کاوشگر مریخ امارات: یک عوام فریبی فضایی

امروز که این نوشته را می نویسم کمتر از 24 ساعت از به مدار مریخ رسیدن کاوشگر "اَمَل" یا "امید" به مدار مریخ می گذرد و موجی از تایید و تحسین امارات و شماتت و حسرت ایران در فضای حقیقی و مجازی فارسی بوجود آمده. در این نوشته می خواهم کمی درباره ی این کاوشگر و ارتباط آن به امارات و چرایی ورود امارات به این حوزه بنویسم.

قبل از ورود به بحث چند واکنش به این رویداد را با هم مرور کنیم

کاوشگر فضایی چیست؟

کاوشگر فضایی در این مورد نوعی مدارگرد است که با استفاده از حسگرها و امکانات ارتباطی، به دور مدار یک سیاره یا قمر گردش می کند و به جمع آوری اطلاعات و ارسال آن به ایستگاه زمینی به تناسب ماموریت خود می پردازد. کاوشگر فضایی وارد جو (درصورت وجود) سیاره نمی شود و صرفاً به گردش در مدار آن تا پایان عمر خود ادامه می دهد و در پایان وارد جو می شود و می سوزد.

کاوشگر های فضایی صرفاً مدارگرد نیستند. برخی دیگر وارد جو سیاره می شوند و در سطح آن فرود می آیند. اما در این مورد کاوشگر "اَمَل" یک مدارگرد است و قرار نیست بر سطح آن فرود آید.

نقش امارات در این پروژه چیست؟

آیا اصلاً امارات ظرفیت علمی و فنی فضایی که در اوج پیچیدگی و لبه ی فناوری است را دارا است؟ اگر دارد، تا به حال چه دستاوردی تا به حال داشته است؟ ماهواره ای ساخته است؟ پرتاب کرده است؟ فضاپیما ساخته است؟ دقیقاً چه کار کرده است که اکنون به این مرحله رسیده است؟ نویسنده از سرمایه گذاری و فعالیت 15 ساله ی امارات در حوزه ی فضا آگاه است اما سوال اینجاست که فعالیت های قبلی دقیقاً چه بوده است که امروز به این مرحله رسیده است؟ نگاهی گذرا به فعالیت کشورهایی مانند ایالات متحده و روسیه در حوزه ی فضایی نشان می دهد دستاورد های آنان نتییجه ی بیش از صد سال توسعه ی فناوری های مرتبط با هوافضا، الکترونیک، میکرو الکترونیک، مکانیک، مواد و موارد بسیار دیگری است که امارات در هیچیک از موارد نه دانشی از خود دارد نه اصلاً ظرفیت و ابزار بوجود آوردن این دانش ها را داراست.

واقعیت این کاوشگر با همکاری دانشگاه کلرادو آمریکا ساخته شده و در ژاپن توسط موشک ژاپنی H-IIA صنایع سنگین میتسوبیشی از مرکز فضایی تانگاشیما JAXA با نظارت و کنترل ناسا پرتاب شده است. آن طور که رسانه ها مدعی هستند، امارات تامین مالی حدوداً 200 میلیون دلاری پروژه را بر عهده داشته است و مهندسان این کشور بر روند ساخت و پرتاب و هدایت نظارت داشته اند. مشخص نیست که این نظارت دقیقاً به چه معناست؟ آیا به معنی حضور و نظر دادن آن ها در روند ها و فرایند ها بوده است یا صرفاً تماشاچی بوده اند؟ آیا از این نظارت چیزی هم آموخته اند یا نه؟ اگر آموخته اند در چه سطحی؟ آیا بعد از نظارت بر این پروژه، می توانند همانند آن یا حتی یک کپی از آن را بسازند؟ یا پرتاب کنند یا کنترل کنند؟ شاید! اما حداکثر در آن سطح باقی خواهند ماند چون راه دستیابی به فناوری پله به پله است، نه جهشی!

برای مثال تصور کنید کسی می خواهد در مسابقه ی دو سرعت المپیک شرکت کند. آیا این فرد در نوزادی می تواند در مسابقه شرکت کند؟ خیر! نوزاد ابتدا از تختش هم نمی تواند بیرون بیاید، کمی بعد سینه خیز می رود، سپس چهار دست و پا، بعد با کمک کمی راه می رود و چند باری زمین می خورد و درد می کشد، بعد که عظلاتش به اندازه ی کافی رشد کرد و چگونگی حفظ آن ها برای کنترل تعادل را آموخت بدون کمک راه می رود چند سال بعد می تواند بدود. حال آیا یک کودک که می تواند بدود می تواند در مسابقه ی دو المپیک شرکت کند؟ خیر هر کس باید در قد و قواره ی خودش مسابقه دهد. کودک به شرط تمرین و تغذیه ی مناسب و مراقبت می تواند در آینده به موقعیتی برسد که در مسابقات انتخابی شرکت کند و در صورت بدست آوردن رکورد مناسب می تواند در المپیک هم شرکت کند. حال اگر بشنویم یک نوزاد یا یک کودک در مسابقه ی دو المپیک شرکت کرده است، چگونه می توان آن را باور کرد؟؟ واقعیت این است به کسی که می تواند در این مسابقه شرکت کند، پول داده اند تا با نام نوزاد و کودک مورد نظر در مسابقه شرکت کند و در انتها به نام او مقامی به دست آورد. در واقع دست آورد امارات از این پروژه نه علمی و نه فنی و نه اقتصادی است. چیزی که به دست می آوردند "خوراک دستگاه تولید پروپاگاندا" است.

چرا امارات به حوزه ی فضا ورود کرده است؟

زیرا فضا به دلیل محدود بودن بازیگران و فناروی بسیار بالا برای دسترسی به آن ظرفیت عظیم و بی نظیری برای پروپاگاندا دارد. فیلم های فضایی را به یاد می آورید؟ جنگ ستارگان، روز استقلال و... همه از ظرفیت فضا برای پروپاگاندا در جهت ساختن تصویری برتر و پیشرفته از یک یا چند کشور ساخته شده اند. احتمالاً درباره ی رقابت فضایی ایالات متحده و شوروی شنیده اید چرا این رقابت شکل گرفت؟ چون هر پیروزی در این رقابت تصویر بدست آورنده ی موفقیت را در ذهن مردم جهان به شکل قابل توجهی بهبود می بخشد و این موقعیت اقتصادی، نظامی، فرهنگی و... را بهبود می بخشد بطوری که با موفقیت در هیچ زمینه دیگری نمی توان همچین برتری بدست آورد . بخش بزرگی از تصویر "پیشرفته" بودن در ذهن بشر امروز را دسترسی و حضور در فضا تشکیل می دهد. یعنی به کشوری که در فضا حضور ندارد نمی توان گفت "پیشرفته". امارات به عنوان کشوری که تمام موجودیتش وابسته به پروپاگاندای "پیشرفته بودن" است نمی تواند در فضا حضور نداشته باشد. نه به خاطر اینکه به علم اهمیت می دهد نه به خاطر اینکه به مردمش اهمیت می دهد به خاطر اینکه در زمان فعلی نمی تواند ادعای پیشرفت کند و در فضا حرفی برای گفتن نداشته باشد. همچنین توان علمی و فنی فضایی هم ندارد. پس به ناچار چه می کند؟

کاوشگر "اَمَل" محصول این وضعیت است.

افتخار این کاوشگر چه در صورت موفقیت یا عدم موفقیت متعلق به کسانی است که "واقعاً" آن را ساخته و پرتاب و کنترل کرده اند. "امارات" به مریخ نرسیده است و ذره ای از اعتبار این کار متعلق به آن ها نیست. اعتبار متعلق به کسی است که پله پله زحمت کشیده و با کوبیدن راه بسیار دشوار و طاقت فرسای دستیابی به فناوری نه پول دادن و خریدن به موفقیت می رسند. این یک عوام فریبی است تا با ایجاد یک تصویر مصنوعی از پیشرفت مردم دنیا را تحت تاثیر قرار دهد. نه هیچ چیز بیشتر.