کارشناس تولید محتوا و مشارکتهای بینالملل/ مترجم
انقلاب صنعتی چهارم و توسعه شهری پایدار
چالشهایی که شهرها در سرتاسر جهان با وسعتی متفاوت با آن مواجه هستند، به صورت مستقیم بر توانایی شهرها برای ارایه خدمات و حفظ کیفیت زندگی شهروندان تأثیر میگذارد. صنعتی شدن به عنوان عاملی تعیینکننده در رشد شهرها، باعث تشدید این چالشها میشود، چراکه باعث افزایش آلودگی آب و هوا و تولید پسماند، کمبود منابع طبیعی و تولید بیشتر گازهای گلخانهای میشود و غالبا به تشدید شکاف درآمد و ثروت، مهاجرت و فقر در شهرها منجر میشود.
در واقع، همزمان با توسعه برقرسانی در روند انقلاب صنعتی دوم، شهرها توسعه یافتند، فاصلههای فیزیکی به دلیل افزایش استفاده از خودروها کاهش یافتند و تعداد و وسعت کارخانهها افزایش یافتند که همگی به افزایش آلودگی، ترافیک و کمبود منابع طبیعی و خسارت به محیط زیست منجر شد. تسریع شهرسازی همزمان با روند صنعتیسازی، نه تنها به افزایش فشار بر منابع طبیعی بلکه بر زیرساختها و خدمات عمومی منجر میشود. صنعتیسازی باعث افزایش ثروت خالص و اتصال مناطق شهری میشود، اما به طور همزمان، چالشهایی در زمینه توزیع عادلانه ثروت و ارتقاء خدمات اجتماعی و محافظت از محیط زیست و منابع طبیعی را در پی دارد.
اگرچه صنعتی شدن باعث ارتقاء استانداردهای زندگی در کشورهای توسعهیافته میشود، شهرسازی و صنعتیسازی در کشورهای در حال توسعه غالبا توازن ندارند و در نتیجه، نابرابری در شهرها و کشورها افزایش مییابد و شرایط کمبود منابع طبیعی را تشدید میکند. در حالیکه چنین چالشهایی در روند توسعه صنعتی سنتی وجود دارد، اما افزایش نقش فناوری و توسعه فناوریمحور، فرصتی کلیدی برای حفظ سطوح صنعتیسازی و در عین حال، کاهش تأثیرات جانبی مضر آن است.
در اصل، توسعه استفاده از رایانهها، اتوماسیون، پردازش و تحلیل دادهها و اینترنت همگی باعث سادهتر شدن فرایندهای صنعتی شد و امکان دورکاری و کاهش فشار بر شهرها را در پی داشت. این شرایط توسعهیافته جدید به ارتقاء کارایی نیروی کار و همچنین، کاهش هدر رفت منابع طبیعی و افزایش کلی بهرهوری منجر شد. همزمان با پیشرفت فناوری، راهکارهای مقابله با چالشهای صنعتیسازی و شهرسازی و گزینههای اجرای پروژههای توسعه پایدار نیز افزایش مییابد.
توسعه فناوریهای هوشمند که همزمان با انقلاب صنعتی چهارم رخ داد، راهکارهایی متعدد را برای مقابله با چالشهای صنعتیسازی و شهرسازی ارایه داد:
- انقلاب صنعتی چهارم امکان توسعه «شهرهای هوشمند» را فراهم کرده است؛ شهرهایی فراگیر و پایدارتر که به ارتقاء سطح کیفیت زندگی شهروندان کمک میکند. در این شهرها پتانسیل تسریع روند شهرنشینی به خصوص در جوامع در حال توسعه، امکان رشد پایدار و کاهش تأثیرات نامطلوب صنعتیسازی وجود دارد. در چنین شرایطی، توسعه قطبهای نوآوری نیز در قالب مراکز رشد به توسعه فناوریهای پاک، منابع انرژی تجدیدپذیر و توسعه راهکارهایی برای مقابله با چالشها در حوزه خدمات و زیرساختها که با تسریع روند شهرسازی و صنعتیسازی در شهرها ایجاده شده است، کمک میکند.
- انقلاب صنعتی چهارم به تسریع روند گذار شهرها به سمت توسعه اقتصاد چرخهای، کاهش انتشار دیاکسید کربن از طریق استفاده از خدمات حمل و نقل اشتراکی، توسعه زیرساختها و افزایش راهکارهای بازیافت و استفاده بهینه از منابع کمک میکند. برای اینکه راهکارهای انقلاب صنعتی چهارم به درستی در شهرها (توسعهیافته و در حال توسعه) اجرا شود، باید در این شهرها مشارکت نزدیکی میان تمام ذینفعان در بخشهای خصوصی و دولتی وجود داشته باشد. موسسات دولتی باید از مشارکت شهروندان برای شناسایی مشکلات و از مشارکت بخش خصوصی برای ارایه راهکارهای جدید بهره ببرد.
- فناوریهای انقلاب صنعتی چهارم این پتانسیل را دارد که به کاهش انتشار کربن و محافظت از محیط زیست و منابع طبیعی، حفظ امنیت غذا، آب و انرژی، و افزایش تابآوری شهرها در برابر تغییرات اقلیمی و بلایای طبیعی کمک کند. برای مثال، فناوریهای جدید در حوزه جابهجایی همانند خودروهای برقی میتواند به کاهش انتشار کربن و آلودگی هوا کمک کند و در عین حال، به اشتغالزایی در صنایع نوآور منجر شود.
در مجموع، توسعه راهکارهایی برای ارتقاء سطح کیفیت زندگی در شهرها نه تنها حائز اهمیت و مطلوب، بلکه حیاتی است. این در حالی است که گرچه اکثر جمعیت جهان در مناطق شهری زندگی میکنند و رشد جمعیت و شهرسازی نیز طی دهههای آتی همچنان ادامه خواهد داشت، اما فقط 3 تا 5 درصد از خشکیها در سرتاسر دنیا به مناطق شهری اختصاص دارند. بنابراین، شهرها نیاز دارند تا مدلهایی را برای افزایش کیفیت زندگی و برطرف کردن نیازها به روشی پایدار توسعه دهند
مطلبی دیگر از این انتشارات
هشت روند آتی در حوزه تحلیل داده
مطلبی دیگر از این انتشارات
بدون تحول نمیتوان پیشرفت کرد!
مطلبی دیگر از این انتشارات
7 مشخصه کسبوکارهای دادهمحور در سال 2025