تاب آوری سازمانی چیست ؟

اصطلاح تاب‌آوری سازمانی به عنوان یک مفهوم مهم در ادبیات مدیریت بحران پدید آمد.

این مفهوم به ظرفیت سازمان ها برای انطباق با اختلالات و بهره برداری از فرصت های پدید آمده در محیط متغیر اشاره دارد. تاب‌آوری به معنای توانایی و ظرفیت یک سازمان در مواجهه و مقابله با بحران ها و چالش ها، و توانایی بازگشت به شرایط عادی کسب و کار، ویژگی بسیار مهمی است که سازمان ها باید برای بقا و تداوم کسب وکارشان به آن مجهز باشند. با این حال، نگرانی صرفاً منوط به فجایع نمی شود؛ بلکه انحراف ها و عدم قطعیت های کوچکی هم که سازمان ها را با چالش روبرو می کنند مدنظر هستند.

چرا برخی سازمان ها در مقابله و پاسخ به مشکلات، نوسانات و محیط شغلی نامطمئن، موفق تر از سایرین هستند؟ چرا برخی سازمان ها به هنگام مواجهه با مشکل، بر روی جنبه های منفی تمرکز می کنند در حالی که برخی دیگر از سازمان ها از این فرصت برای سازگاری و تغییر استفاده می کنند؟

به عنوان یک مدیر، چه کاری می توانید انجام دهید تا از تاب آوری سازمانی کسب و کار خود اطمینان حاصل کنید؟

به هنگام مواجهه با چالش هایی از جمله بلایای طبیعی، تروریسم، رکود اقتصادی، مهاجرت های بزرگ، تهدیدات سایبری، مشکلات سلامت از جمله چاقی و سایر روندهای اجتماعی-سیاسی و اقتصادی، درک پویایی تاب آوری حائز اهمیت است. فناوری های جدید مانند سیستم های یکپارچه با هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و اقتصاد گردشی، فرصت های جدید و تهدیدهای بالقوه ای را به ارمغان آورده اند.

علاوه بر این، بسیاری از صنایع با پراکندگی تدریجی بین المللی محصولات و خدماتشان و با تفکیک زنجیره تأمین شان، جهانی شده اند که همین امر، اطمینان از کیفیت، ایمنی و استانداردهای کار را دشوار می کند. مدیران کسب و کارها می دانند که تاب آوری سازمانی با استعانت از روانشناسی صنعتی و سازمانی کمک می کند تا آن ها بتوانند با رفع چالش ها، کسب و کارشان را توسعه داده و از عملکرد مداوم و کارکردهای اصلی خود محافظت کنند.

به بیان ساده تر، مدیران ارشد باید سازمان را در مقابل اتفاقات ناگوار بیمه کنند و در عین حال، با شرایط سازگار شوند و تغییر کنند، قبل از اینکه با دست روی دست گذاشتن، هزینه گزافی بابت آن بپردازند. شناسایی بهترین شیوه در تاب آوری سازمانی، یک چالش بزرگ که اغلب همبسته توسعه مدیریت منابع انسانی و روانشناسی صنعتی / سازمانی است.

در طی ۴۰ سال گذشته، تحقیقات و رهبری ایدئولوژیک در مورد تاب آوری سازمانی در زمینه های مختلف انجام شده است که ۵ مرحله و دیدگاه مختلف وجود دارد، دیدگاهی دفاعی که بر جلوگیری از ضرر و حفظ ارزش متمرکز است:

１) توسعه مدیریت پیشگیری:
تاب آوری سازمانی از طریق مدیریت ریسک، موانع فیزیکی، تعدیل نیرو، پشتیبانی سیستم و روند استاندارد حاصل می شود که از سازمان در مقابل تهدیدها محافظت می کند و سازمان را قادر می سازد تا پس از مشکلات، دوباره به حالت اول و ثبات بازگردد. یعنی: دفاع + انسجام
２) عمل آگاهانه:
تاب آوری سازمانی توسط افرادی ایجاد می شود که به تهدیدها توجه می کنند و واکنش نشان می دهند و به موقعیت های ناآشنا یا چالش برانگیز به طور مؤثری پاسخ می دهند. یعنی: دفاع + انعطاف پذیری
مشخص شده است که تاب آوری سازمانی نه تنها به یادگیری اینکه چگونه به حالت اول باز گردیم کمک می کند بلکه باعث پیشرفت و رشد در آینده نیز می گردد.

３) بهینه سازی عملکرد:
تاب آوری سازمانی با پیشرفت مداوم، بهبود و گسترش قابلیت های موجود، تقویت روش های کاری و استفاده از فناوری های موجود جهت ارائه خدمات به مشتریان و بازارها شکل می گیرد. یعنی: پیشرفت + تداوم
４) نوآوری تطبیقی:
تاب آوری سازمانی با ابداع، اختراع و جستجوی بازارهای ناشناخته و فناوری های جدید ایجاد می شود. یعنی: پیشرفت + انعطاف پذیری
５) تفکر متناقض:
تاب آوری سازمانی با متعادل کردن کنترل و توسعه مدیریت پیشگیری، عمل آگاهانه، بهینه سازی عملکرد، بدعت ونوآوری تطبیقی و مدیریت تنش های اساسی در این دیدگاه ها حاصل می شود.


طاهره عزیزپور–  روانشناس و مترجم

تاب اوری سازمانی چیست ؟