چیستی و تاریخچه BNPL

اگر کسی اسم این پدیده را نشنیده باشد و به او بگویند «الان بخر، بعدا پرداخت کن»، بلافاصله به یاد نسیه گرفتن می‌افتد. اما BNPL نسیه نیست، بلکه اساس کار به این شکل است که بین خریدار و فروشنده، یک واسطه ایجاد می‌شود به نام ارائه‌دهندۀ BNPL و این واسطه بخشی از پول را در همان لحظه از خریدار می‌گیرد و بقیه را به صورت اقساطی از او دریافت می‎کند. به عنوان مثال، برای خرید یک کفش یک میلیون تومانی، در لحظۀ خرید 250 هزار تومان پرداخت کرده و تا سه ماه بعد، هر ماه 250 هزار تومان دیگر می‌پردازید تا حسابتان صاف شود. نکتۀ مهم اینجاست که خود سرویس BNPL داده‌های مورد نیازش را جمع‌آوری می‌کند و اعتبارسنجی کاربرانش را انجام می‌دهد. مثلا اسنپ‌پی با داده‌هایی که از کاربران اسنپ کرده است، متوجه می‌شد چه کسی خوش‌حساب است. با توجه به تراکنش‌های قبلی، ممکن است به یک نفر 500 هزار تومان و به شخص دیگری 50 میلیون اعتبار برای خرید داده شود.

چرا BNPL محبوبیت کسب کرده است؟

بانک‌ها عموما جاهایی هستند که مردم برای دریافت وام به آن‌ها مراجعه می‌کنند. اما دریافت وام از بانک دو مشکل دارد: اول اینکه معمولا بانک‌ها تمایل به ارائۀ تسهیلات کلان دارند که دریافت آن برای همه ممکن نیست، و دوم آنکه برای اعطای تسهیلات متوسط و کوچک باید مراحل طولانی‌ای طی شود و ضامن، چک، سفته و فیش حقوقی مهیا شود.

یک راه برای حل این مشکل، پلتفرم‌های لندتک بودند تا در حد ممکن جای خالی اعطای تسهیلات کوچک‌تر را پر کنند و بدون موانعی که ذکر شد وام به دست مردم برسد. در این پلتفرم‌ها، شما اطلاعات خود را ثبت می‎کنید و آن‌ها پیگیری‌های لازم را انجام می‌دهند. پلتفرم‌هایی مثل تارا و لندو این کار را انجام می‌دهند.

راه حل دیگر، سرویس‌های BNPL هستند. در این سرویس‌ها شما وام نمی‌گیرید و پول نقد دست شما نمی‌آید، بلکه اول چیزی را که می‌خواهید بخرید انتخاب می‌کنید و سپس در زمان مشخص‌شده پولش را می‌پردازید. بنابراین به راحتی و بدون نگرانی خرید را انجام می‌دهید و دیگر لازم نیست در لحظۀ خرید نگران موجودی حسابتان باشید. در حال حاضر 360 میلیون نفر از خدمات شرکت‌های BNPL استفاده می‌کنند. همچنین اندازۀ این بازار در جهان 500 میلیارد دلار است[1].

از کجا به اینجا رسیدیم؟

وام دادن پدیدۀ جدیدی نیست. از زمانی که خدای عهد عتیق در سِفر لاویان از یهودی‌ها خواست در وام دادن از هم‌کیشان خود طلب بهره نکنند، تا قرن 14 که مدیچی‌ها سیستم بانکداری مدرن را بنیان گذاشتند، تا قرن 17 که بانک مرکزی در هلند و سوئد و انگلستان شکل گرفت تا نرخ بهره توسط دولت تعیین شود، تا دهۀ 1950 که ایدۀ امتیاز اعتباری معرفی شد تا به هر فرد براساس میزان خوش‌حساب بودنش وام تعلق بگیرد، و در نهایت تا سال 2005 که شرکتی به نام کلارنا BNPL را معرفی کرد، در تمام این دوران‌ها وام دادن وجود داشته و در حال تکامل بوده است.

تاریخچۀ مختصر الان بخر، بعدا پرداخت کن‌ها

BNPL به ‌عنوان یک مدل پرداخت انعطاف‌پذیر، از زمان شکل گرفتنش در سال 2005 به‌طور چشمگیری در بازارهای جهانی رشد کرده است. این سیستم به مصرف‌کنندگان اجازه می‌دهد تا کالاها یا خدمات را دریافت کنند و هزینه آن‌ها را به‌صورت اقساطی، معمولاً بدون بهره، پرداخت کنند. این مدل خرید به‌ویژه در میان نسل‌های جوان‌تر که به دنبال گزینه‌های پرداختی آسان و سریع هستند، محبوب شده است.

ریشه‌های BNPL به دهه‌ها قبل برمی‌گردد، اما در اوایل دهه 2000 و با پیشرفت فناوری‌های دیجیتال، این سیستم به‌طور جدی‌تری وارد بازار شد. در سال 2005، Klarna در سوئد تأسیس شد و به‌عنوان یکی از پیشگامان این صنعت، مفهوم خرید بدون کارت اعتباری را به مصرف‌کنندگان معرفی کرد. در سال 2010، Afterpay در استرالیا به‌وجود آمد و توانست به‌سرعت در بازار رشد کند و تا اوایل دهه 2010 به‌عنوان یک گزینه محبوب برای خرید آنلاین شناخته شود.

این رشد در بازار BNPL به ‌ویژه با تغییر رفتار مصرف‌کنندگان و افزایش خریدهای آنلاین در سال‌های اخیر تسریع شد. به‌عنوان مثال، جوانان امروزی به‌دنبال راه‌حل‌های پرداختی انعطاف‌پذیرتر هستند که آن‌ها را از فشار مالی ناشی از خریدهای فوری رها کند. در این راستا، BNPL به‌عنوان یک ابزار مناسب برای مدیریت هزینه‌ها و کاهش بار مالی در نظر گرفته می‌شود.

از سال 2020، پاندمی COVID-19 باعث شد که خریدهای آنلاین به‌شدت افزایش یابد و BNPL به‌عنوان یک گزینه جذاب برای مصرف‌کنندگان معرفی شود. بسیاری از خرده‌فروشان آنلاین، مانند Amazon و Walmart این گزینه را در پلتفرم‌های خود گنجاندند و شرکت‌های بزرگ مالی مانند PayPal و Square نیز با ارائه خدمات BNPL به این عرصه وارد شدند.

در این میان، شرکت‌های جدیدتر و نوآورانه‌تری نیز وارد این بازار شدند، مانند Affirm و Sezzle که هر یک مدل‌های مختلفی از پرداخت اقساطی را به مشتریان ارائه می‌دهند. این تنوع در گزینه‌ها به مصرف‌کنندگان این امکان را می‌دهد که بر اساس نیازهای خود، بهترین گزینه را انتخاب کنند.

امروزه، BNPL نه‌تنها به‌عنوان یک روش پرداخت در خریدهای آنلاین شناخته می‌شود، بلکه به‌عنوان یک استراتژی تجاری برای بسیاری از خرده‌فروشان به شمار می‌رود که می‌تواند وفاداری مشتریان و افزایش فروش را به همراه داشته باشد. به‌این‌ترتیب، BNPL به یکی از اصلی‌ترین و پرطرفدارترین روش‌های پرداخت در عرصه خرید آنلاین تبدیل شده و همچنان به‌گسترش خود ادامه می‌دهد.