تاب آوری دختران

بررسی تاثیر آموزش خانواده بر تاب آوری دختران نوجوان

علی پولادی ریشهری ، مریم رضایی ، شاهین افشارپور ، حبیب پاسالار زازه

مقدمه: یکی از اهداف و وظایف مهم آموزش و پرورش ایجاد زمینه ­ای برای رشد همه جانبه فرد و تربیت انسان­ های سالم، کارآمد و مسئول برای ایفای نقش در زندگی فردی و اجتماعی است. از آنجایی که دانش آموزان به عنوان رکن اساسی نظام آموزشی کشور، در دستیابی به اهداف نظام آموزشی نقش و جایگاه ویژه­ ای دارند، توجه به این قشر از جامعه از لحاظ آموزشی، تربیتی، باروری و شکوفایی هر چه بیشتر نظام آموزشی و تربیتی جامعه را موجب می­گردد.

با این وجود از کل دانش آموزانی که وارد سیستم آموزش و پرورش می ­شوند، تعداد کمی می­ توانند استعدادهای خود را شکوفا نموده، و بر مشکلات زندگی و شرایط چالش بر­انگیز تحصیلی غلبه نمایند، و به اصطلاح عملکرد تحصیلی خوبی از خود نشان دهند (آهرن و نوریس،۲۰۱۰). شواهد پژوهشی تاکید کرده اند که دانش آموزان در طول تحصیل با انبوهی از تنیدگی ­ها مواجه می­شوند و تجربه نقش دانش آموزی، زمینه مواجهه با طیف وسیعی از تجارب تحصیلی تنیدگی زا را برای گروه­های مختلف دانش آموزی به همراه می­ آورد (بروگهام، زیل، مندوزا و میلر،۲۰۰۹).

موفقیت افرادی که با توجه به دوران کودکی پرخطر، انتظار می­رفت به افرادی نابهنجار بدل شوند، موجب شد تا توجه پژوهشگران به ویژگی ­ها، شرایط و موقعیت ­هایی معطوف شود که پیامد­های منفی پرورش در شرایط نامطلوب را تغییر می­دهند. در همین راستا، لوتار (۲۰۰۶) به فرآیندی اشاره کرد که افراد را قادر می ­سازد بر عوامل تنیدگی­ زای زندگی خویش غلبه داشته باشند. وی این فرآیند را تاب آوری نامید.

مفهوم تاب آوری از علوم طبیعی وارد ادبیات روان شناسی شده است (میلرو همکاران ،۲۰۱۰). تاب آوری به ظرفیت بازگشت از چالش­ های اجتماعی، مالی و یا احساسی به تعادل مجدد اطلاق شده و بیانگر توانایی فرد جهت سازش یافتگی مجدد در برابر غم، ضربه، شرایط نامطلوب و عوامل تنیدگی­ زای زندگی است.

به عبارت دیگر، تاب آوری سازگاری مثبت در واکنش به شرایط نامطلوب است. تاب آوری به معنای مقاومت فعل پذیر در برابر آسیب ­ها یا شرایط تهدیدکننده نیست، بلکه فرد تاب آور مشارکت کننده فعال و سازنده محیط پیرامونی خود ­می­ باشد (رزنیک،۲۰۱۰).پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش خانواده بر تاب آوری دختران نوجوان انجام گرفته است.

روش: این پژوهش از نوع آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دختران سنین نوجوان شهرستان بوشهر می باشد. از جامعه مورد نظر با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ای تعداد ۷۰ نفر انتخاب شدند و در دو گروه آزمایش و گواه به صورت تصادفی قرار گرفتند. ابزار جمع آوری اطلاعات این پژوهش پرسشنامه تاب آوری کونر و دیدیدسون(۲۰۰۳) است.

نتایج این پژوهش نشان داد که میانگین نمرات آزمودنی هایی که والدین آنها آموزش خانواده دیده بودند در پس آزمون به طور معنی داری بیشتر از میانگین تاب آوری دانش آموزانی بود که والدین آن ها آموزش ندیده بودند.