آفریقا هم آمازون دارد

پلتفرم ژومیا، معروف به آمازونِ آفریقا، در سال 2012 در نیجریه تأسیس شد و در حال حاضر به عنوان موفق‌ترین پلتفرم خرید و فروش B2C و B2B در آفریقا شناخته می‌شود. در ژومیا مانند آمازون کالاهایی از جمله لوازم الکترونیکی، لوازم خانه، لوازم ارایشی، لوازم خودرو، کتاب و مواد غذایی به کاربران عرضه می‌شود.

اما برعکس آمازون، این پلتفرم نه تنها تهدیدی برای بازار محلی نیست، بلکه کمک به رشد آنها کرده است. اما چگونه؟

آفریقا منطقه‌ای است که فعالیت کسب‌وکارهای مبتنی بر اینترنت در آنجا با چالش‌های زیادی مواجه هستند. زیرساخت‌های فنی توسعه‌نیافته، دسترسی کم به تکنولوژی‌های دیجیتال و کمبود مکانیسم‌های پرداخت آنلاین از مشکلات اساسی است که کسب‌وکارهای دیجیتال با آنها روبه‌رو هستند. مدیران پلتفرم ژومیا با آگاهی کامل نسبت به محدودیت‌های موجود، راه‌های خلاقانه‌ای برای تبدیل کردن این تهدیدها به فرصت بوجود آوردند.

پلتفرم‌های خرید و فروش بزرگ مانند آمازون و علی‌بابا، خودشان عموماً دارایی‌های زیادی شامل کالاهای متنوع دارند که به مشتری‌ها می‌فروشند. در نتیجه انبارهای زیادی در سراسر دنیا دارند و از آن راه محصولات را به دست مشتری‌ها می‌رسانند، و به دلیل تسلطی که بر بازار دارند و این امکان که می‌توانند با قیمت کمتری کالاها را به مشتری‌ها بفروشند، کسب‌وکارهای کوچک‌تر شانس رقابت کمی با این پلتفرم‌ها را دارند. اما اساس کار ژومیا متفاوت است. این پلتفرم خود مالک اکثر دارایی‌هایی که می‌فروشد نیست، بلکه مبتنی بر بازارهای محلی است و کاری که می‌کند این است که دست مشتری‌های هر محل را به راحتی در دست فروشنده‌های همان محل می‌گذارد. این پلتفرم برای پشت سر گذاشتن موانع موجود در آفریقا چند اقدام مهم انجام داد.

1- خدمات به مناطق محروم: در ابتدا در سال 2014 سرویس جدیدی به نام ژومیا فورس را به بازار معرفی کردند. این سرویس با هدف دسترسی به مشتری‌هایی ایجاد شد که دسترسی به اینترنت ندارند. به این شکل که مامورانی از سمت شرکت به مناطق محروم مختلف اعزام می‌شوند، و کالاها را به مشتری‌ها معرفی می‌کنند و سفارش آن را می‌گیرند. همچنین به این دلیل که امکان خرید اینترنتی برای این مشتری‌ها وجود ندارد امکان خرید با پول نقد را برای آنها فراهم کرد و مردم بعد از دریافت کالا به صورت نقدی هزینه را پرداخت می‌کنند.

2- تخفیف چشمگیر در رویداد جمعۀ سیاه: از همان سال به بعد، رویداد جمعۀ سیاه به‌وسیلۀ این پلتفرم برگزار می‌شود. در این رویداد که نوامبر هر سال اتفاق می‌افتد، فروشنده‌ها تخفیف بسیار زیادی به مشتری‌ها می‌دهند. استقبال از این رویداد به قدری بود که بازدید از آن در سایت ژومیا در سال 2017 به 100 میلیون رسید.

3- فراهم کردن بستر پرداخت آنلاین: پرداخت آنلاین یکی از چالش‌های پلفترم‌های آفریقایی بوده است و چون کلاهبرداری‌های اینترنتی زیادی برای در برای مردم این منطقه اتفاق می‌افتد، اعتماد به سرویس‌های پرداخت آنلاین بسیار کم است. پلتفرم ژومیا در سال 2015 نرم‌افزار ژومیا پی را معرفی کرد، که امنیت آن اعتماد بسیاری از مشتری‌ها را جلب کرد.

4- خدمات لجستیکی: یکی امکاناتی که ژومیا برای بازارهای محلی فراهم کرده است، ژومیا لجستیکز نام دارد که به فروشندگان کمک می‌کند کالایشان را به دست مشتری برسانند. نحوۀ عملکرد ژومیا لجستیکز به این شکل است که ژومیا در مناطق مختلف دفترهایی تاسیس کرده است که فروشندگان، کالای فروخته‌شده و مشخصات مشتری را به آن دفاتر تحویل می‌دهند، سپس سرویس‌های حمل و نقل ژومیا آن کالا را به مشتری هر کجا که باشد می‌رساند. ژومیا لجستیکز به کسب‌وکارهای کوچکی که خود توانایی ارسال کالاها را ندارند کمک می‌کند و با هزینۀ منصفانه‌ای کالا را به مشتری می‌رساند.

5- آموزش کسب و کار: یکی از جالب‌ترین اقدامات این پلتفرم، ایجاد مدرسۀ اینترنتی برای آموزش افرادی است که می‌خواهند کسب‌وکارهای جدیدی آغاز کنند. در این مدرسه که با نام ژومیا یونیورسیتی شناخته می‌شود، مارکتینگ و مهارت‌های کسب‌وکار آموزش داده می‌شود. با آموزش افراد بیشتری که با وارد کسب‌وکارهای دیجیتال می‌شوند، هم افراد بیشتری صاحب شغل می‌شوند و هم پلتفرم ژومیا توسعه پیدا می‌کند. به این ترتیب ژومیا نه تنها برای بازارهای محلی تهدیدی ایجاد نمی‌کند، بلکه کمک به رشد و گسترش این بازارها هم می‌کند.

6- گسترش دسترسی به اینترنت: ارتباط با بازارهای محلی و مشتریان نقاط مختلف آفریقا، باعث شده است که ژومیا شناخت دقیقی از وضعیت مناطق مختلف این قاره داشته باشد. اطلاعات ژومیا به قدری گسترده و دقیق است که یونیسف برای اجرایی کردن پروژۀ GIGA Connect در آفریقا از سال 2021 این پلتفرم همکاری دارد.

پروژۀ GIGA Connect در سپتامبر 2019 با همکاری یونیسف و اتحادیۀ بین‌‌المللی مخابرات کلید خورد. هدف از این پروژه متصل کردن تمام مدارس به اینترنت و از بین بردن شکاف دیجیتال است تا کیفیت آموزش کودکان فارغ از محل زندگی‌شان به حد استاندارد برسد.

توماس داوین، رییس ادارۀ نوآوری در یونیسف گفته است :«دانش عمیق ژومیا از بازارهای آفریقا به ما در پروژۀ گیگا کمک می‌کند تا مکان‌هایی که نیاز به اتصال دارند و همچنین مزایای اقتصادی آن مکان‌ها را به دقت شناسایی کنیم». به این ترتیب این پلتفرم به گسترش اینترنت از آفریقا هم کمک می‌رساند.

در مجموع ژومیا با شناخت محدودیت‌های بازار آفریقا و نوآوری‌هایش توانسته است رشد بی‌نظیری در آفریقا پیدا کند، همچنین اعتماد مشتری‌ها را هم جلب کند. ژومیا نمونۀ موفقی از کسب‌وکار دیجیتال است که باعث رشد شاخص‌های توسعه‌ای در منطقۀ فعالیت خود شده است و می‌تواند به عنوان الگو قرار بگیرد.