آیا سالن‌ها و صندلی‌های سینماهای ایران در حال آب رفتن هستند؟

گزارش جامع سرگذشت 10 سالۀ سینمای ایران از چند بخش‌ تشکیل شده است که در آنها وجوه مختلف صنعت سینمای ایران مورد بررسی قرار گرفته است. یکی ازین بخش‌ها توسعۀ زیرساخت سینمای ایران است.

منظور از زیرساخت سینما امکانات، تجهیزاتی و ابزارهایی است که حوزه‌های مختلف سینما وجود دارد. به وسیلۀ این زیرساخت‌ها فیلم‌ها در حلقه‌های مختلف زنجیرۀ ارزش تولید، توزیع و مصرف می‌شوند. در این نوشته نگاهی به زیرساخت سینمای ایران در 10 سال اخیر می‌اندازیم.

در سال 1401، 661 سالن سینما در کل کشور وجود داشته است. مجموع تعداد صندلی‌های سینما در ایران 121953 است. به این ترتیب با یک تقسیم ساده متوجه می‌شویم که به ازای هر 623 ایرانی، یک صندلی سینما وجود دارد. با این حال توزیع سینما در شهرهایی مختلف تفاوت‌های چشمگیری دارد. تهران با 234 و خراسان رضوی با 77 و اصفهان با 55 سالن سینما در رتبه‌های اول تا سه قرار دارند. در حالی که استان‌های ایلام و کهگیلویه و بویراحمد تنها یک سالن سینما دارند. 15 استان در کشور زیر 10 سالن سینما دارند. البته تعداد سالن‌های سینما در 28 استان نسبت به سال 1391 افزایش داشته‌اند. این یعنی از 1391 تا به امروز سالن‌های سینما در اکثر استان‌ها افزایش یافته و مشتری‌های سینما در استان‌ها بیشتر شده‌اند. تنها 3 استان بوشهر، گیلان و کهگیلویۀ بویراحمد تعداد سالن‌های سینمایشان نسبت به سال 1391 کاهش یافته است.

در مقابل رشد سالن‌های سینما در اکثر استان‌ها، با کاهش تعداد صندلی‌های سینما در 10 استان مواجه هستیم. این به آن معناست که در برخی از شهرها که تعداد سینما افزایش یافته است و همزمان تعداد صندلی‌ها کاهش یافته است، سینماهای بزرگ تبدیل به سینماهای کوچک‌تر شده‌اند. همچنین 8 استان کشور کمتر از 1000 صندلی سینما دارند.

همچنین نمودار تعداد صندلی‌های سینما در هر سال نشان می‌دهد بعد از وقوع کرونا تعداد صندلی‌ها تا سال 1400 کاهش یافت، اما از سال 1401 دوباره تعداد صندلی‌های سینما به طور کلی رو به افزایش گذاشته است. البته این رشد در سطح کشور متوازن نیست و بعضی از استان‌ها رشد بسیار کمتری نسبت به استان‌های دیگر داشته‌اند. اما به هر حال روند کلی در اکثر شهرها به این صورت بوده است که تعداد سالن‌های سینما و صندلی‌های سینما افزایش یافته است.

در سال 1401، 37 موسسۀ توزیع‌کنندۀ فیلم فعال وجود داشته‌اند. البته که تعداد این موسسات در سال‌های گذشته بیشتر بوده است، و خیلی از شرکت‌ها به دلیل فقدان سودآوری ورشکسته شده‌اند. از بین موسسات موجود بازیگران اصلی حدود 10 الی 15 موسسه هستند. همچنین در سال 1401، 86 دفتر تولید فیلم وجود داشته‌اند که اکثریت آنها را موسسات وابسته به دولت تشکیل می‌دهند و سهم موسسات خصوصی در تولید فیلم‌ها اندک است. البته که بسیاری از فیلم‌ها با سرمایه‌گذاری شخصی ساخته می‌شوند و الزاما تولید یک دفتر تولید فیلم نیستند. برعکس سینمای امریکا که در آن سهم اصلی را در صنعت سینما شرکت‌های فیلمسازی دارند، و همچنین شرکت‌های بزرگ فیلمسازی در آمریکا همزمان شرکت‌های توزیع فیلم هم هستند.

در سال 1401، 116 آموزشگاه‌ سینمایی در کشور با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود داشته است. نکتۀ قابل توجه این است که از این تعداد، 86 آموزشگاه در تهران واقع شده‌اند. این بدین معناست که فرصت ظهور استعدادهای محلی در صنعت سینما در ایران نادر است. بنابراین تعجبی هم ندارد که تعداد فیلم‌های ساخت محلی، و یا فیلم‌هایی که با گویش‌های محلی ساخته شده‌اند بسیار کم است. سرمایه‌گذاری در استان‌های مختلف برای فیلمسازی این امکان را برای هم مردم ایران و هم مردم خارج از کشور به وجود می‌آورد که با فرهنگ‌های مختلف اقوام ایرانی آشنا شوند و تصاویر تازه‌تر و جذاب‌تری در فیلم‌های ایرانی به چشم بخورد.

به طور کلی دربارۀ زیرساخت‌های سینمای ایران می‌توان گفت در تولید و مصرف فیلم‌های سینمایی با یک مرکزگرایی مواجه هستیم. هرچند بخشی از این امر مربوط به جمعیت بالای استان‌ تهران می‌شود، رشد تعداد سینما و در نتیجه رشد تعداد مشتری‌های سینما در اکثر استان‌ها این نکته را نشان می‌دهد که استقبال مردم استان‌های مختلف از سینما در حال افزایش است. در نتیجه این امکان فراهم می‌شود که برای کشف استعدادهای استان‌هایی که امکانات کمتری نسبت به تهران دارند تلاش شود تا تصاویر تازه‌ای را در پردۀ سینماهای کشورمان شاهد باشیم.

گزارش رو از اینجا می‌تونید دریافت کنید.

اگر به حوزه تحقیقات بازار و موضوعات مرتبط علاقه‌مند هستید، کانال‌های ارتباطی رستاک رو دنبال کنید.