همه "باهم" برای تهران هوشمندتر

محمد فرجود

مدیرعامل سازمان فاوا شهرداری تهران و دبیر شورای راهبردی تهران هوشمند

خوشوقتم که امروز، پس از دو سال از قرارگیری برنامه تهران هوشمند در فهرست 6 برنامه کلان شهر هوشمند در سطح جهان در سال 2019، طرح مشارکت شهروندی و توسعه محله‌محوری «باهم» در میان سه برگزیده نهایی جایزه جهانی شهر هوشمند در سال 2021 در حوزه حکمروایی و اقتصاد قرار گرفته است. در این زمینه، علاوه بر عرض تبریک به تمامی شهروندان تهرانی و همچنین، همکارانم در بدنه شهرداری تهران، قصد دارم 5 مورد را مرور نمایم:

1. در حال حاضر، پروژه‌های متعددی در حوزه شهر هوشمند در سرتاسر جهان در حال اجراست و مطالعات متعددی با این کلیدواژه صورت می‌پذیرد. این در حالی است که شاهد تکامل شهرهای هوشمند و گذار از رویکرد توسعه مبتنی بر فناوری به هوشمندسازی با هدف ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان و تبدیل این سنجه، به مهم‌ترین معیار موفقیت شهرها در زمینه هوشمندسازی هستیم. این امر، موجب نمایان شدن اهمیت نقش‌آفرینی شهروندان – عموم شهروندان و گروه‌های نخبه – در برنامه‌ریزی، نظارت و اجرای پروژه‌های هوشمندسازی شده است. اهمیت و ضرورت مشارکت شهروندان در توسعه شهرهای هوشمند، در زمینه توسعه محله‌محور دوچندان می‌شود؛ جایی که با توجه به عدم توسعه یکنواخت امکانات و خدمات در تمامی نقاط شهر، پای شناسایی دقیق و تمرکز روی نیازهای ساکنین شهر در مناطق و نواحی متفاوت و ارتقاء تجربه شهروندی آنان به میان می‌آید.

2. فصل مشترک اقدامات موثر صورت گرفته شهرهای هوشمند در سطح جهان با هدف ارتقاء مشارکت شهروندان، ایجاد ابزارهای آنلاین و در دسترس برای شهروندان به منظور اعلام نظر در خصوص پروژه‌ها و اقدامات مرتبط با توسعه محله‌ای، ایجاد کانالی برای دریافت گزارش شهروندان در خصوص مشکلات ایجاد شده در سطح شهر و در نهایت، ایجاد سازوکاری جهت اولویت‌بندی نظام‌مند اقدامات بر اساس نظرات و گزارش‌های دریافت شده است.

3. علاوه براین، توان موجود در زیست‌بوم نوآوری نیز فرصت بزرگ دیگری است که حکمروایی شهری با تقویت و بهره‌برداری نظام‌مند از آن می‌تواند نسبت به حل مشکلات و چالش‌های شهری را به صورت نوآورانه، کم‌هزینه و سریع اقدام نماید.

4. طرح «باهم» دارای دو مزیت عمده است. اول، موضوع مشارکت شهروندی است که با فراهم نمودن ابزار آنلاین بر پلتفرم «تهران من» برای شهروندان جهت اعلام نظر و رأی‌دهی به پروژه‌ها و اقدامات توسعه محله‌ای و همچنین، امکان دریافت دریافت گزارش شهروندان در خصوص مشکلاتی است که در سطح شهر با آن مواجه می‌شوند. دوم، سامان‌دهی و بهره‌گیری از شبکه نخبگان در حل نوآورانه، کم‌هزینه و سریع مشکلات و چالش‌های شهری با استفاده از سایت باهم است.

5. نتیجه عملکرد «باهم» در حوزه مشارکت شهروندی را می‌توان در روند صعودی تعداد پروژه‌های توسعه محله‌محوری از 210 پروژه در سال 1398 به 1610 پروژه در سال 1400 و افزایش سرمایه‌گذاری انجام شده در این زمینه از 200 میلیارد تومان در سال 1398 به 3هزار میلیارد تومان در سال 1400 مشاهده نمود. این در حالی است که در حوزه تعامل با زیست‌بوم نوآوری نیز بیش از 500 نیاز فناورانه و نوآورانه شهرداری تهران در سامانه باهم منتشر شده و روند ارزیابی و هدایت طرح‌های فناورانه و به‌هم‌رسانی عرضه و تقاضا از طریق فن‌بازار تخصصی شهر هوشمند ادامه دارد.

در انتها باید اضافه کنم که اگرچه قرارگیری طرح «باهم» در میان سه برگزیده نهایی جایزه جهانی شهر هوشمند 2021 را می‌توان به مثابه پیمودن مسیر پیشرفت در حوزه ارتقاء مشارکت شهروندی دانست، اما این تنها آغاز راه است و برای استفاده از تمامی ظرفیت‌های شهر تهران در حوزه مشارکت شهروندی، توسعه زیست‌بوم نوآوری، توسعه اقتصاد دیجیتال و ارتقاء کیفیت زندگی نیاز به اقدامات و تلاش بیشتری در حوزه‌های سیاست‌گذاری و اجرا وجود دارد. در این زمینه، افزایش تعداد تصمیم‌گیری‌های داده‌محور در برنامه‌ریزی و مدیریت شهری از منظر اقدامات محله-محور و شبکه‌سازی نخبگان در زیست‌بوم نوآوری، از الزامات اساسی برای حرکت در مسیر تهران هوشمندتر محسوب می‌شود.