تاب آوری پزشکان و پیرا پزشکان مسیر توجه آگاهی

پزشکان با مسائل و مشکلات زیادی در حرفه خود در شرایط معمولی روبرو هستند و هم اکنون با توجه به بیماری کرونا و حجم بیش از حد کار و شیفتهای طولانی و خسته کننده در بیمارستانها، لازم است تاب آوری پزشکان و پرستاران وکادر درمان بطور کلی مورد توجه بیش از پیش واقع شود.

به گزارش میگنا یکی ازشیوه هایی که در افزایش میزان تاب آوری افراد موثر است، توجه آگاهی است. توجه آگاهی عاملی کلیدی در توانایی و تاب آوری است و به منزله روش زندگی در زمان حال ( اینجا و اکنون) تعریف می شود. در خانه و اداره و حتی اتاق عمل می توان به تمرین توجه آگاهی پرداخت.

توجه آگاهی عامل مهمی برای ایجاد رضایتمندی ورسیدن به آرامش است توجه آگاهی موجب توسعه تاب آوری و افزایش کیفیت زندگی شغلی شغلی و حرفه ای است.

توجه آگاهی به معنای حضور واقعی در انجام دادن هر کاری است، چه حرف زدن با یک دوست باشد یا ویزیت بیماران در مطب و انجام جراحی های طولانی مدت

توجه آگاهی یا زندگی کردن دراینجا و اکنون ، موجب کاهش اضطراب و افسردگی و در عین حال توسعه تاب آوری و افزایش احساس آرامش و بهباشی عمومی فرد می شود.

تفکرات خود آیند منفی موجب افت خلق و انرژی میشود و افراد را دچار اضطراب و احساسات ناخوشایند میکند لذا بایستی هشیارباشیم که مبادا افکار منفی ذهن و فضای روانی ما را اشغال کنند عواطف منفی ناشی از افکار منفی است. احساس گناه چیزی بیش از دل مشغولی با افکار مربوط به گذشته و تمرکز روی "ای کاش" ها نیست.

احساس گناه، شور و شوق را پایین می آورد و توانایی برای مراقبت از بیماران و عزیزان و خود ما را کاهش می دهد. اضطراب ترس مبهم ناشی از افکاری در مورد آینده است که چه خواهد شد. اساس اضطراب این ترس موهوم و ناشناخته است که چه خواهد شد؟ برای مثال، اگر بیمار عفونت کند، چه خواهد شد؟ یا اگر این مشکل باعث دعوای حقوقی شود، چه خواهد شد؟ اضطراب توانایی ونیروهای درونی ما را مختل می کند و قدرت ما را برای کمک کردن به دیگران کاهش می دهد.

بسیاری از پیش بینی های اضطراب آور منفی در باره آینده هرگز رخ نمی دهند.پرداختن به این نگرانی ها فقط اعتماد به نفس و خلاقیت و انرژی ما را برای مقابله با چالش های واقعی از بین می برد.

فقط با پایبندی به اصول آزموده شده بهباشی یعنی ارضای نیازهای عاطفی، فیزیکی، اجتماعی و معنوی فرد می تواند آرامش و لذت و انرژی بیشتری برای سهیم شدن با دیگران در اختیار داشته باشد.

آدمی در هر کجای دنیا و در هر شغل و موقعیت بدون سلامت عاطفی، قطع نظر از وضعیت فیزیکی، اجتماعی یا معنوی از تعادل خارج می شود.

تمام عوامل لازم برای ارضای نیازهای زیستی- روانی- اجتماعی- معنوی فرد باید به منظور به دست آوردن بهباشی در نظر گرفته شود. بهتر است همه نیازهای انسانی را مدنظر قرار بدهیم. برای مثال، اگر فرد استراحت و تغذیه و ورزش کافی داشته باشد و از شبکه گسترده اجتماعی نیز برخوردار باشد، اما از لحاظ خانوادگی زندگی چندان خوبی نداشته باشد، خوشبختی و بهباشی برایش دست نیافتنی است.

توجه آگاهی ابزاری بسیار موثر برای تسلط بیشتر روی هیجانات است. وقتی در لحظه حال حاضر باشید، احساس گناه و اضطراب رنگ می بازد وتفکرات خود آیند منفی قدرت و نفوذ خود را از دست می دهند. وقتی واقعا در اینجا و اکنون حضور داشته باشیم، مکالمات و تعاملات بدون تلاش جریان می یابد و در ملاقاتهایی که با بیماران داریم، دیدگاه ها به راحتی مطرح و جراحی ها بهتر انجام می شود. وقتی در هر لحظه به طور کامل زندگی کنیم، حقیقتا بهترین خود خواهیم شد.

چگونه می توانیم در حرفه پزشکی با مسئولیتهای بسیار سنگین و حساسیت های ویژه توجه آگاهی بیشتری داشته باشیم؟
چگونه می توانیم بیشتر در لحظه " حضور" داشته باشیم؟
جواب در تمرین ذهن آگاهی نهفته است یعنی توجه به آنچه همینجا و هم اکنون در حال گذراست

توجه آگاهی نیازمند تمرین مستمر و صبوری با خود در فرایند یادگیری است.

خودآیندی تفکرات منفی بی وقفه تلاش می کند تا توانایی ما را برای رسیدن به آرامش درونی پایین بیاورد. برخی از تمرینات ساده به سکوت و خاموشی گفتگوهای دورنی کمک می کنند

آگاهی ازبدن و قوای جسمانی نیز راهی موثر برای فرو نشاندن گفتگوی بی پایان ذهنی ماست. وقتی روی حواس و توان جسمانی خود متمرکز می شویم، کاملا در لحظه حال فرو می رویم و تن آرامی و آسودگی تجربه میکنیم این زمانی است که روی جسم خود متمرکز می شویم.

زمانی که روی تجربه نفس کشیدن خود متمرکز می شویم، سروصدای بی پایان ذهن ما فروکش می کند و دیگر اسیر افکار خود نیستیم.

تمرینات تنفسی روزانه بطور چشمگیری سطح اضطراب و استرس و نیز سطوح عمومی آدرنالین بدن را پایین می آورد. برای تمرین تنفس آگاهانه در وضعیت راحتی قرار بگیرید. چشمانتان را ببندید و دو دقیقه عمیقا نفس بکشید و هدفتان این باشد که طی 4 ثانیه دم و 8 ثانیه بازدم داشته باشید. روی جریان هوایی که از مسیر بینی تان در هنگام دم و بازدم می گذرد، تمرکز کنید.

سکوت و نبود محرک مداوم، ممکن است اول کمی ناراحت کننده باشد. ممکن است مایل نباشیم به فضای سکوت خلوتگاه درونی و ناآشنای وجود خود برسیم و امیدوار باشیم که برنامه های شلوغ کاری و جلسات و کاغذ بازی ها و ملاقات با بیماران باعث شود که از دردهای درونی خود فاصله بگیریم ، اما این رویکرد به مهار کردن منفی گرایی نمی انجامد.

به سادگی ، احساس کردن تنفس مان ابزاری موثر برای بودن در لحظه حال است. وقتی افکار مزاحم فعال میشوند، صرفا آنها را مشاهده کنید و به آنها اجازه دهید بگذرند و روی تنفس تان متمرکز شوید. مغز انسان انعطاف پذیر است و عملا می توانیم مدارهای مغزی خود را عوض و مسیرهای مناسبی (سیم کشی های مجدد) را بر اثر تمرین منظم پیدا کنیم کسانی که مرتب از روشهای تن آرامی استفاده می کنند، عملا فعالیت مغزی بالایی را در قشر مخ پیش پیشانی  بخشی از مغز که مختص تمرکز و توجه است نشان می دهند.

تمرین توجه آگاهی دیگر، شامل آگاهی بیشتر از همه حس های مان در زمان حال است. برای مثال، در میانه ساعات شلوغ اداری، فرد ممکن است درنگ کند و متوجه دستها و پاهایش شود. یا وقتی دارید بیماران را می بینید، فرش زیر پایتان را حس کنید. هوایی را که وارد بینی تان می شود، حس کنید. قلم را در دست های خود حس کنید. به گلی در خارج از اتاق توجه کنید.

این کارهای ساده آرامش زیادی برای ذهن شلوغ می آورند.وقتی در میانه ملاقات پرچالش با بیماران خود هستید، صندلی را که روی آن نشسته اید و نموداری را که در دست گرفته اید، حس کنید. کاملا به بیمار و داستانی که می گوید توجه کنید. اگر به برنامه های شلوغ تان فکر کنید، خیلی راحت می توانید گرفتار وضعیت اضطراب و نگرانی برای عقب ماندن از برنامه های تان شوید.

وقتی با این افکار نگران کننده مواجه می شوید، تماما روی بیمار، حرفهایش، نحوه بیان، زبان بدن و نشانه های فیزیکی او تمرکز کنید. از تنفس یا حس های بدنی دیگر استفاده کنید تا در زمان حال بمانید. یادتان باشد وقتی کاملا در زمان حال زندگی کنید، افکار نگران کننده به سرتان نمی زند.


برگرفته از: کتاب پزشک تاب آور. راهنمای مدیریت استرس برای پزشکان و پیراپزشکان. جان دی کلی. آن ماری کلی.
برگردان محمدرضا مقدسی.عفت حیدری ، انتشارات رشد ، 1399