تاب آوری در زنان

به قلم عفت حیدری مترجم کتاب تاب آوری زنان از انتشارات رشد

تاب‌آوری زنان و توانمند‌سازی آن‌ها مسئله‌ای بسیار حایز اهمیت است؛ چرا که زنان قلب تپنده خانواده‌اند و روحیات و منش و ذهنیات آنان رابطه‌ای مستقیم با سایر اعضا خانواده اعم از همسر و فرزندان دارد. اما قبل از پرداختن به موضوع، ارائه تعریف هر چند مختصر در خصوص واژه تاب آوری بسیار مؤثر است:

تاب‌آوریResiliency، ظرفیتی برای مقاومت در برابر استرس‌های روزمره است. روانشناسان همواره سعی دارند که این قابلیت انسان را برای سازگاری و غلبه بر خطر و سختی‌ها افزایش دهند، زیرا انسان می‌تواند با اتکا بر این قدرت حتی پس از مصیبت‌های ویرانگر به بازسازی زندگی بپردازد. ارتقا این مهارت به رشد افراد در به دست آوردن تفکر و مهارت‌های خود مدیریتی بهتر و دانش بیشتر می‌انجامد. تاب‌آوری مهارتی قابل آموزش در انواع رفتار‌ها، افکار و اعمال است و می توان آن را در سراسر دوره زندگی توسعه داد. در واقع افراد تاب‌آور راحت تر بر ناملایمات زندگی غلبه می یابند.

اما مبحث تاب‌آوری در زنان که پرورش دهنده نسل‌های آتی اند، امری بسیار با اهمیت است. در این راستا یکی از ضروریات توانمند سازی زنان از بین بردن ذهنیت قربانی‌بودن آنان در خانواده و جامعه است. ضروری است تا زنان و مادران این جامعه ذهنیت قربانی بودن را کنار گذاشته و به جای آن با اندیشیدن به توانمندی‌ها، نکات قوت درونشان را رشد دهند.

اما چگونه زنان می توانند گوهر گران‌بهای درونی‌شان را کشف کنند؟ در پاسخ باید گفت: زنان می توانند حد و مرزهای مفید برای خود در زندگی تعیین نمایند و خوشبختی، سلامتی و ارتقای گوهر معنوی درونشان را در جریان تفکر و مراقبه کشف نمایند، به عبارت دیگر با خود آگاهی دلسوزانه به مراقبت از خویش بپردازند. که این امر نیازمند غورکردن در دریای درونی وجود انسان است و در این شرایط اپیدمی بیماری کرونا که افراد مجبور به فاصله‌گذاری اجتماعی نسبت به یکدیگر هستند بهترین زمان برای خلوت کردن با خود است.

اما یکی از اصول اساسی و حائز اهمیت تاب آوری زنان، به قول پاتریشیا اوگورمان نویسنده کتاب زنان تاب‌آور، به دست آوردن قدرت فردی و سپاسگزاری برای داشته‌های فردی ست و این موضوعی مهم، در ارتقاء مهارت تاب‌آوری محسوب می شود. زیرا همان‌گونه که اشاره شد، تاب‌آوری، توانایی بهبود سریع و سازگاری آسان با آشفتگی‌های زندگی و تغییر طرز تفکر است.

مؤلفه‌های تاب‌آوری زنان شامل؛ پذیرش، جذب و تعدیل مخاطرات و آسیب ها، یادگیری رشد در شرایط پر تنش، تشخیص و پرورش توانایی و استعدادهای خاص، تمرین و مدیریت خشم و استرس، پرورش توانایی و استعدادهای خاص، یافتن معنا در بحران ها، تحمل تنهایی و شکست‌های اجتماعی، شناسایی و تشخیص دوره‌ها و بخش‌های پر تنش زندگی است، اما وجه غالب تاب‌آوری زنان روی آوردن به زندگی معنوی و نگرش رشد‌یافته در بستر معنویات است.

به صورت کلی، تاب آوری موهبتی است که همه ما بطور نسبی از آن برخورداریم. گاهی مواقع به اندازه‌ای که می خواهیم تاب‌آور نیستیم و زمانی هم قدرت پرورش آن را داریم. اما برای شروعی آگاهانه باید روی نقاط قوت خود تمرکز کرده و زخم ها و جراحت‌هایی که از نبرد با چالش‌های زندگی ایجاد شده‌اند را بپذیریم. لذا زنان در این ایام می توانند با ورزش منظم (با حفظ فاصله اجتماعی، در خانه و محیط های ایمن) و رسیدگی به بهداشت جسمانی با انجام فعالیت‌های فیزیکی، انرژی بیشتری کسب کنند. همچنین برای سلامت روحی می‌توانند از طریق مطالعه ذهن خود را تازه و به روز نگاه دارند. نکته کلیدی دیگر برای تاب آوری در این دوره؛ عبادت، خواندن نماز و خلوت کردن با معبود لایزال است. اتصال به انرژی و قدرت پروردگار می‌تواند به زنان نیرو و توانی مضاعف ببخشد.

از سوی دیگر تعامل در فضای مجازی، تماس‌های تلفنی با دوستان و عزیزانی که به دلیل ترس از ابتلا به کرونا و نگرانی بابت بیماری از آن‌ها دور هستیم؛ می‌تواند راه دیگری برای تلطیف شرایط دشوار و افزایش تاب‌آوری زنان باشد. پرداختن به سرگرمی‌های مورد علاقه، راه حل مؤثر دیگر برای روحیه بخشی زنان به شمار می‌رود.

همچنین به این بیاندیشیم که تمام افراد خانواده اکنون نیازمند روحیه هستند و زنان بنا بر ظرفیت وجودی خلقتشان که توان مادرانه نگریستن به موضوعات را دارند می‌توانند بهترین مدیر برای کنترل اضطراب‌ها و تنش‌ها باشند و در این ایام با همسر و فرزندان خود با ملایمت بیشتری رفتار کنند. به ویژه اگر فرزند نوجوان و جوانی در خانه دارند؛ بهتر است با حفظ حریم خصوصی و احترام به آن‌ها شرایط مطلوبی در خانه برای با‌هم بودن فراهم کنند، به عبارتی به فضای خصوصی همدیگر احترام بگذارند. بنابراین مهم است که زنان تاب‌آوری را در خود پرورش دهند؛ لذا راهکارهای ذکر شده می‌توانند گام‌های کاربردی در این مسیر باشند.