غذاهای سنتی یزد؛ تنوعی از انواع غذاهای لذیذ و خوشمزه

یزد یکی از استان‌های وسیع ایران است که تنوع غذاهای لذیذ و خوشمزه در آن به خودی خود یک جاذبه پرطرفدار محسوب می‌شود. مجله گردشگری روم تور شما را با این غذاهای متفاوت بیشتر آشنا خواهد کرد.

کشور ایران با توجه به گستردگی و وسعت جغرافیایی‌اش از آداب و رسوم و فرهنگ‌های گوناگون و بسیار زیبایی تشکیل شده. این تعدد فرهنگی و رسوم در جای جای ایران سبب شده تا هر قوم با توجه پیشینه، فرهنگ و آب‌وهوای محل زندگی خود، غذاها و خوراک‌های متفاوت و بسیار لذیذی داشته باشند. یزد نیز مانند سایر استان‌های کشور دارای غذاهای بسیار متنوع و لذیذی است که هرکدام شیوه طبخ جذاب و متفاوتی دارند.

برخی از غذاهای این استان جز همان غذاهای اصیل ایرانی به شمار می‌روند که با کمی تغییر در آنها مطابق میل و ذائقه مردم این سرزمین درآمده که آشنایی با آن‌ها خالی از لطف نیست. بی‌شک در سفر نیز یکی از تفریحات هیجان‌انگیز امتحان کردن غذاها و خوراکی‌های محلی آن منطقه است. پس اگر قصد سفر به این منطقه زیبا و تاریخی از ایران را دارید و یا علاقه‌مند به تهیه غذاهای سنتی یزد هستید با مجله گردشگری روم تور تا پایان این مقاله همراه باشید.

خورشت‌های یزدی

از اصیل‌ترین و خوشمزه‌ترین غذاهای سنتی یزد می‌توان از خورشت‌های آن نام برد که در میان مردم بسیار محبوب است. این خورشت ها اغلب در همه جای ایران طبخ می‌شود و یزدی‌ها با توجه به سلیقه و زائقه خود این خورشت‌ها را تهیه می‌کنند.

قیمه‌نخود یزدی

اولین خورشتی که بررسی می‌کنیم قیمه‌نخود است. این خورشت از لذیذترین غذاهای محلی یزد است و با قیمه‌ای که در جاهای دیگر طبخ می‌شود تفاوت دارد. اصلی‌ترین تفاوت قیمه‌نخود یزدی با قیمه اصلی همانطور که از اسمش پیداست استفاده از نخود به جای لپه در این خورشت است. علاوه بر این از ادویه‌هایی نظیر هل، دارچین، زعفران و نیز لیمو امانی در این خورشت استفاده می‌شود که طعمی خاص و بی‌نظیر به آن می‌دهد. علاوه بر این در سرو این خورشت از سیب‌زمینی سرخ‌شده استفاده می‌شود و چلو آن نیز به صورت ساده یا زعفرانی تهیه می‌شود.

خورشت کدو سرکه شیره

این خورشت خوشمزه بیشتر در مراسم‌ها، مهمانی‌ها و مجالس طبخ می‌شود. طعم این غذا ملس است و در آن برخلاف نامش به هیچ عنوان از کدو، سرکه و شیره استفاده نمی‌شود. این نام به این خاطر است که شکری که در این خورشت استفاده می‌شود، آب خورشت را شیره مانند می‌کند. همچنین استفاده از سرکه انگور در آن نیز سبب نامگذاری این خورشت شده است. در این خورشت از پیاز، زردچوبه، گوشت ماهیچه یا مغز ران گوسفند، سرکه انگور، کدوسبز، شکر، نمک و فلفل استفاده می‌شود.

خورشت به‌آلو

همانطور که می‌دانید میوه به، از شمار میوه‌های فصلی است که در فصل پاییز به وفور یافت می‌شود. بنابراین این خورشت تنها در فصل پاییز طبخ می‌شود. این خورشت نیز مانند خورشت کدو سرکه شیره بیشتر در مراسم‌ها و مجالس سرو می‌شود. در تهیه این خورشت از گوشت گاو یا گوسفند، بوقلمون یا مرغ استفاده می‌شود. همچنین چشایی چون رب گوجه‌فرنگی شکر و آبلیمو نیز استفاده می‌شود.

خورشت فسنجان یزدی (متنیجه)

فسنجان نامی آشنا و اشتها برانگیز در میان همه خورشت‌ها است. طبخ این خورشت در زمستان بسیار رواج دارد چرا که استفاده از گردو که طبعی گرم دارد در روزها و شب‌های سرد زمستان بسیار دلپذیر است. فسنجان در هر منطقه از کشور شیوه تهیه متفاوتی دارد اما فسنجان یزدی یا متنیجه بسیار زبانزد و مشهور است. در تهیه این خورشت به جز مواد اصلی که شامل رب انار، گوشت و مغز گردو، مواد اولیه متفاوتی کاربرد دارد. از جمله این مواد می‌توان به چغندر، سیب، به، برگ زردالو و آلوچه اشاره کرد که در این خورشت لذیذ یزدی کاربرد دارند.

خورشت سیب

با اینکه در نقاط مختلفی از ایران این غذا طبخ می‌شود اما جالب توجه است که بدانید این غذا توسط شهر یزد ثبت شده و از غذاهای سنتی شهر یزد به شمار می‌رود. ترکیبات این خورشت تقریبا مشابه خورشت قیمه است. در این خورشت علاوه بر ترکیبات استفاده شده در خورشت قیمه، ترکیباتی چون سیب شیرین، زعفران و دارچین نیز استفاده دارد. سیب در این خورشت در ساعت پایانی طبخ اضافه می‌شود. به این صورت که سیب‌ها را باتوجه به سلیقه و میزان دلخواه برش زده و به خورشت اضافه می‌کنند.

آش‌های یزدی

آش‌های یزدی بسیار تنوع بالا و طعم و مزه‌های خاص و گوناگونی دارند. آنقدر این تنوع زیاد است که گاه برای انتخاب هرکدام از آن‌ها سردرگم می‌شوید. اکنون با این آش‌های لذیذ بیشتر آشنا می‌شویم.

آش آلو

اگر به غذای ترش علاقه دارید آش آلو می تواند یکی از انتخاب‌های شما باشد. از جمله ترکیبات این آش می‌توان از آلو، لپه، برنج، سبزی آش، پیاز داغ، نعنا داغ و ادویه‌های گوناگون اشاره کرد.

آش شولی

آش شولی از غذاهای محبوب یزد است که تنها در این شهر طبخ می‌شود. این آش به عنوان میان‌وعده و اغلب بین صبحانه و ناهار صرف می‌شود. در ترکیب آن از سبزی آش، لپه، عدس، چغندر، سرکه، پیاز، ادویه و اوماج استفاده می‌شود. اوماج نوعی خمیر می‌باشد که از آرد درست می‌شود و در آش شولی استفاده می‌شود. علاوه بر اینها از سرکه نیز می‌توان در ترکیب آش شولی استفاده نمود.

آش جوگاو

غذاهای سنتی استان یزد تنها به مرکز این استان ختم نمی‌شوند. آش جوگاو غذایی محبوب و محلی شهر اردکان است که به شیوه خاص خود طبخ می‌شود. این آش بسیار خاص و منحصر به فرد است و احتمالا اگر تاکنون به یزد سفر نکرده‌اید، این غذای لذیذ را نچشیده‌اید. این آش به صورت لایه لایه درست می‌شود که باعث خاص شدن طرز تهیه آن شده ‌است. در تهیه آن از خمیر ترش نشده و ورنیامده استفاده میشود و نیز گوشت، حبوبات و سبزیجات نیز از ارکان اصلی این آش است.

آش سرکه شیره یزدی

این آش نیز از خوراک‌های محبوب میان مردم به شمار می‌رود. در تهیه این آش از گوشت با دنبه، چغندر، نخود، عدس، پیازداغ، نعناداغ، سرکه و شیره یا شکر و ادویه استفاده می‌شود. همین مواد مقوی سبب شده این آش، غذایی مناسب برای روز و شب‌های سرد زمستانی باشد.

آش کلم (شوربا کلم)

آش کلم نسبت به سایر آش‌های یزد شهرت کمتری دارد. این آش با آش کلم قمری ترکی معمولا اشتباه گرفته می‌شود. وجود کلم پیچ و سبزیجات گوناگون این آش را به غذایی مقوی و سرشار از ویتامین تبدیل کرده است. از ترکیبات آن می‌توان از کلم پیچ، هویج، پیاز، لوبیا، عدس و سبزی آش نام برد. همچنین از آلو یا سرکه برای ترش کردن این آش استفاده می‌شود.

آش ماش

آش ماش غذایی محبوب است که علاوه بر شهر یزد در استان‌های گرگان و اصفهان نیز طبخ می‌شود. معروف‌ترین آن‌ها در مهریز یزد پخته می‌شود. این آش به عنوان صبحانه و نیز برای مراسم‌های خاصی پخته می‌شود. مثلا پس از فوت یکی از نزدیکان، آش ماش برای صبحانه به خانه‌ای که عزادار هستند برده می‌شود. از ترکیبات این آش می‌توان به سبزی آش، برنج، ماش، پیازداغ و نعناداغ، رب گوجه و ادویه‌های متفاوت اشاره کرد. برخی از مردم آن را با کشک و اسفناج نیز درست می‌کنند.

آش کدوحلوایی

کدوحلوایی بیشتر در فصول سرد سال یافت می‌شود و این سبب شده تا آش کدوحلوایی اغلب در فصل پاییز و زمستان طبخ شود. ترکیبات این آش شامل: کدوحلوایی، ماش، برنج، لوبیا قرمز، پیاز داغ و ادویه‌هایی چون فلفل و دارچین می‌باشد.

آش انار

طبخ این آش بیشتر در شب‌ یلدا انجام می‌شود و به همین خاطر نیز شهرت بسیاری دارد. نام این آش را ممکن است در فارس و گیلان نیز شنیده باشید اما طرز تهیه آن در یزد تفاوت دارد. از جمله ترکیبات آن شامل انار دانه شده، گوشت چرخی، سبزی آش، برنج، لپه، گلپر، پیاز و ادویه است. برخی نیز آن را بدون گوشت و با رب طبخ می‌کنند.

آش آبغوره

این آش یک غذای کاملا ترکی است که در شهر یزد شهرت بسیار دارد. مردم این ناحیه به دلیل علاقه خاص خود بسیار از این آش استقبال می‌کنند. به دلیل خاصیت صفراسوزی آبغوره و برطرف کردن عطش این آش در فصل تابستان بسیار پیشنهاد می‌شود. از ترکیباتی که در این آش استفاده می‌شود می‌توان به لوبیا، بلغور گندم، برنج، سبزی آش، غوره، آبغوره و ادویه اشاره کرد.

آش گشنیز (شوربا گشنیز)

این آش نیز به دلیل طبع گرمش در فصل‌های سرد بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرد. همچنین آن را دوایی برای سرماخوردگی نیز می‌دانند. ترکیبات آن برنج، گوشت چرخی، سبزیجات، اسفناج، پیازداغ، نعناداغ و ادویه می‌باشد.

آش تمر هندی

حبوبات مختلف استفاده شده در این آش آن را بسیار خوش‌ طمع و مقوی کرده است. تمر هندی، نخود، لوبیا، عدس، گوشت گوسفندی، پیاز، برنج، نعنا و نمک و فلفل از ترکیبات آش تمر هندی است.

آش توکی

آش توکی که از گذشته‌های دور تا کنون بسیار مورد توجه اهالی یزد قرار دارد، غذاییست که بیشتر در جشن‌ها و دورهمی‌ها پخته می‌شود. ترکیبات آن که شامل: توکی (ارزن)، شلغم، شوید، سبزی معطر و چغندر و اسفناج است بسیار برای فصل سرما مفید و لذیذ است.

آش گندم یزدی

آش گندم یا آش امام حسین (ع) در بسیاری از شهرهای ایران طبخ می‌شود اما طبق روال طرز تهیه و مواد آن کمی در یزد متفاوت است. از ترکیباتی که در این آش می‌توان نام برد نخود، عدس، سبزی آش، لوبیا چیتی، پیازداغ، نعناداغ، سیرداغ، ادویه و کشک می‌باشند.

خوراک‌های یزدی

در اینجا منظور از خوراک‌های یزدی غذاهاییست که با نان سرو می‌شوند. یزد تنوع غذایی بسیاری دارد که به جز خورشت‌ها و آش‌های خوشمزه آن به برخی از خوراک‌های سنتی این شهر اشاره خواهیم کرد. پس با مجله گردشگری روم تور همراه باشید تا بیشتر با این غذاهای خوشمزه آشنا شوید.

آبگوشت یزدی

آبگوشت در نگاه اول یک غذای سنتی کاملا ایرانی است که در جای جای ایران طبخ می‌شود و تقریبا همه ما آن را امتحان کرده‌ایم و با ترکیباتش که شامل گوشت، سیب زمینی، نخود، لوبیا و گوجه فرنگی است کاملا آشنا هستیم. اما آبگوشت محلی یزد مقداری متفاوت است. آن تفاوت نیز این است که مردم بومی یزد در آبگوشت خود علاوه بر ترکیبات گفته شده از آلو یا لیمو نیز استفاده می‌کنند که سبب ترش شدن آبگوشت می‌شود. همچنین برخی از لواشک نیز برای ترش کردن آبگوشت خود استفاده می‌کنند.

قلیه کدو

کدوحلوایی علاوه بر آش در قلیه نیز کاربرد دارد. این غذا در فصل زمستان بسیار طرفدار دارد و خوب است بدانید که از غذاهای محلی استان‌های دیگر از جمله گالان و مازندران نیز به شمار می‌رود. مواد به کار رفته در تهیه آن در همه جا یکی است فقط ممکن است حبوبات استفاده شده توسط هر منطقه متفاوت باشد. لوبیا قرمز، ماش، کدو تنبل، پیاز، برنج و ادویه‌جات از ترکیبات این خوراک لذیذ هستند.

آبگوشت تماته بادمجان

این آبگوشت برخلاف آبگوشت‌های اصلی لوبیا ندارد و علاوه بر ترکیبات اصلی آبگوشت، بادمجان در آن نقش پررنگی بازی می‌کند. این خوراک برای افرادی که هم به آبگوشت و هم به بادمجان علاقه شدیدی دارند بسیار توصیه می‌شود.

کوفته نخودچی

در هر نقطه از ایران کوفته‌های به خصوصی از جمله کوفته تبریزی طبخ می‌شود. کوفته نخودچی در یزد نیز یک غذای بسیار لذیذ است که در ترکیبات آن گوشت چرخی، سبزیجات، آرد نخودچی و ادویه‌های متفاوت استفاده می‌شود.

کوفته لپه

این کوفته کاملا مشابه با کوفته تبریزی پخته می‌شود اما تفاوت آن در مواد اولیه ایست که در آن استفاده می‌شود. گوشت چرخی، کشمش، لپه، زرشک، سبزیجات، پیازداغ، سیب‌زمینی، تخم مرغ پخته و خام، رب گوجه، نمک و فلفل اجزای تشکیل دهنده کوفته لپه می‌باشند.

کوفته برنجی

طبخ این کوفته مهارت خاصی را می‌طلبد تا کوفته از هم وا نرود. روش پخت این کوفته کاملا مشابه روش پخت کوفته تبریزی است. گوشت چرخی، برنج، آلو بخارا، آرد، سبزیجات، لپه، زرشک، ادویه و گردو از ترکیبات آن هستند.

کوفته هویج

این کوفته مشابه کوفته هویج کرمانشاه است که شهرت بسیاری هم دارد. در این کوفته از برنج استفاده نمی‌شود و ترکیبات اصلی آن گوشت چرخی، هویج، تخم مرغ، ادویه و آرد نخودچی است. یزدی‌ها سس مخصوصی برای این غذا دارند که از آبلیمو، شکر و ادویه درست می‌شود.

کوفته کباب

این کوفته برخلاف سایر کوفته‌ها به دلیل استفاده از سرکه و شکر طعمی ملس دارد. سایر ترکیبات آن گوشت چرخی، رب گوجه، پیاز، نمک، فلفل و زردچوبه هستند.

کشک و خیار

از آنجا که اکثر اهالی یزد از ماست خوششان نمی‌آید، با دادن تغییرات در آب دوغ خیار غذای جدیدی خلق می‌کنند که به آن کشک و خیار می‌گویند که طعم لذیذی هم دارد. کشک ساییده شده، خیار، آب، سبزی، نعنا و کشمش اجزای تشکیل دهنده آن هستند.

تاس کباب یزدی

تاس کباب یزدی نیز مانند سایر تاس کباب‌هایی که می‌شناسید می‌باشد و ماده اصلی آن گوشت چرخی است. تفاوت آن در میزان دارچینی است که به آن اضافه می‌شود و طعمی خاص به آن می‌دهد. اگر به یزد سفر کردید حتما از این غذای لذیذ امتحان کنید.

درنجوش

این غذا از غذاهای اصیل و سنتی ابرکوه یزد است و نکته جالب در مورد آن این است که در فهرست آثار ناملموس ایران به ثبت رسیده است. این غذا در مراسم عزاداری و جشن‌ها طبخ می‌شود. ترکیبات آن شامل بادمجان، پیاز، برنج، سیر، لپه، گوشت گوسفندی، گردوی خرد شده، کشک ساییده شده، سبزیجات معطر، نمک و فلفل است.

نان‌های یزدی

نان‌های یزدی همیشه به خاطر مقوی بودن و لذیذ بودنشان شهرت داشته‌اند. از نان‌های محبوب و پرطرفدار یزدی، نان سوروک و نان لتیر هستند که به آن‌ها می‌پردازیم.

نان سوروک

این نان مانند قیمه به صورت نذری سرو می‌شود. از این نان در ماه محرم یزد بسیار خواهید دید. همچنین در سفره افطار اغلب این نان در کنار غذاهای اصلی سرو می‌شود. ترکیبات آن نمک، شکر، ارد سنگک، تخم گشنیز، گل رنگ، مایه خمیر و روغن کنجد می‌باشند که طعمی بسیار خوشمزه را رقم می‌زنند.

نان لتیر

نانی که معمولا روی تابه یا اجاق‌های طبیعی پخته می‌شود و بسیار شهرت دارد. این نان لذیذ از آب، آرد، زیره، پیاز، سیاه‌دانه و نمک درست می‌شود. این نان بیشتر در مهمانی‌ها استفاده می‌شود.

پیش‌ غذاهای سنتی یزد

علاوه بر غذاهایی که تاکنون درباره‌شان خواندیم؛ پیش‌غذاهای لذیذی نیز وجود دارند که به آن‌ها خواهیم پرداخت.

پلو توکی

این غذا جز خوراکی‌های اعیانی به شمار می‌رود که معمولا در روزهای عید و جشن‌ها طبخ می‌شود. توکی در یزدی به معنای ارزن است که در غذا بسیار خوش‌طعم جلوه می‌کند. برنج، توکی، عدس، گوشت و ادویه اجزا این پلو را تشکیل می‌دهند.

فله

فله غذایی سبک است که معمولا در صبحانه استفاده می‌شود و در گذشته‌های دور نیز سر سفره هفت‌سین نیز گذاشته می‌شده. در تهیه آن از آغوز گاو یا گوسفند استفاده می‌شود.

کله گیپا

این غذا که از سیرابی تهیه می‌شود نیز در فهرست میراث فرهنگی ثبت شده است. در ترکیبات آن از کله و پاچه گوسفند، سیرابی گوسفند، برنج، ماش، پیاز و ادویه استفاده می‌شود. زیره و پودر نارنج از ادویه‌های به خصوصی است که در این غذا استفاده می‌شود.

گندم‌ پلو یزدی

این غذا به دلیل استفاده از بلغور بسیار مقوی و محبوب است. علاوه بر بلغور در تهیه آن از گندم، گوجه فرنگی، گوشت چرخی، پیاز، شوید، نمک، فلفل و زردچوبه استفاده می‌شود.

مشتوک

این غذا مورد مناسبی برای میان‌وعده و صبحانه است. این غذا در شهرهای دیگر مانند تبریز و قزوین به اسم «دویماج» شناخته می‌شود و کاشانی‌ها به آن «مچه» و یا «مشته» نیز می‌گویند. پنیر، پیاز، نان خشک کوبیده یزدی، گردو آسیاب‌شده، آب، نعنا و نمک از ترکیبات آن هستند.

دسر یزدی

یزدی‌ها دسرهای خوشمزه و متفاوتی دارند که مشهور ترین آن ماقوت است. این دسر طعمی مشابه با فالوده یزدی دارد ولی در ظاهر متفاوت است و شکلی شبیه ژله دارد. در تهیه این دسر از نشاسه، گلاب، خلال بادام، گل خشک و پسته استفاده می‌کنند.

سخن آخر

در استان پهناور یزد غذاهای بسیار و متفاوت دیگری نیز وجود دارد که اکثرا توسط اهالی روستاها و شهرهای کوچک شناخته شده تر هستند. ما در این مقاله به معروف‌ترین آن‌ها اشاره کردیم تا شما عزیزان بیشتر با غذاهای سنتی یزد آشنا شوید و پیش از سفر خود اطلاعاتی در این باره داشته باشید. مجله گردشگری روم‌تور همواره با شماست تا هر روز اطلاعات بیشتری درباره شهرهای مختلف کشور به شما هموطنان گرامی ارائه دهد. شما نیز می‌توانید جهت برقراری ارتباط و اطلاعات بیشتری با ما در تماس باشید.

منبع : مجله گردشگری روم تور