تاب آوری

میترا رضایی کارشناس ارشد بالینی

تاب آوری یعنی در شرایط آسیب زا پرورش یافتن ، آسیب ندیدن و به رشدی بیش از پیش دست یافتن.

فرایند تاب آفرینی صرفا محدود به دوره ی کودکی نیست و می تواند تا سالمندی نیز تداوم یابد.

در تاب آوری ، وجود برخی از ویژگی های فردی و نیز محیطی اهمیت دارد. تاب آوری فقط داشتن فهرستی از ویژگی ها نیست.

تاب آوری نتیجه فرایندی تاب آفرینانه در زندگی واقعی است . منطق تاب آوری شباهت بسیار به منطق واکسیناسیون دارد!!

ویژگی های فردی تاب آوری را می توان به کودک و نوجوان آموزش داد. خانواده و مدرسه می توانند نقش بسیار مهم در افزایش تاب آوری داشته باشند

• پژوهشهای بیشماری رابطه تاب آوری را با بروز آسیب های اجتماعی و به ویژه اعتیاد نشان داده اند.
پرورش کودکان در شرایط آسیب زا ( مانند ابتلای یکی از والدین به اعتیاد، اختلالات روانی ، ارتکاب جرم یا سایر آسیب ها و نیز از دست دادن یکی از والدین در کودکی ، پرورش در اجتماع فقر زده ، جنگ زده یا دچار بلایای طبیعی ، داشتن خانواده های آشفته و نابسامان و یا معاشرت کودک با دوستان ناباب)) ؛ احتمال آسیب دیدگی کودک را در بزرگسالی افزایش می دهد. بنابراین بهتر است برنامه های پیشگیرانه ، هدف خود را متوجه کاهش اثرات آسیب زایی این« عوامل خطر » کند و همه باید مواظب باشند که کودکان در معرض چنین عواملی قرار نگیرند.
در نتیجه سعی می شود که :
۱- تماس بچه های سالم با بچه های آسیب دیده یا آسیب زا کاهش یابد.
۲-کودکان و نوجوان آسیب دیده شناسایی شده و به مراکز ویژه ارجاع یابند
۳-به خانواده های نا سالم ، مجموعه ای از آموزش ها در قالب « بایدها و نباید ها» ارائه شود.
آیا پرورش کودک در شرایط آسیب زا به این معناست که او محکوم به سرنوشتی محتوم ( آسیب دیدگی ) است ؟
علاوه بر آن نتایج پژوهش های طولانی درباره ی تاب آوری نشان می دهد که در کودکان خانواده های معمولی ، میزان بروز آسیب در بزرگسالی مشابه جمعیت نرمال جامعه بود و سایر افراد آسیب ندیده نیز دارای وضعیت روانی اجتماعی معمولی در جامعه بودند.
اما درکودکان پروش یافته در شرایط آسیب زا میزان بروز آسیب دربزرگسالی بیش از گروه معمولی و ( حدود۳۰%) بود . ۷۰% دیگر نه تنهاآسیب ندیده بودند که بلکه از نظر موقعیت اجتماعی و وضعیت روانشناختی در سطحی به مراتب بالاتر از گروه معمولی قرار داشتند!!

پس پرورش در شرایط آسیب زا ، لزوما به آسیب دیدگی نمی انجامد و بلکه ممکن است نتیجه ای کاملا بر عکس به بار آورد.به همین دلیل است که می گوئیم :
بر چسب زنی به کودک – صرفا بخاطر پرورش در شرایط آسیب زایی که او هیچ سهمی در انتخاب آن نداشته است ممکن است آسیب زاتر از خود آن شرایط باشد.
کودکان پرورش یافته در شرایط آسیب زا ، اما آسیب ندیده و بلکه رشد یافته ، حتما دارای ویژگی هایی هستند که موجب تاب آوری آنان شده است
* تاب آوری ، ظرفیتی ذاتی نیست بلکه رفتار تاب آورانه اکتسابی است..
تاب آوری ، در حقیقت فرایند زندگی است . فرایندی که در آن ، هر کس می تواند بر تنش ها و رویدادهای ناگوار غلبه کند.

منبع: وبسایت دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه