نگاهی به مدل درآمدی پادکست در ایران و جهان

از آن‌جایی که صنعت پادکست در ایران راهی طولانی برای رسیدن به درآمد‌زایی و تولید حرفه‌ای در پیش دارد و هنوز در مراحل اولیه خود به سر می‌برد، یکی از لوازم حرکت به سوی توانمندسازی آن می‌تواند در قدم اول بررسی وضعیت مدل‌های درآمدی آن در ایران و در مرحلۀ بعد کشور های موفق در این عرصه باشد چرا که هر صنعتی متأثر از شرایط خاص کشور خود رشد می‌کند و توانایی تحلیل و بررسی هرچه دقیق‌تر آن می‌تواند برگی برنده برای تمامی بازیگران این صنعت باشد.

مدل های درآمدی پادکست فارسی

1. اسپانسری و تبلیغات

طبق آمار‌ها، درآمد تبلیغات از طریق پادکست در جهان تا پایان سال 2023، 2 میلیارد دلار پیش‌بینی شده است. با روند صعودی مصرف پادکست در جهان شرکت‌ها به خصوص در آمریکا، روی آن همچون عرصه‌های ارتباطی دیگر حساب باز کرده و طی قراردادی توافقی به شیوه‌هایی همچون اسپانسری محتوا و انواع تبلیغات، برند خود را ارائه می‌کنند. اما سهم پادکست فارسی از این مدل درآمدی تقریبا ناچیز است و تنها کمتر از 2% پادکست‌های فارسی از مدل درآمدی اسپانسری و تبلیغات استفاده می‌کنند.

2. رایگان:

%97 کل پادکست‌های فارسی فاقد مدل درآمدی و رایگان هستند و منطقا از لحاظ کیفی در سطح مطلوب قرار ندارند. شاید بتوان انگیزه تولید آن‌ها را حاصل علاقه و دغدغه شخصی، تبلیغات فرهنگی و ارتقا برند مربوطه یا تلاشی بی‌ثمر برای جذب مخاطب و رسیدن به درآمدزایی دانست.

3. فریمیوم (Freemium)

این مدل درآمدی مختص به تنها یکی از پلتفرم‌های ایرانی است که حدود 2% از پادکست های فارسی را به خود اختصاص داده است. هدف این نوع پلتفرم‌ها در مرحلۀ اول جذب کاربر از طریق ارائه پادکست رایگان همراه با پخش تبلیغات و در مرحلۀ دوم تبدیل کاربران ساده به کاربران پریمیوم در طولانی مدت است.

مدل های درآمدی پادکست در جهان

تبلیغات و اسپانسرشیپ

یکی از عوامل مفید برای رشد درآمدزایی پادکست، پلتفرم‌های واسطه‌‌ای است که به طور خاص وظیفۀ یافتن حامیان مالی برای پادکستر‌ها را دارند. در واقع این زنجیره ارزش به شکلی است که آژانس‌ها یا پلتفرم‌های واسطه امکان همکاری پادکسترها، برند‌ها و پلتفرم‌های پادکست و ارتباط آن‌ها با یکدیگر را فراهم می‌کند. علاوه بر اسپانسرشیپ، انواع روش‌های تبلیغات دیگر مثل بداهه‌گویی، از‌پیش‌تنظیم‌شده، مستقیم، مصاحبه و غیره در پادکست ها به کارگرفته می‌شود.

به طور کلی در کشورهایی مثل ایالات متحده آمریکا استقبال از محتوای رایگان در مصرف‌کننده بیشتر به چشم می‌خورد بنابراین طبیعی است که روش‌های درآمدی مبتنی بر آن مثل اسپانسرشیپ و فریمیوم در این کشور‌ها بیشتر غالب باشد.

حق اشتراک

در این مدل، کاربران برای شنیدن پادکست مورد نظر خود باید از پلتفرم‌های میزبان پادکست یا پادگیر حق اشتراک خریداری کنند. حق اشتراک مدل درآمدی غالب پادکست در کشور چین است. در واقع رویکرد کاربران چینی نسبت به پادکست را می‌توان با ضرب‌المثل «هر چقدر پول بدی، همون قدر آش می‌خوری» بیان کرد چرا که حساسیت خاصی نسبت به کیفیت محتوا به خصوص در کسب دانش دارند.

یک مدل کمتر دیده شده نیز تحت عنوان شنونده حامی وجود دارد که در واقع طرفداران یک پادکست بدون هیچ الزامی و برای تشویق و حفظ روند پادکستر محبوب خود به او پول پرداخت می‌کنند.این نوع حمایت های مالی در کشورهایی مثل چین که کاربران برای پادکست حق اشتراک خریداری می‌کنند بیشتر دیده می‌شود.

محصولات جانبی یا Merchandise

در این روش درآمدی، پادکستر‌ها از طریق فروش محصولاتی همچون پوشاک، ماگ، کیف و اکسسوری های مرتبط با کانال پادکست خود درآمدزایی می‌کنند که البته مستلزم تعداد شنونده بالا و محبوبیت پادکست است. «مرچندایز» در ایران نیز به شکل محدودی وجود دارد. اما جالب توجه است که حتی برای تولید محصولات جانبی پادکست نیز پلتفرم‌های مرتبط خارجی وجود دارد.

کیفیت و کمیت باهم

حجم زیاد پادکست‌های رایگان و آمار کل مصرف اپیزودهای پادکست فارسی که بالای 696 میلیون بار است نشان می‌دهد تقاضای نسبی برای پادکست وجود دارد اما عمدۀ پادکست‌های فارسی جذابیت‌های کافی از لحاظ کیفیت و محبوبیت را برای حامیان مالی (اعم از شرکت‌ها یا اشخاص) و یا کاربرانی که حاضر به خرید اشتراک باشند، ندارند. این تصور که با رشد میزان تولید، بازار پادکست فارسی اشباع شده است به نظر درست نیست. در واقع این بازار پر از فرصت‌های خوب برای درخشش پادکست‌های حرفه‌ای‌تر و ایجاد فضای رقابتی بیشتر برای پوشش و ارتقا میزان تقاضا است.

دو دلیل که پادکست فارسی کیفیت مطلوب را ندارد:

1. رشد میزان تولید و درآمدزایی ناچیز

2. تقاضا هست اما جای حامی مالی خالی است

اگر تمایل داشتید می‌توانید فایل کامل گزارش را از اینجا دانلود کنید!

و اگر به حوزه تحقیقات بازار و موضوعات مرتبط علاقه‌مند هستید، کانال‌های ارتباطی رستاک رو دنبال کنید.