عملیات رمضان؛ بزرگترین عملیات زمینی پس از جنگ جهانی دوم (تا آن زمان))

از عملیات رمضان که در تیرماه سال ۶۱ انجام شد بعنوان بزرگترین عملیات زمینی که پس از جنگ جهانی دوم تا آن زمان انجام شده بود نام برده میشود، اما برای بررسی این عملیات باید به کمی قبل تر برگردیم تا زمینه های آن را بخوبی ببینیم تا اوایل سال ۶۱ روال جنگ مطابق میل ایران بود که در منطقه خوزستان، با اجرای چند عملیات موفق ضمن انهدام نیرو و به اسارت گرفتن تعداد زیادی از سربازان عراقی ،بیشتر مناطق تحت‌اشغال را آزاد کرد.

ایران در حین عملیات بیت المقدس توانسته بود به مرز برسد. ارتش عراق برای جلوگیری از محاصره و انهدام نیروها و با اولویت حفظ بصره و نظر به احساس خطر ،نیروهای مستقر در این منطقه را به سمت مرز خود عقب کشید تا مانع قطع ارتباط عقبه خود و حرکت نیروهای ایران در محور بصره شود.

هنگامی که عملیات بیت المقدس طراحی میشد در طرح مانور مرحله چهارم این عملیات، دیده شده بود که نیروها پس از رسیدن به مرز ، در یک محور بسوی نشوه و ساحل اروند حرکت و در کنار شط العرب پدافند کنند.

در جلسه ۶۱/۲/۱۹ ماه قرارگاه کربلا حین عملیات، صیاد می گوید که آ.هاشمی ،نماینده آ.خمینی در شورای عالی دفاع در تماس شب گذشته به او گفته است این بهترین فرصت است که تا عراقیها کاملاپشت مرز نرفته‌اند شما تا بصره پیش بروید. که نشان میدهد سیاسیون هم در عبور از مرز ممانعتی نمی دیده‌اند.

محسن رضایی هم در مصاحبه ای در سال ۸۷ وجود این طرح مانور را تایید می کند اما می گوید زمانی که به مرز رسیدند فرماندهان به این نتیجه رسیدند که توان پیشروی در دو محور خرمشهر و تنومه را ندارند و ممکن است هردو هدف را از دست بدهند پس تصمیم به حرکت خرمشهر که هدف مهمتری بود، گرفته شد.

سرهنگ حسنی سعدی در جلسه قرارگاه می گوید:

الان چهارهزار کیلومتر اینجا آزاد شده تمام منطقه پاک شده، دشمن ول کرده رفته عقب؛ ولی هنوز ملت می گوید خرمشهر، تا زمانی که این منطقه چهار کیلومتری خرمشهر آزاد نشود تمام این کارها از نظر ملت به حساب نخواهد آمد.

ظهیرنژاد رئیس ستاد مشترک هم به قرارگاه کربلا توصیه به عبور از مرز و حرکت بسوی تنومه می کند تاخطر سقوط بصره موجب تخلیه خرمشهر شده و ضمنا تاثیر بین المللی تصرف قسمتی از خاک عراق را بیشتر از بازپس گیری خرمشهر می داند که می تواند موجب نارضایتی در عراق و تهدید مشروعیت حکومت صدام شود.

ستادنزاجا هم پس از یک جلسه شور جداگانه توصیه کرد که از محور کوشک و طلائیه به سمت غرب و کانال ماهی تک ادامه تا با تهدید برای بصره ، عراق مجبور به تخلیه خرمشهر شود و نیروهای خودی تلفات کمتری متحمل شوند. اما سرهنگ مسعود بختیاری می گوید که عبور از مرز از توان نیرو ها خارج بود.

اما قرارگاه با توجه به توان نیروها و همچنین تمرکز عراق بر بصره، تصمیم به عدم پیشروی در ان محور می گیرد. عراق هم که کانال پرورش ماهی را از قبل از انقلاب در ان منطقه احداث کرده بود سریعا اقدام به احداث مواضع تقویتی دیگر و میادین مین کرد تا یک سپر دفاعی را مقابل بصره پدید آورد.
در واقع این یکی از مقاطعی بود که نبود نیروی ذخیره ، مشکل خود را در پیگیری اهداف ایران نشان داد که این مشکل را در آینده هم به کرات می بینیم. از اینجا رقابت ایران و عراق با زمان در ناحیه کانال ماهی و تنومه شروع شد که در آینده تاثیر خود را نشان میدهد.

شواهد بسیاری از طرح های فرماندهان برای ادامه عملیات بسوی بصره و عبور از مرز وجود دارد که با اطلاع مسئولین شورای عالی دفاع بوده است و ممنوعیتی برای عبور از مرز مطرح نبوده در واقع تاکید فرماندهان بر زودتر عمل کردن دران جناح برای فرصت ندادن به عراق برای ساخت استحکامات بوده است.

رضایی در جلسه ۳/۴ قرارگاه میگوید که آ.هاشمی و آ.خامنه ای برای ادامه جنگ با آ.خمینی بحث کرده اند که نمیشود روی مرز ایستاد و برای پدافند بایدتا کناره رود رفت و آ.خمینی هم میگوید چون برای دفاعست اشکال ندارد.ازقول موسوی نقل می کند که آ.خمینی گفته است: «همان کار خودتان را انجام بدهید»

در همین جلسه قرارگاه،بصره به عنوان هدف عملیات بعدی تعیین و صیاد باتاکید بر ادامه عملیات به سمت بصره، ۱۵ روز آتی را به عنوان مهلت جابجایی و سازماندهی وتعیین مانور وشناسایی محورها تعیین و محورهای عملیاتی را مشخص می کند. رضایی هم برای فرماندهان قرارگاه سپاه مهلت ده روزه تعیین می کند.
شورای عالی دفاع در ۳/۶ جلسه ای در حضور آ.خمینی برگزار و پس از ادله سیاسیون و نظامی ها برای ادامه عملیات تا ساحل اروند به دلیل نیاز به وجود یک قطعه از خاک عراق برای مذاکره و همچنین داشتن مانعی طبیعی برای دفاع ، تصمیم به ورود به خاک عراق می گیرند.

از نظامیان ، ظهیرنژاد رئیس ستاد و سلیمی وزیر دفاع و صیاد فرمانده نیروی زمینی و رضایی فرمانده سپاه در جلسه حاضر و موافق ورود به خاک عراق بوده اند. به گفته بعضی نیز، آ.خمینی فرصتی چند روزه می خواهد و بعد جواب مثبت میدهد.

به‌این ترتیب تردید اولیه ای که بوجود آمده در طی چند روز برطرف میشود ضمن آنکه همانطور که گفته شد همزمان طرح در قرارگاه ها در حال تهیه بوده است. همچنین از چهارم خرداد یعنی روز پس از آزادی خرمشهر شروع آماده سازی برای طرح کربلای چهار یعنی عملیات رمضان بوده است.

پس از آزادی خرمشهر لحن و روش سیاسیون ج.ا تغییرات محسوسی می کند. انها از لحاظ سیاسی و نظامی خود را در موقعیت برتر می بیند و بر این گمانند که میتواند بزودی کار جنگ را یکسره کنند بنابراین اگر بخواهد صلحی هم برقرار شود باید با دیکته شرایط از سوی انها باشد.

صریح ترین سخنان متعلق به آ.خمینی در سوم خرداد بود که حکومتهای منطقه را علنا تهدید کرد. آنچه که او بعنوان "حکم خدا" ذکر کرد در پایتخت های منطقه تهدید ارضی تلقی شد.

"چنانچه از نصیحت به حکومتهای هم جوار و منطقه دریغ ندارم...من نصیحت برادرانه به شما می کنم که کاری نکنید که قرآن کریم برای برخورد با شما به ما تکلیف نماید و ما به حکم خدا با شما رفتار کنیم"

ج.ا تا ان زمان معمولا تنها گاهی از تنبیه متجاوز سخن می گفت ولی آ.ﻫﺎﺷﻤﻰ رﺋﯿﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراى اﺳﻼﻣﻰ در ﺟﻠﺴﻪ ﺻﺒﺢ چهارم خرداد ﻣﺠﻠﺲ رسما آن را تحت عنوان سقوط صدام به شرط سوم صلح تبدیل کرد.

"ولی برای گرفتن حقوق خود حاضر نیستیم از هیچ چیزی صرف نظر کنیم. ما تا آخرین دینار خود را خواهیم گرفت و بزرگترین حق ما سقوط صدام است که این همه جنایت کرده است. بدین ترتیب سرنگونی صدام‌ رسما به شروط ایران اضافه می شود.
وتوسط سخنگوی دولت تائید می شود "ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺮاى ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺮزﻫﺎى ﺧﻮدﺑﺪاﻧﯿﻢ،اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﯿﻢ دادوﺟﻨﮓ ﻫﻤﭽﻨﺎن اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﺪداﺷﺖ. ﻣﺎاﯾﻦ‌راﺣﻖ ﺧﻮدو ﻣﻠﺖ ﻋﺮاق ﻣﻰداﻧﯿﻢ ﮐﻪ‌ﻣﻨﻄﻘﻪ راازﻟﻮث ﺟﻨﺎﯾﺘﮑﺎرى ﭼﻮن ﺻﺪام ﭘﺎك ﮐﻨﯿﻢ"
امااین پایان کار نیست و وضع به گونه ای است که روزانه شرط جدیدی به اضافه می شود. آ.ﻫﺎشمی در۶ خرداد: "ﯾﮑﻰ، ﺧﺮوج دﺷﻤﻦ از ﺧﺎك اﯾﺮان...دﯾﮕﺮى ﻏﺮاﻣﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد؛ و ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺳﻮم، رﺳﯿﺪﮔﻰ ﺑﻪ ﺟﻨﺎﯾﺎت ﺣﺰب ﺑﻌﺚ ...
...که دﯾﮕﺮ ﺻﻼﺣﯿﺖ ﻣﺎﻧﺪن ﻧﺪارد، وﻟﻰ ﺗﺎ آن ﻣﻘﺪارى ﮐﻪ در ﻋﺮف ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ ﺣﻖ دارﯾﻢ، ﺑﺎﯾﺪ ﺻﺪام را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺟﻨﺎﯾﺘﮑﺎر ﺟﻨﮕﻰ دﻧﺒﺎل ﮐﻨﯿﻢ؛ و آﺧﺮﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ، ﺑﺎزﮔﺸﺖ آوارﮔﺎن ﻋﺮاﻗﻰ ﺑﻪ ﮐﺸﻮرﺷﺎن اﺳﺖ."

در ششم خرداد عراق آمادگی خود را برای عقب نشینی و برقراری صلح را اعلام می کند و اما این بار یک تفاوت عمده دارد و برخلاف قبل سخنی از حق حاکمیت آن بر شط العرب نیست و تنها به پایبندی به مقررات بین المللی تاکید می کند:

"ﻋﺮاق ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺑﺮﻃﺮفﺷﺪن اﺧﺘﻼف دو ﮐﺸﻮر و ﺑﻪرﺳﻤﯿﺖ ﺷﻤﺮدن ﺣﻘﻮق دو ﮐﺸﻮر ﮐﻪ ازﺳﻮى ﭘﯿﻤﺎنﻫﺎى ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ."

آ.هاشمی به عنوان رئیس مجلس و سخنگوی شورای عالی دفاع در هفتم خرداد صریحترین مواضع ایران را در مورد عبور از مرز و موضوع خسارات جنگی و همچنین اراده ایران برای تعیین حکومت حاکم بر عراق اعلام کرد که ناشی از نتایج جلسه روز قبل شورای عالی دفاع با آ.خمینی است.
"اﮔﺮدرﺑﻐﺪاد ﯾﮏ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺮدﻣﻰ و اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد آﯾﺪ،ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺷﮑﻠﻰ دﯾﮕﺮ ﻣﻰﺷﻮد.ﭘﻮل ﺧﺴﺎرت ﻣﻬﻢ ﻧﯿﺴﺖ.اﮔﺮ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ درﮐﻨﺎرﻣﺎن ﻣﺮدم ﻋﺮاق ﺑﺎاراده ﺧﻮدﺷﺎن ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ ﺧﻮدﺷﺎن را...ﺗﺸﮑﯿﻞ دادﻧﺪ..

ما ممکن است اضافه هم به آنها کمک بکنیم .... ولی اگر بنا باشد حزب بعث باشد ، صدام مطرح نیست چون حالا صدام را بردارند و یک صهیونیستی دیگر به جای صدام بگذارند از حزب بعث برای ما فرقی نمی کند ...، اﮔﺮ ﺣﺰب ﺑﻌﺚ درآﻧﺠﺎ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺎﺷـﺪ ﯾﺎ ﯾﮏ ﻣﻬﺮه دﯾﮕﺮ ﺷﺮﻗﻰ ﯾﺎﻏﺮﺑﻰ.... ﺧﺴـﺎرﺗﻤﺎن را ﺗﺎ آﺧﺮﯾﻦ دﯾﻨﺎر ﻣﻰﮔﯿﺮﯾﻢ و...[اوارگان] ﻋﺮاق.... ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮﮔﺮدﻧﺪ و ﻣﺴﺌﻮل اﯾﻦ ﺗﺠﺎوز ﻫﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺷﻮد."

ولی ولایتی روز بعد تکرار کرد :

پرداخت غرامت های جنگی توسط عراق و حضور صدام حسین در یک محکمه بین المللی جهت پاسخ گفتن به اتهاماتش در مورد تجاوز علیه ملت ایران تحقق نیابد این جنگ همچنان ادامه خواهد داشت.

در دهم خرداد عراق مجددا آمادگی خود برای عقب نشینی و برقراری آتش بس را اعلام کرد و شرایط قبلی خود را مجددا تکرار کرد که این بار هم ذکری از حق حاکمیت بر شط العرب نیاورده است. شرایط عراق به شرح زیر توسط صوت الجماهیر اعلام شد:

• به رﺳﻤﯿﺖﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﺣﻘﻮق ﻋﺮاق ﻃﺒﻖ ﻗﺮاردادﻫﺎ، ﭘﺮوﺗﮑﻞﻫﺎ وﻋﺮفﻫﺎى ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ
• ﻋﺪم دﺧﺎﻟﺖ در اﻣﻮر داﺧﻠﻰ ﻋﺮاق
• دست برداشتن ایران از ﺗﻮﺳﻌﻪﻃﻠﺒﻰ و در پیش گرفتن ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺮﻗﺮارى ﺻﻠﺢ و ﺣﺴﻦ ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﻰ

اسوشیتدپرس در ۱۱ اردیبهشت از کنفرانس وزرای خارجه کشورهای خلیج فارس گزارش کرد که آنها حاضرند در صورت صلح،خسارات ایران را بپردازند و گفت که پیشنهاد آنها ۲۵ میلیارد دلار بوده ولی ایران مطالبه ۵۰ میلیارد دلار کرده است.گاردین نیز تائید کرد که شورا این رقم را میان اعضای خود تقسیم می کند از ﯾﮏ ﻣﻘﺎم ﺷﻮراى ﻫﻤﮑﺎرى نقل شد که اعضای اﯾﻦ ﺷﻮرا طرحی تهیه ﮐﺮده‌اﻧﺪ ﮐﻪ ۱-اﺑﺘﺪا آﺗﺶﺑﺲ ﺑﺮﻗﺮار شود. ۲- ﻋﺮاق ﻃﺒﻖ ﻗﺮارداد ﻣﺮزى ﺳﺎل ۱۹۷۵ ﻋﻘﺐﻧﺸﯿﻨﻰ کند. ۳-ﻣﺬاﮐﺮات ﻣﯿﺎن دو ﮐﺸﻮر ﺑﺮاى ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﯾﺪ.
حتی رحیم صفوی معاون عملیاتی سپاه در جلسه ۳۱ خرداد قرارگاه کربلا می گوید که کشورهای عربی خسارت ایران را میپردازند ولی آنچه برای شورای عالی دفاع و آ.خمینی مطرح است خود صدام است و گرفتن خسارت اصلا مهم نیست.

او می گوید که هیات صلح اعلام کرده عربستان و کشورهای غربی خسارات را پرداخت می کنند ولی ایران به آنها گفته عراق باید پرداخت کند و این میتواند بصورت پرداخت کشورهای عربی به عراق و پرداخت مجددعراق به ایران باشد.

اما به یکباره آ.خامنه ای در نمازجمعه ۱۴ خرداد رقم خسارت رابه یکباره بالا برد"اﮔﺮ دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﯾﺮان ﺑﻪ ﺣﺪود ۱۵۰ ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر ﺧﺴﺎرﺗﻰ ﮐﻪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺮدم وارد آﻣﺪه ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ، ﯾﻘﯿﻨﺎً وﻇﯿﻔﻪ ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم ﻧﺪاده اﺳﺖ"

او همچنان شرایط قبلی را هم تکرار کرد:

«ﺑﺎﯾﺪ ﺻﺪام ﻣﺠﺎزات ﺷﻮد و ﻣﺘﺠﺎوز از ﺧﺎك ﻣﺎ ﺑﯿﺮون رود و ﺧﺴﺎرت ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد و راﻧﺪهﺷﺪﮔﺎن ﻋﺮاﻗﻰ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ وﻃﻦ ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺮدﻧﺪ. اما سعدون حمادی وزﯾــﺮ اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻪ ﻋﺮاق گفت "ﺷــﺮوط ﻋﺮاق ﺑﺮاى اﺳــﺘﻘﺮار ﺻﻠﺢ درﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪه اﺣﺘﺮامﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﺣﺪود ﻣﺮزﻫﺎ، ﻋﺪم دﺧﺎﻟﺖ در اﻣﻮر داﺧﻠﻰ و ﻫﻤﺰﯾﺴــﺘﻰ ﻣﺴﺎﻟﻤﺖآﻣﯿﺰ دوﻟﺖﻫﺎ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ»

وی در مورد خواست ایران برای برکناری صدام نیز تاکید کرد: "اﻧﺠﺎم ﺗﻐﯿﯿﺮات داﺧﻠﻰ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪﻋﻬﺪه ﻣﺮدم ﻫﺮ ﮐﺸﻮر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد.

او همچنین گفت با وجود حوادث اخیر هنوز قسمت هایی از خاک ایران در دست عراق است.
در ۱۵ خرداد ﺳــﻠﻄﺎن ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﯾﺰ وزﯾﺮ دﻓﺎع ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدى ﮔﻔﺖ: دوﻟﺖ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدى اﺟﺎزه ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد ﻫﯿﭻﯾﮏ از دو ﮐﺸﻮر اﯾﺮان و ﻋﺮاق در ﺟﻨﮓ ﺑﯿﺴﺖﻣﺎﻫﻪ ﺧﻮد، ﺑﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﻮاﺟــﻪ ﺷــﻮﻧﺪ.

او تاکید کرد درﺻﻮرت ﺷﮑﺴــﺖ ﻋﺮاق ﺗﻤﺎﻣﻰﺿﻮاﺑﻂ و ﻓﺮﺿﯿﺎت ﻣﻨﻄﻘﻪ دﮔﺮﮔﻮن ﺷــﺪه و درﺻﻮرت اداﻣﻪ اﯾﻦ ﺟﻨﮓ رژﯾﻢﻫــﺎى ﻋﺮب ﻧﺎﭼﺎر ﻣﻮﺿﻊ ﺧﻮد را در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﯾﻦﺧﻄﺮ روﺷﻦ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد.

سعود الفیصل هم ﮔﻔﺖ ﮐﺸﻮرش اﺟﺎزه ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد اﯾﺮان ﯾﺎ ﻋﺮاق در ﺟﻨﮓ ﺷﮑﺴﺖ ﺑﺨﻮرﻧﺪ.ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﺟﺎزه ﻧﺨﻮاﻫﺪدادﮐﻪ اﯾﺮان ﺷﮑﺴﺖ ﺑﺨﻮرد. احساس میکنم ﻋﺮاق ﺧﻮاﻫﺎن ﺻﻠﺢ اﺳـﺖ و راه حل حاصل ازمذاکرات راﺧﻮاﻫﺪ ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ.

او اضافه کرد این دوستان ایرانی ما هستند که در سخن گفتن محتاط هستند و از پشت میز مذاکرات اجتناب می ورزند. پذیرش شکست عراق مشکل خواهد بود و اگر عراق شکست بخورد تمامی وضعیت های استراتژیکی منطقه دگرگون خواهد شد.

همانطور که مشاهده می شود ایران در ظرف مدت کوتاهی چند بار شرایط پیشنهادی و مبالغ درخواستی را اضافه می کند و به پیشنهادهای میانجیگری هم جواب صریحی نداده و رفتارش باعث فاصله گرفتن دیگر کشورها از ان می شود.

در تمام مدتی که این رویدادها در جریان بود دو طرف همچنان هر یک به شیوه خود در حال فعالیت های جنگی هم بودند. از طرفی ایران سرگرم انتقال نیرو ها و شناسایی مواضع و از انسو عراق مشغول ساخت استحکامات بود ضمن آنکه هر دو مشغول جذب نیرو و بازسازی واحدها بودند.

در همین حین اتفاقی افتاد که اثرات آن به شدت به جنگ ایران و عراق رسید و همه رویدادها را تحت الشعاع قرار داد. اسرائیل در شانزدهم خرداد ورود زمینی به لبنان و حرکت بسوی بیروت را آغاز کرد.

به دنبال آن در ۱۷ مرداد ا.خمینی پیام خود را در این زمینه صادر کرد. ایران از سویی با انتظارات کشورهای اسلامی مبنی بر اولویت لبنان مواجه بود و از سوی دیگر هم نمی خواست از ادعاهای خود در زمینه عراق دست بکشد.

در شرایطی که ایران در حال تدارک حمله قریب الوقوع خود بود دقیقا یک روز بعد از حمله اسراییل یعنی هفدهم خرداد، هیاتی بلند پایه متشکل از صیاد شیرازی و رضایی و سرهنگ سلیمی وزیر دفاع هم راه با رفیق دوست و رشید و متوسلیان یعنی فرماندهان اصلی جنگ عازم سوریه شدند.

این هیات با هماهنگی شورای عالی دفاع عازم شد و شورا وظیفه آن هیات را هماهنگی نیروهای ج.ا با نیروهای حاضر در جنگ اعلام می کند. در پی آن هم ارتش و سپاه در اطلاعیه ای مشترک اعلام می کنند که نیروهای خود را به لبنان اعزام می کنند.

موسوی نخست وزیر هم با اعلام پشتیبانی از تصمیم شورای عالی دفاع گفت که دولت لایحه تامین هزینه ها را ارائه خواهد کرد که و مطمئن است که با همراهی مجلس حتما تصویب خواهد شد. این لایحه بصورت متمم بودجه در نوزدهم خرداد تصویب شد.

با تبلیغات انجام شده و انتظارات جامعه ، به سرعت اقدام به ثبت نام از داوطلبان اعزام به لبنان شروع شد:

• ﺳﻦ ۱۸-۳۵ ﺳﺎل
• ﺣﻀﻮر ﺣﺪاﻗﻞ در یک‌ﻋﻤﻠﯿﺎت
• ﺗﻌﻬﺪ ۴ ﻣﺎه ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ
• داراﺑﻮدن ﺗﺨﺼﺺﻫﺎى ﻧﻈﺎﻣﻰ و ﻏﯿﺮﻧﻈﺎﻣﻰ
• آﺷﻨﺎﯾﻰ ﺑﺎ عربی وانگلیسی

اما در نوزدهم خرداد شمخانی قائم مقام سپاه اعلام کرد که اعزام به لبنان از میان واحدهای قدیمی سپاه انجام خواهد گرفت و با توجه به حضور در دو جبهه ،از واحدهای استانی خواست برای "مرحله آخر عملیات بیت المقدس" نفرات جدیدی را جذب کنند. همزمان مرخصی نفرات مستقر در منطقه لغو شد.

حتی دوستان نزدیک ایران هم در این وضعیت با ادامه جنگ موافق نبودند. محمد ضیالحق رئیس جمهور پاکستان در یک نشست مطبوعاتی گفت تنها کاری که حالا میتوان انجام داد، دعا کردن و امیدوار بودن است. او تلویحاً ﺟﻨﮓ اﯾﺮان و ﻋﺮاق را ﻋﺎﻣﻠﻰ ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ در ﺣﻤﻠﻪ اسراییل ﺑﻪ ﻟﺒﻨﺎن اﻋﻼم ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ: اﯾﻦ ﺟﻨﮓ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن را ﻧﯿﺰ ﺗﺤﺖاﻟﺸﻌﺎع ﻗﺮار داده است.

در ادامه همین جو پیش آمده؛ دولت عراق در ۲۰ خرداد آمادگی خود برای عقب نشینی از سرزمینهای ایران در ظرف دو هفته و آتش بس و حکمیت سازمان کنفرانس اسلامی را اعلام کرد تا شرایط تبلیغاتی را بیش از پیش به نفع خود کند.

هیات اعزامی ایران به سوریه در بیستم خرداد به ایران بازگشت و جلسه ای در حضور آ.خمینی تشکیل داد.رضایی و علایی می گویند آ.خمینی از اعزام هیات وتصمیم به اعزام نیرو بی اطلاع و مخالف بوده بنابراین قرار شد تنها حضور محدود و نمادینی در سوریه داشته باشند.

اما تصویب اعزام هیات توسط شورای عالی دفاع بوده که نمایندگان آ.خمینی در ان حضور دارند و اطلاعیه های سپاه و ارتش و همچنین جلسات هیات دولت و تبلیغات تلویزیون و امامان جمعه و نهادهای حکومتی بر اطلاع وی دلالت دارد.

همچنین آ.خمینی خود در ۱۷ خرداد پیامی در رابطه با لبنان صادر کرد که بطور معمول این پیامها از طرف نهادهای ج.ا بصورت دستور و تکلیف در نظر گرفته می شوند و ادعای بی اطلاعی وی بنظر نادرست می آید.

با مجوز اخذ شده از دولت ترکیه ، روزانه دو پرواز نظامی به سوریه انجام میشود که کار انتقال افراد ارتش و سپاه را به عهده داشته است و این انتقال نیرو حداقل تا پنجم‌ تیر ادامه داشته و اگر آ.خمینی و رضایی مخالف بوده اند دلیل ادامه آن از بیستم خرداد تا پنجم تیر چه بوده است.

محسن رضایی تعداد نیروهای اعزامی تیپ محمد رسول الله به سوریه را کم میداند که نبود آنها در روند عملیات تاثیرگذار نبوده و با فراخوانی آنها در مراحل دوم و سوم حاضر بوده اند. علایی هم تعداد نفرات اعزامی را یک گردان از تیپ محمد رسول الله و یک گردان از ذوالفقار می داند.

اما جعفر جهروتی مسئول وقت تخریب و مهندسی تیپ می گوید که انها تنها به مرحله سوم و پنجم رسیدند. به گفته گلعلی بابایی تیپ ۲۷ هنگام عملیات سه تکه است و در سه نقطه پادگان زبدانی سوریه،پادگان امام حسین تهران و شلمچه قرار دارد که همت به زحمت تعدادی نیرو را آماده می کند.

حسن باقری در گزارش مورخه دهم خرداد میزان نیروی قرارگاه نصر را شامل ۱۲ گردان تیپ محمد رسول الله و ۸ گردان تیپ ولی عصر و ۷ گردان امام رضا و هفت گردان عاشورا اعلام کرد. میزان تاثیر خروج یکباره تیپی قدرتمند با ۱۲ گردان از عملیات بی نیاز از توضیح است.

پس از فراخوانی دوباره، تیپ محمدرسول‌الله در مجموع با ۷ گردان حاضر در عملیات حاضر بوده اما تا شب حمله مرحله سوم رمضان،تنها ۴ گردان آن آمادگی صددرصد عملیاتی داشته‌ و ۳ گردان دیگر، به این‌دلیل که روند آماده‌سازی‌شان به درازا کشید، عملا در مرحله آخر عملیات رمضان به کار گرفته شدند.

حتی اگر فرض کنیم پس از دهم خرداد تا اعزام آن به سوریه هیچ نیرویی به این تیپ اضافه و تقویت نشده بوده است با مقایسه تفاوت تعداد نیروی آن در قبل و حین عملیات، پنج گردان از تیپ در عملیات نبوده اند که یا در تهران و یا در سوریه حضور داشته اند که نقض ادعای آقای علایی است.

مرتضی صفاری معاون قرارگاه فجر و از فرماندهان اعزامی سپاه به سوریه پس از بازگشت در جلسه ۶۱/۳/۳۱ قرارگاه مرکزی کربلا حاضر شده و گزارش میدهد که تاکنون سه گردان از نیروهای تیپ محمد رسول الله و یک گردان از تیپ ذوالفقار به سوریه اعزام شده اند.

اما نیروهای برگزیده برای اعزام، از منطقه عملیاتی به سوریه اعزام شدند و همین نبود فرصت استراحت و عدم اعطای مرخصی به انها نارضایتی هایی را برانگیخت و موجب تنش هایی در سوریه شد.

اما همزمان با این روند آ.هاشمی در بیستم خرداد در شرایطی که هنوز وضعیت پیش شرط های قبلی مشخص نشده مجددا شرط دیگری را به شروط قبلی صلح اضافه کرد و آن اجازه عبور نیرو ها از عراق بود . واکنش دولت عراق در روز بعد،پذیرش این شرط منوط به برقراری آتش بس بود.

"ﯾﮏ ﺷﺮط دﯾﮕﺮ ﻣﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدﯾﻢ و آن اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻮن ﻣﺎ راه ﺑﻪ ﻣﺮزﻫﺎى اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﻧﺪارﯾﻢ، ﺑﺎﯾﺪ از داﺧﻞ ﻋﺮاق ﺑﻪ ﻣﺎ ﯾﮏ راه ﺑﺪﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ ﻧﯿﺮوﻫﺎى زرﻫﻰ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﻪ ﺳﻮرﯾﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﯿﻢ"

"اﯾﻦ ﺟﺰو ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻬﻢ ﻣﺎ اﺳﺖ. .. اﯾﻦ راه را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺿﺮورت ﻻزم دارﯾﻢ و دوﻟﺖﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﻫﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﯾﻦ را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﯾﻢ."

سخنگوی دولت عراق در پاسخ گفت همانطور که عراق۲۰ خرداد نیروهای خود رااز ایران فراخواند آماده برقراری آتش بس وحل مسالمت آمیز اختلافات باایران است وبه هرتعداد نیروی ایرانی بخواهند به سوریه ولبنان برونداجازه گذر خواهد دادولی عبور هرنیروی بیگانه‌ای منوط به برقراری صلح میان دوکشورست.

اقدام عراق در اعلام امادگی خروج و آتش بس با عکس العمل مثبت دیگر کشورها مواجه شد وسازمان کنفرانس اسلامی ضمن استقبال ازآن گفت امیدوار است که ایران هم به کمیته صلح فرصت دهدو اضافه کردکه برقراری صلح مواضع اسلامی و عربی را در برابر تجاوز اسرائیل تحکیم بخشیده و آن را تقویت خواهد کرد

در ۲۳ خرداد آ‌.هاشمی در مجلس پیشنهاد عراق را رد کرد و بدین‌گونه روند تلاشهای میانجیگرانه تقریبا به بن بست رسید. در پی این سخنان طه یاسین رمضان معاون نخست وزیر عراق هم اعلام کرد که کشورش به جنگ با ایران ادامه خواهد داد.

در این ایام سازمان کنفرانس اسلامی هم تلاش زیادی برای میانجیگری کرد و ازجمله دوبار پیشنهاد ملاقات روسای جمهور ایران و عراق در عربستان یا جای دیگری شد که ایران رد کرد. با به بن بست رسیدن تلاشها ، سیاست های ابرقدرت ها هم تغییراتی کرد و به تدریج به سمت تقویت عراق میل پیدا کرد.

در سی خرداد به طور ناگهانی صدام در یک نطق که بطور مستقیم از رادیو و تلویزیون عراق پخش میشد اعلام کرد برای خارج کردن بهانه ها از دست ایران نیروهایش ظرف ده روز از خاک ایران عقب نشینی می کنند.

او ﮔﻔﺖ که در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ قبلی در ﭘﺎرﻟﻤﺎن اﻋﻼم ﮐﺮده ﮐﻪ "ﻋﺮاق آﻣﺎده ﻋﻘﺐﮐﺸﯿﺪن ﺟﻤﯿﻊ ﻧﯿﺮوﻫﺎﯾﺶ از ﺧﺎك اﯾﺮان و ﺑﺪون ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﺷﺮﻃﻰ اﺳﺖ اگر اﯾﺮان ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﺗﺠﺎوز ﺧﻮد را ﺑﻪ داﺧﻞ ﻋﺮاق اداﻣﻪ ﻧﺪﻫﺪ. ﻣﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ را ﺑﺎ ﻫﯿﺌﺖﻫﺎى ﺣﺴﻦﻧﯿﺖ اﺳﻼﻣﻰ وﻏﯿﺮﻣﺘﻌﻬﺪﻫﺎ وﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ در ﻣﯿﺎن ﮔﺬاﺷﺘﯿﻢ وآﻣﺎدﮔﻰ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻫﯿﺌﺖ ﺣﺴﻦﻧﯿﺖ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺮاى رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﮑﻪ و یافتن راهﺣﻞ ﻧﻬﺎﯾﻰ وﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺟﻨﮓ اﻋﻼم ﮐﺮدﯾﻢ ولی رژیم‌ ایران دعوت هیئت حسن نیت اسلامی را رد کرد . ایران قبلا همه تلاشها و اقدامات هیات های حسن نیت را رد کرده بود و از قبول هرگونه تعهد و احترام به مرزهای بین المللی عراق و ایران سرباز زده بود. آﻧﻬﺎ ﺷﺮاﯾﻄﻰ را ﻣﻄﺮح ﻣﻰﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﺑﻮد ﻋﺮاق آﻧﻬﺎ را ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ؛ ﭼﻮن ﺷﺮاﯾﻂ آﻧﻬﺎ ﺗﻮﻫﯿﻦآﻣﯿﺰ ﺑﻮد و ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻋﺮف ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ ﻣﻐﺎﯾﺮت داﺷﺖ."

مانورهای تبلیغاتی عراق در شرایطی که خود آغازگر جنگ بود باعث شد که در افکار عمومی در جایگاه طرف مدافع و صلح طلب قرار گیرد و همدلی دیگران و همچنین پشتیبانی دیگر کشورها را جلب نماید.

روند انفعالی دیپلماسی ایران در نهایت موجب صدور قطعنامه ۵۱۴ شورای امنیت در ۲۲ تیرماه شد.نماینده وقت ایران سعید رجایی خراسانی از حضور در جلسه شورای امنیت خودداری و تنها به ارسال یک بیانیه از سوی وزارت خارجه و یک نامه به دبیرکل از سوی رجایی خراسانی آنهم پس از صدور قطعنامه اکتفا کرد.

مصاحبه رجایی خراسانی پس از صدور این قطعنامه از نقاط درخشان دیپلماسی ج‌.ا است که سطح درک این اوباش را از سیاست بین الملل را نشان میدهد.

'اصرارشدیدبرای شرکت مادراین جلسه برای آن بودکه مارابه داخل شوراکشانده وبطورغیرمستقیم وانمودکنندکه ما درتصمیمات شوراشریک بوده‌وبدین ترتیب نمیتوانستیم آنرانپذیریم والان‌که درجلسه شرکت نکرده‌ایم میتوانیم بگوئیم درجلسه شورا شرکت نکرده وبه قطعنامه مصوب شورانیزهیچ گونه‌تعهدی نداریم'

'نماینده انگلیس ازعدم شرکت مادرجلسه بشدت ابراز تاسف کرد و گفت"نتیجه عدم شرکت ایران اینست که شورانتواند قطعنامه رابه اجرادرآورد...اجرای قطعنامه هدف پانزده عضو شورابودوما با شرکت نکردن در جلسه خود را از تحمل یک فشار سیاسی سنگین آزادو این توطئه از پیش تعیین شده شورا را خنثی کردیم'

موضع گیری های ایران که از سوم خرداد با تهدید کشورهای منطقه و حاکمیت عراق روند افزایشی داشته و با بهانه جویی ها و شرط گذاری های رو به افزایش هرروزه یک حکومت لجوج و زیاده خواه را در انظار نمایش داد که منجر به فاصله گیری بیشتر کشورهای دوست و نزدیک شد.

در حالی که میشد با اتخاذ یک سیاست اصولی و تعیین شرایط واقعی بجای شروط ناممکن به دستاوردهای بهتری رسید و حتی میشد با حضور در شورای امنیت قطع نامه را حتی بصورت مشروط پذیرفت تا از جلوه بصورت یک حکومت جنگ طلب و زیاده خواه خارج شد.

در حالیکه رژیم عراق که متجاوز بود توانست با چند مانور خود را طرف مظلوم و صلح طلب ماجرا جلوه دهد که برای دستیابی به صلح حاضر است از امتیازات چشم پوشی کند بطوریکه در رای گیری شورای امنیت ۱۵ رای موافق داده شد ، بدون حتی یک رای مخالف یا ممتنع.

البته بدیهی است که عراق طرف متجاوز و اغازکننده جنگ بود ولی آنچه که در روند شکل گیری میانجیگریها نقل شد برای نشان دادن نداشتن دیپلماسی و از دست دادن روند افکار عمومی و عدم توجه به طرف های منطقه ای و جهانی است.

در بین سیاسیون ج.ا در خواست تصرف قسمتی از عراق برای داشتن ابزار چانه زنی در مذاکرات هم به عنوان دلیل ادامه جنگ یاد می شود در حالیکه در ادامه جنگ حلبچه و فاو در اختیار انان بود ولی باز هم نتوانستند موفقیتی برای تحمیل شرایط خود پیدا کنند.

ابزار موفقیت ، داشتن تفوق و قدرت نظامی در عین جلب همکاری طرف های بین المللی است چنان که ایران در مذاکرات ۱۹۷۵ با داشتن همین ها توانست شرایط خود را به عراق دیکته کند بدون آنکه نیاز به جنگی خانمانسوز شود.

اما دغدغه سران ج.ا غرامت نبود و در مواضع آنان اهداف توسعه انقلاب نمایان است و برای رسیدن به چنین منظوری به سادگی حاضر به گذشت از غرامت بودند. درواقع هدف اصلی رسیدن به یک حکومت شیعه درعراق بود حالا چه با ادامه جنگ وچه با تحمیل تغییر حکومت با دیکته شرایط صلح

"اﮔﺮدرﺑﻐﺪاد ﯾﮏ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺮدﻣﻰ و اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد آﯾﺪ،ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺷﮑﻠﻰ دﯾﮕﺮ ﻣﻰﺷﻮد.ﭘﻮل ﺧﺴﺎرت ﻣﻬﻢ ﻧﯿﺴﺖ.اﮔﺮ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ درﮐﻨﺎرﻣﺎن ﻣﺮدم ﻋﺮاق ﺑﺎاراده ﺧﻮدﺷﺎن ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ ﺧﻮدﺷﺎن را...ﺗﺸﮑﯿﻞ دادﻧﺪ..

همانطور که ذکر شد این سیاست در بین نظامیان هم هست و رحیم صفوی معاون عملیاتی سپاه در جلسه ۳۱ خرداد قرارگاه کربلا می گوید که کشورهای عربی خسارت ایران را میپردازند ولی آنچه برای شورای عالی دفاع و آ.خمینی مطرح است خود صدام است و گرفتن خسارت اصلا مهم نیست. رجایی خراسانی هم در مصاحبه ای به تاریخ ۴/۱۹ اظهار میدارد "چنانچه با سقوط حکومت کنونی عراق یک حکومت جمهوری اسلامی به سبک ایران در عراق تشکیل شود ایران برای دریافت غرامت پافشاری نخواهد کرد"

عراق با درک شرایط دریافت که جنگی طولانی درپیش دارد و با بررسی نقاط ضعف درصدد چاره جویی برامد.بنابراین راه را در عقب نشینی و فشرده کردن صفوف و تکیه بر استحکامات وهمچنین از بین بردن ضعف جناح ها دید اما عراق درحدفاصل آزادی خرمشهر تا عملیات بعدی ایران نیاز مبرم به زمان داشت.

با توجه به جهت گیری عملیاتی ایران،عراق بخوبی دریافته بود که بصره هدف ایران است پس بیشتر توان خویش را در انجا صرف کرده و در این مدت عراق به شدت مشغول ساخت استحکامات و گسترش میادین مین و احداث کانال ها شد تا بتواند آنها را به همراه کانال ماهی به یک مجموعه دفاعی مستحکم تبدیل کند.

از طرفی هم عراق یگان های ارتش وطنی را سازماندهی کرد .یک تغییر دیگر در جبهه عراق بر این اساس بود که این یگان های وطنی و کم تجربه را در خطوط جلو بکار گرفت و در خطوط عقب و نیروهای احتیاط از یگانهای زبده تر استفاده کرد.

سپاه با استفاده از تبلیغات فتح خرمشهر و همچنین جو عمومی علیه حمله اسرائیل به لبنان بر جذب نیروها تاکید کرده و همچنین در دستورات به فرماندهان نواحی سپاه، درخواست اعزام بیشتر نفرات را داشت.

اما اعزام فرماندهان به لبنان و معطوف شدن قسمتی از توان بدانجا و اعزام نیرو ها ضمن برهم زدن تمرکز نیروها و فرماندهان ، یک زمان طلایی را از ایران گرفت که تاثیر سرنوشت سازی بر حمله آتی ایران و بطور کلی در جنگ داشت.

اعزام نیرو به سوریه آنهم در شرایطی که تاکتیک های موج انسانی ایران هنوز با کمبود نیرو مواجه بود مشکلات زیادی را برای عملیات آتی پدید آورده بود.

آنچه که قرارگاه بر انجامش پس از ازادسازی خرمشهر تکلیف و باید تا نیمه خرداد انجام میشد باتاخیرات مکرر مواجه و در ۳۱ خرداد مجددا قرارگاه کربلا تشکیل جلسه داده وطرح های عملیاتی هر قرارگاه ها ابلاغ و قرار بر انجام کارهای شناسایی و سایرمراحل تا ده روز آینده شد.

در همین جلسه قرارگاه ،بصره بعنوان هدف عملیات بعدی تعیین و صیاد باتاکید بر ادامه عملیات به سمت بصره، ۱۵ روز آتی را به عنوان مهلت جابجایی وسازماندهی وتعیین مانور وشناسایی محورها تعیین و محورهای عملیاتی را مشخص می کند. رضایی هم برای فرماندهان قرارگاه سپاه مهلت ده روزه تعیین می کند.

تردید اولیه در ورود به خاک عراق که فرصت چندروزه‌ای را گرفت و از آن مهمتر وقت کشی و تمرکز بر لبنان بجای پرداختن به تدارک جبهه و انجام مراحل عملیات یک زمان طلایی را به عراق داد تا بخوبی مواضع خود را مستحکم کند.

این دیالوگی بین محسن رضایی و باقری پس از عملیات رمضان است که بخوبی نقش این تاخیرات مکرر را در ناکامی ایران نشان میدهد:

رضایی:"دیر جنبیدیم.اگر توانسته بودیم دو هفته زودتر عمل کنیم این دو تیپ را هنوز به منطقه نیاورده بود.موفقیت ما در عملیات بیت المقدس این بود که تا دشمن بیاید درساحل کارون ما او را زدیم هی آمد جدال کندنتوانست برعکس این جا ما با...."
باقری: "اینجا ما بودیم که یک پا عقب افتادیم" رضایی:"هر چی تلاش کردیم نتوانستیم جبران کنیم" باقری:"مساله همین سیاسی بود که دودلی بوجود آورد" رضایی:"بله و این مساله لبنان و این را باید خدمت امام بگوییم"

اما گزارشات قرارگاه ها همچنان از ساخت و ساز وسیع عراق خبر میدهند که در سرتاسر شلمچه تا طلاییه به آن مشغولند اما دراین میان بعضی گزارشات از خاکریزهای بلندی می رسد که در خطوط عقب عراق درحال احداثند. قرارگاه کربلا درهفتم تیرماه وجود موانع در حال احداث سه ظلعی را مورد تاکید قرار میدهد

" مواضع جدید دشمن هرکدام به تنهایی یک موضع کاملا سه ظلعی است یعنی از هرجهت قابل دفاع می باشد....مواضع جدید هنوز کامل نشده و نیرو در ان مستقر نگردیده است و با استقرار نیرو در ان میتوان نحوه آرایش و چگونگی ترکیب یگان پدافند کننده را تعیین کرد."

در جلسه نهم‌تیرماه قرارگاه با یگانهای عمل کننده در حضور صیاد ، معینیان مسئول اطلاعات سپاه در قرارگاه، عمده فعالیت عراق را متوجه توسعه میادین مین و احداث خاکریز و تحکیم مواضع دفاعی و احداث جاده دانست. او در ادامه به مثلثی ها هم اشاره کرد.

معینیان گفت"از دیگر کارهایی که دشمن کرده ایجاد خاکریزهایی به شکل مثلث است که در داخل هر مثلث سه مثلث دیگر ایجاد کرده و در هر مثلث کوچک سه دایره مشاهده می شود که هرکدام موضع تانک هستند اما این مثلثی ها در حال حاضر خالی هستند و عراق در حال ادامه ساخت انهاست"

در ۱۲ تیر قرارگاه نصر به نوع و شیوه عمل مثلثی ها پی برد و آنرا به یگان های تحت امر خود ابلاغ کرد ولی این مثلثی ها جدی گرفته نشدند و حساب زیادی روی آنها نشد و تصور بر آن بود مانع مهمی نخواهد بود اما خواهیم دید که این اشتباه چقدر تاثیر گذار خواهد بود.

در این نامه سری ، مثلثی ها یک منطقه پدافندی مثلث شکل دارای ۱۹ تانک مستقر توصیف می شود‌که در هر گوشه سه تانک قرار داشته و از هر جهت به آن حمله شود شش تانک قادر به آتش کردن و سه تانک هم در احتیاط می باشند.

صیاد در جلسه ۴/۸ قرارگاه اهداف را اعلام می کند: کشته و زخمی و اسارت دشمن انهدام یا غنیمت امکانات دشمن رسیدن به خط پدافند در کنار شط العرب و آزادی نیرو ها برای عمل در مناطق غرب و حمله به مناطقی نظیر خانقین برای ایجاد تهدید برای بغداد. سرعت عمل در حمله برای جلوگیری از تقویت دشمن.

طرح اولیه عملیات رمضان در دو مرحله بود که قرار بود قرارگاه های قدس و فجر در منطقه شمالی و فتح نیز در منطقه میانی عملیات کنند تا به خط سرخ برسند و نصر نیز در منطقه جنوبی وارد عمل شود تا به خط آبی برسد.

پس از آن فجر و قدس در امتداد غرب و جنوب غربی عملیات کرده تا به شط العرب برسند و در امتداد آن پدافند کرده و فتح نیز به سمت جنوب شرقی و نصر از به سمت شمال غربی در امتداد ساحل عملیات کرده تا در خط سبز الحاق کنند و بطور کامل ساحل شط العرب را به سلطه خود دراورند.

اما عراق با استفاده از کانالهای احداثی و همچنین وجود کانال ماهی برای به زیر آب بردن جنوب منطقه عملیاتی یعنی روبروی قرارگاه نصر اقدام کرد.این همان تاکتیکی بود که ایران در ابتدای جنگ برای متوقف کردن قوای عراق در نزدیکی اهواز استفاده کرده بود یعنی جنگ آب.

سرعت پیشروی آب در منطقه جنوبی عملیات بسیار زیاد بود به نحوی که تلاش قرارگاه نصر برای شناسایی معابر جدید و یا استفاده از تنها معبر باقیمانده بی ثمر ماند.به این ترتیب نصر از مرحله اول حذف و قرار شد در مرحله دوم عمل کند.

تیپ ۸ نجف اشرف هم چهار روز مانده به عملیات به قرارگاه فتح واگذار و دو روز قبل عملیات مستقر شد. به این ترتیب مقداری از خط تیپ ۲۵ کربلا به نصر سپرده شد که محدوده عمل فتح کمتر و با نیروی بیشتر در منطقه خود توانست در مرحله اول موفق تر شود.

آب انداختن آخرین تصمیم عملیاتی عراق بوده که خیالش را از دورخوردن محور جنوب راحت کرد. با این کار محور جنوبی بی اثر شد و عراق قادر شد نیروهای خود را برای تقویت مناطق دیگر بکار ببرد.

عراق روی منطقه حساس بود و همه روزه هم موانع جدیدی اضافه وافزایش استحکامات هم باعث نگرانی میشد که وقت زیادی بابت درگیری با موانع شده و نیرو ها نتوانند به اهداف جنگ شبانه دست پیدا کنند بطوریکه این هراس وجود داشت که با افزایش آبگرفتگی کل عملیات لغو شود همانطور که مانور نصر لغو شد.

اخرین گزارشات ۱۹ تیرحاکی از احداث یک کانال دیگر در تنومه است که اجازه پمپاژ و انتقال آب بیشتری را میدهد. همچنین گزارشها حاکی از انبوه موانع و استقرار نیروی زیاد به همراه ده گردان توپخانه است که عبور از میان انها را مشکل میسازد .

سرانجام با توجه به وضع آبگیری ها محسن رضایی در جلسه ۲۰ تیر بر تسریع عملیات تاکید کرد. "وضعیت جدیدی دشمن بوجود آورده است و احتمالا میخواهد در منطقه فجر و قدس آب بیندازد و راه کار اینها را هم ببندد و به احتمال قوی کل عملیات را به بن بست بکشاند."

او‌میگوید که نیروهای روبروی قرارگاه نصر در حال جابجایی به سمت کانال ماهی و دیگر قسمت ها هستند و همچنین قصد دارد تعدادی نیرو در مثلثی ها مستقر و جلوی آنها را آب بیندازد. او برآورد می کند این جابجاییها پنج تا شش روز طول بکشد و پیش بینی گرفتن ۳۰۰۰۰ اسیر می کند.

گزارشات بعدی حاکی از حرکت آب به سمت منطقه عملیاتی قرارگاه فتح است و احتمال آب انداختن روبروی قرارگاه قدس و فجر هم وجود دارد. با این اوضاع احتمال بن بست در محور شمالی و کلا کنسل شدن عملیات وجود دارد فرماندهان مجبور به تصمیم گیری برای جلو انداختن زمان عملیات هستند.

یکی از نکات مهم در جنگ آب، قرار داشتن نیروی خودی در سطح بالاتر نسبت به نیروی مقابل است که باعث اختلال در حرکت آنها و در مواقعی تخلیه مواضع میشود. اینجا هم به علت پایین بودن مواضع نیروهای ایران ، اب در حال گرفتن مواضع خطوط اول است که رحیم صفوی هم اشاره می کند:

'آب الان به خط تماس خودی رسیده و از خاکریز بچه ها خم عبور کرده است. به نظر می رسد که قصد دشمن از این آبگرفتگی حفظ بصره باشد.بصره برلی عراق از اهمیت زیادی برخوردار است و سعی می کند هر کاری که می تواند در رابطه با حفظ بصره انجام دهد."

رضایی در آخرین جلسه قرارگاه اذعان می کند که بخاطر از گرفتگی مجبور به جلو انداختن عملیات هستند. صیاد هم می گوید عراق در حال آب انداختن منطقه با استفاده از تلمبه های قوی است و با توجه به سطح هموار منطقه ، آب به سرعت به سمت شمال و جنوب منطقه در حال حرکت است و باید به سرعت عمل کنیم.

به این ترتیب زمان عملیات ساعت ۹:۳۰ روز ۴/۲۲ تعیین میشود. حتی قرار بود در این جلسه آخرین عکس هواپیمای خودی از مواضع دشمن به نمایش در اید ولی خبر دادند که عکس خراب شده و بنابراین آخرین وضعیت مواضع دشمن نامشخص و به شناسایی های قبلی اکتفا میشود.

این رشته توییت توسط Rollo منتشر شده است.