تاب آوری یعنی ادامه دادن

محمدرضا مقدسی در یادداشتی برای باشگاه تاب آوری نوشت :تاب آوری دریافتن وساختن معنای مثبت در سختی هاست واگر بپذیریم که هدف اصلی استرس و آسیب ها اختلال، آشفتگی وعدم تعادل  و یامنفی سازی هیجانات انسان است .
آنگاه روشن میشود که تنظیم هیجان در تاب آوری روانشناختی از چه جایگاه پر اهمیتی برخوردار است در واقع هرگونه اختلال در تنظیم هیجانات به نوعی میتواند اخلال در ارتباطات فردی و اجتماعی را به دنبال داشته باشد کمتر جایی درآسیب های اجتماعی و مددکاری و مشاوره و حتی درمان هست که با مساله هیجان سر وکار نداشته باشد و وجه غالب بسیاری مباحث و مداخلات این حوزه در واقع تعادل و تنظیم سازگارانه هیجانات است.

هیجانات به اشکال مختلف و اغلب بصورت ترکیبی تجربه میشوند و این کار دسته بندی آنها را متنوع و پیچیده ساخته است اما در نمایی کلی میتوان از هیجانات عمده ای چون : خشم ، شادی ، ترس ، غم و نفرت نام برد.

پژوهش ها نشان داده است که هیجان مثبت به افراد تاب آور کمک میکند تا موفق ترعمل کند و توانایی مقابله بیشتر و بهتری را ارایه کنند در این میانه جا دارد به روش ها ، الگوها وراهبردهای خاصی که با استفاده از آن با هیجانات مواجه میشویم اشاره شود این مدلها و الگوها که از آن بعنوان طرحواره های هیجانی نام برده میشود در واقع شیوه مفهوم پردازی و پاسخ سازی به هیجانات را در آدمی مدیریت و نمایندگی میکند
و در واقع شیوه و سبک شخصی هر شخص را در مواجهه با هیجانات معرفی میکند بدیهی است مجموعه این روشها میتواند بر بهزیستی وسلامت روانی و اجتماعی فرد نیز موثر واقع شود.

استرس میتواند هر کسی را از تعادل روانی و هیجانی خارج کند اما بعضی در مواجهه با آن زمین گیر و فلج میشوند وبعضی دیگر از عهده بر آمده و توان کافی و وافی برای مقابله و مواجهه از خود نشان داده و به سلامت و یا با کمترین مقدار صدمه وآسیب از چالش ها عبور میکنند.

شاید این تفاوت را طرحواره های هیجانی افراد به وجود بیاورند بهرحال آنچه بدیهی به نظر می آید  این است که هسته اصلی این توانایی تحسین برانگیز مقابله ومواجهه با ناملایمات زندگی خوش بینی ، امید ، شکرگزاری  وبرخورداری از هیجانات مثبت است این افراد همان کسانی هستند که پیوندهای اجتماعی قوی و صمیمانه دارند ، شوخ طبع و خوش مشرب هستند و هر بار پس از زمین خوردن بر می خیزند و طبیعتا با تجربه بیشتر و بهتراز قبل خواهند بود آنها توانایی ادامه دادن دارند.

از خوش بینی ، نگرش مثبت ، خوش خلقی و زندگی اجتماعی فعال و همکاری وهمراهی جمعی ، قابلیت پذیرش خود و دیگران و باورهای معنوی و مذهبی عمیق  میتوان به عنوان  ویژگی هایی نام برد که در شرایط پر تنش کارسازی وکمک موثر دارند که همه اینها در طرحواره های هیجانی مثبت ملاحظه شده و کلید عبور و غلبه بر استرس تلقی میشوند. تاب آوری به این سوال پاسخ میدهد که چرا بعضی از افراد درمواجهه با مقدار معینی از تنش آشفتگی کمتری را تجربه میکنند.

آیا این تفاوت  به طرحواره های هیجانی ایشان ارتباط دارد؟
اما موضوع ابعاد دیگری هم دارد قضیه تاب آوری به هوش هیجانی هم مرتبط است و تحقیقات نشان داده است که بین قدرت مقابله و تعامل با مشکلات وشرایط پر خطرو هوش هیجانی رابطه مثبت ومعنا دار وجود دارد در همین راستا اعتقادی  هست که برای هوش هیجانی نقش محافظتی در برابر عوامل تهدید قائل شده است البته ورود قاطعانه به این بحث به نظر محتاج تحقیقات و پژوهش های دیگری است اما بسیار هستند کسانی که حتی تاب آوری را معادل هوش هیجانی(کلمن) دانسته اند چرا که هوش هیجانی از طریق تاثیرات کلی بر سازمان و ساختار تاب آوری میتواند نوعی بهره وری و رضایت از زندگی را همراه کند به نظر میرسد در این خصوص بایستی منتظر دستاوردهای پژوهشی دیگری بماینم همانگونه که رابطه هوش عمومی با رضایت زندگی بوضوح مشخص و روشن نیست.

تاب آوری شاید به معنای هوشمندی سرشار ونبوغ نباشد اما تاب آوری درهر سطحی قطعا به معنای زندگی مثبت هست چراکه میتواند از تواناییهای خود استفاده کنند

در واقع این تاب آوری است که تعیین میکند افرادبا مشکلات و چالش ها چگونه مقابله میکنند نه هوش(فرای بورگ و همکاران، ۲۰۰۵) این موضوع در آسیب های اجتماعی به خوبی قابل مشاهده ورویت است که افراد باهوش در مقایسه با دیگران با هوشبهر پایین ترمصونیت خاصی ندارند چه بسا خطرناک تر هم باشند و در واقع این مصونیت و محافظت را  هوش هیجانی و تاب آوری تعیین و پیش بینی میکند.
درحاشیه توجه مدد یاران اعتیاد و مددکاران اجتماعی ومشاوران و روانشناسان را به این موضوع جلب میکند که نقش هوش عمومی در پدیده اعتیاد به مراتب کمتر از تاب آوری وهوش هیجانی است.

شایسته است فضای هیجانی زندگی خود و دیگران را صیانت کنیم حامل پیام امید و شادمانی باشیم ، به چیزهای مثبت تاکید کنیم ، عبارات وکلمات تاکیدی مثبت به کار ببنیدم ، شوخی کنیم بخندیم  ومهربان باشیم . همکار وهمیار باشیم .مهمترین منبع هیجان ما دیگران هستند . دیگران را حرمت بداریم و قدربدانیم ، دیگران مهمترین دارایی ما هستند. از آنها می آموزیم و با ایشان زنده ایم دیگران را کمک کنیم.ما برای کمک ، آموزش و ارتقاء همدیگر اینجا هستیم .

منبع : باشگاه تاب آوری میگنا