیرش اینترنتی فعال برخوردار هستند.

از آن‌جا که پرداخت آنلاین، محدودیت جغرافیایی ندارد و این خود می‌تواند ویژگی اثرگذاری در گسترش استفاده از ابزارهای پذیرش اینترنتی و موبایلی در استان‌های مختلف کشور به شمار بیاید فین‌تک‌ها باید با تمرکز بیش‌تری به این مسئله توجه نمایند. از طرف دیگر این نکته نیز گفتنی است که آمارهای استانی اصولا بر مبنای آدرس ثبت شده‌ی افراد محاسبه می‌گردد، بنابراین احتمالا اندک خطاهایی نیز در این نمودارها وجود دارد. زیرا برای مثال ممکن است فردی اطلاعات خود را در تهران ثبت کرده باشد، ولی تراکنش‌هایی را در خراسان رضوی انجام بدهد. بنابراین تراکنش‌های انجام شده‌ی او در صفِ تراکنش‌های شهر تهران به ثبت می‌رسد. این نمودار همچنین باید فین‌تک‌ها را متوجه پتانسیل موجود در استان‌هایی نماید که در رتبه‌های میانی و پایین قرار گرفته‌اند. بنابراین با تلاش برای ایجاد فرهنگ خرید آنلاین در این استان‌ها، فین‌تک‌ها می‌توانند در فضایی که رقبای کم‌تری نیز در آن وجود دارد به توسعه‌ی سرویس‌های الکترونیکی خود بپردازند.

بررسی دامنه‌ی مبلغی تراکنش‌ ابزارهای پذیرش اینترنتی

مورد بعدی که بررسی آن به ویژه برای فین‌تک‌ها می‌تواند بسیار حائز اهمیت باشد، به حوزه‌ی دامنه‌ی مبلغی پرداخت‌ها مربوط می‌شود. بر اساس گزارش اقتصادی شاپرک در شهریورماه سال ۱۴۰۰بیش‌ترین درصد با شاخص ۵۸/۴۵اختصاص دارد به دامنه‌ی مبالغ ۱۵تا ۲۵هزارتومان و پس از آن نیز دامنه‌ی مبالغ ۲۵تا ۱۵۰ هزار تومان، دارای بیش‌ترین تعداد می‌باشد. بنابراین تمایل کاربران برای استفاده از ابزارهای پذیرش اینترنتی، اصولا در مورد مبالغ زیر ۱۵۰ هزار تومان و حتی در بیش ترین تعداد، برای مبالغ زیر ۲۵هزار تومان ثبت شده است. نتیجه‌ی حاصل از این گزاره‌ی تحلیلی، این است که مردم همچنان برای انجام تراکنش‌هایی با مبالغ بالاتر ترجیح می‌دهند از ابزارهایی به غیر از ابزارهای پذیرش اینترنتی استفاده کنند. پس بر فین‌تک‌ها واجب است که در مسیر اعتماد سازی، ساده نمودن فرآیند انجام تراکنش‌ توسط درگاه‌های پرداخت اینترنتی و در نهایت افزایش امنیت تراکنش‌ها در بستر ابزارهای پذیرش اینترنتی تلاش بیش‌تری نمایند.

سهم خدمات ارائه شده از کل تراکنش‌ها

نکته‌ی دیگری که در بررسی گزارش اقتصادی شاپرک در شهریورماه سال ۱۴۰۰ به آن برمی‌خوریم، شاخص‌های مربوط به خدمات مختلف سیستم شاپرک است. به عبارت دیگر به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت که اصولا انجام تراکنش در کدام بخش‌های خدماتی دارای بیش‌ترین تعداد است. با این وصف نمودار شهریورماه سال ۱۴۰۰نشان‌گر این مطلب است که کاربران برای پرداخت قبض و خرید شارژ تلفن همراه، بیش‌ترین تعداد تراکنش را با شاخص ۸۸/۳۰درصد به انجام رسانده‌اند و در رتبه‌های بعدی به ترتیب خرید کالا و خدمات با شاخص ۷/۴۹ درصد و مانده‌گیری با شاخص ۴/۲۱ درصد قرار می‌گیرند. این آمارها نشان می‌دهد که پرداخت اینترنتی قبض و خرید اینترنتی شارژ تلفن همراه به شکل همه‌گیری در میان مردم فرهنگ‌سازی شده است ولی در مقابل در بخش خرید کالا و خدمات، این روند همچنان دارای نقصان‌هایی می‌باشد که فین‌تک‌ها باید به بررسی موشکافانه‌ی آن‌ها بپردازند.

سهم شرکت‌های مختلف PSP از تراکنش‌های انجام شده

شرکت‌های PSP و شرکت‌های پرداخت یار معتبر، ارائه دهندگان خدمات پرداخت اینترنتی در کشور ما هستند. بر خلاف انتظار با وجود این‌که شرکت‌های پرداخت یار اکنون نقش پررنگی در تراکنش‌های انجام شده‌ دارند، آمارهای رسمی در گزارش اقتصادی شاپرک پیرامون سهم هر کدام از آن‌ها اعلام نمی‌شود. اما در مقابل آمار دقیقی از سهم هر یک از شرکت‌های PSP در گزارش اقتصادی شاپرک وجود دارد. برای نمونه در آمارهای شهریورماه سال ۱۴۰۰به ترتیب بیش‌ترین سهم از تعداد کل تراکنش‌های انجام شده در شهریورماه، مربوط به شرکت‌های به‌پرداخت ملت با شاخص ۲۰/۴۲و سپس شرکت پرداخت الکترونیک سامان با شاخص ۲۰/۳۶ و سپس شرکت تجارت الکترونیک پارسیان با شاخص ۱۸/۹۹می‌باشد. البته گفتنی است که شرکت‌های آسان‌پرداخت پرشین، پرداخت الکترونیک سداد و کارت اعتباری ایران کیش نیز به ترتیب رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص می‌دهند. فین‌تک‌های نوپا می‌توانند با بررسی عوامل موفقیت شرکت‌های PSP موفقی مانند به‌پرداخت ملت که همواره در راس نمودار از نظر تعداد تراکنش‌ها قرار دارد، به دریافت‌های مناسب و مفیدی برای توسعه و پیشرفت فعالیت‌های خود دست بیابند.

منبع : رایان پی