دانشجوی دکترای مهندسی برنامه‌ریزی حملونقل، کارشناس مرکز تهران هوشمند
چگونه می توانیم حملونقل را پایدارتر کنیم؟
حملونقل پایدار به شیوه‌ای از جابهجایی گفته میشود که "سبز" بوده و تأثیر مخرب کمی بر محیطزیست داشته باشد. همچنین حملونقل پایدار مربوط به ایجاد تعادل بین نیازهای فعلی و آینده ماست. نمونه‌هایی از حملونقل پایدار عبارتند از پیاده روی، دوچرخه‌سواری، حملونقل همگانی، خودروی اشتراکی و وسایل نقلیه سبز.
بدیهی است که شیوه‌های کنونی حملونقل در بسیاری از شهرها، از جمله در برخی از کشورهای توسعه یافته، ناپایدار هستند. طبق گزارش موسسه حملونقل تگزاس، ازدحام ترافیک سالانه 179 میلیارد دلار برای اقتصاد ایالات متحده هزینه دارد. این در حالی است که مسافران متوسط سالانه 54 ساعت را در تردد صرف میکنند. در نتیجه، تعداد زیاد وسایل نقلیه موجود در جاده‌ها و ترافیک منجر به از دست دادن پول، زمان و بهره‌وری شده است. بنابراین، مهمترین سوالی که باید به آن پاسخ دهیم این است که چگونه می‌توانیم حملونقل را پایدارتر کنیم؟ همه چیز با تفکر پایدار، درک ارزش حملونقل پایدار در طولانی مدت و پیگیری ایجاد سیستم‌های حملونقل پایدار آغاز میشود.
اهمیت حملونقل پایدار
چندین مزیت برای حملونقل پایدار وجود دارد که در زیر اشاره شده است:
کاهش آثار مخرب بر محیطزیست: راه حل‌های حملونقل غیرموتوری مانند دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی تقریباً هیچ تاثیر مخربی بر محیطزیست ندارند. آنها گازهای گلخانه‌ای منتشر نمی‌کنند، انرژی فسیلی مصرف نکرده و آلودگی هوا و صدا ایجاد نمی‌کنند. علاوه بر این، سیستم‌های حملونقل عمومی تعداد وسایل نقلیه در شبکه را کاهش می‌دهد و میزان گازهای گلخانه ای کمتری در هر مایل-مسافرت نسبت به خودروهای تک‌سرنشین ایجاد می‌کند.
کاهش ازدحام ترافیک: با وسایل نقلیه شخصی کمتر در خیابان‌ها، ترافیک کمتری ایجاد میشود. این بدان معناست که مردم حتی در مناطق متراکم شهری می‌توانند سریعتر به مقاصد مورد نظر خود برسند. همچنین با بازتر شدن جاده ها و فضاها، می‌توانیم زیستگاه طبیعی خود را بهتر حفظ کنیم.
صرفه جویی در هزینه: رفت‌وآمد از طریق اتوبوس‌ها و قطارهای عمومی ارزان تر از نگهداری و خرید سوخت برای وسایل نقلیه شخصی است. شهرها همچنین می‌توانند در هزینه‌های نگهداری خیابان‌ها و پارکینگ‌ها صرفه‌جویی کنند.
ایجاد شغل: با معرفی راه‌حل‌های جایگزین، شهرها به بازوهای کمک‌کننده نیاز خواهند داشت. افراد بیشتری باید در ایستگاه‌های حملونقل عمومی و ایستگاه‌های شارژ الکتریکی کار کنند.
بهبود سلامت عمومی: حملونقل پایدار بر سلامت و رفاه افراد تأثیر مثبت دارد. دوچرخه‌سواری و پیاده روی راه‌های عالی برای انجام فعالیت‌های بدنی روزانه جهت داشتن یک سبک زندگی سالم هستند.
ارتقای عدالت: یکی از جنبه‌های مهم حملونقل پایدار، تأثیر مثبت آن بر جامعه است. افراد بدون در نظر گرفتن تفاوت‌های اقتصادی، اجتماعی و جسمی می‌توانند از وسایل حملونقل عمومی و وسایل‌نقلیه غیرموتوری استفاده کنند.
مسائل کلیدی در حملونقل پایدار در سال 2021
بحث در مورد حملونقل پایدار به عنوان یک عنصر حیاتی برای مقابله با تغییرات آب‌وهوایی به طور جدی مطرح میشود. در اینجا به یک نمونه از روندهای اصلی حملونقل پایدار در سال 2021 و تأثیر احتمالی آن بر زمان حال و آینده ما آمده است.
افزایش روزافزون ممنوعیت استفاده از خودروهای بنزینی
لیست کشورهایی که قصد دارند خودروهای بنزین‌سوز خود را به تدریج کنار بگذارند، رو به افزایش است. برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا، از جمله هلند، سوئد، ایرلند و دانمارک، برنامه‌هایی برای حذف خودروهای بنزینی تا سال 2030 اعلام کرده‌اند. کالیفرنیا و ماساچوت نیز اقدامات مشابهی را در ایالات متحده انجام داده اند و فروش خودروهای بنزینی را تا سال 2035 متوقف کرده‌اند. با این حال، برخی از مقاومت‌ها و چالش‌های قانونی در برابر این مفهوم جدید ممکن است ایجاد شود. نمونه‌ای از آن، اعتراضاتی بود که به دنبال اجرای مناطق خودروهای بدون سوخت فسیلی در مادرید اسپانیا انجام شد. به این ترتیب، شهرها و کشورها باید ساکنان را برای دوره گذار آماده کنند و اطمینان حاصل کنند که همه بدون توجه به تفاوت‌های اجتماعی و اقتصادی از مزایای آن برخوردار خواهند شد.
حملونقل پایدار از ایده تا واقعیت
ایجاد یک سیستم حملونقل پایدار مستلزم کارهای مهمی همچون برنامه ریزی، طراحی، ساخت، بهره‌برداری، نگهداری و اندازه‌گیری عملکرد است. برای اینکه حملونقل پایدار به واقعیت تبدیل شود، باید رویکردهایی را که به طور موثر به هدف ما کمک می‌کند، ترسیم کنیم. در ادامه برخی از این اقدامات و رویکردها آورده شده است.
شماره1 : مفهوم حملونقل پایدار را به صورت اختصاصی برای هر شهر تعریف و تببین کنید.
هنگام برنامه‌ریزی برای حملونقل پایدار، مهم است که رئوس اهداف خود برای هر شهر را تعیین کنید. این مسئله می‌تواند کیفیت زندگی ساکنان شهر را بهبود بخشیده و شکاف‌های طبقاتی و نابرابری اجتماعی را تا حد زیادی کم کند و در کنار آن یک شهر متراکم و سبز ایجاد کند.
- اهداف باید بر تمام تغییراتی که مورد نیاز شهر است، متمرکز باشد. سوالاتی همچون:
- آیا به روسازی های وسیع تری نیاز است؟
- آیا نیاز به ایجاد خطوط اختصاصی دوچرخه در خیابان ها و جاده ها است؟
- آیا سیستم حملونقل شهر به اتوبوس عمومی بیشتری نیاز دارد؟
- دسترسی ساکنان و بازدیدکنندگان به این اتوبوس ها چقدر آسان است؟
نکته اصلی این است هر شهر هنگام برنامه‌ریزی برای حملونقل پایدار، مشکلات و ضعف‌های منحصربه‌فردی دارد و برای بهبود آنها باید از ابتدا مسائل و مشکلات به صورت دقیقی مشخص و شناسایی شده باشند.
شماره2: ایجاد تعادل میان انسان‌ها، وسایل نقلیه و محیطزیست
حملونقل پایدار تعادل مطلوب، سالم و پویا را میان انسان‌ها، وسایل نقلیه و سیستم‌های طبیعی توصیف می کند. پایدارتر شدن حملونقل به معنی ایجاد دسترسی بیشتر جاده‌ها و خیابان‌های شهر برای همه، صرف نظر از شرایط اقتصادی آنها است. علاوه بر این، پایداری باید محیطزیست را در نظر بگیرد، زیرا همیشه باید محیطزیست کمترین آسیب را در هنگام توسعه و ایجاد طرح‌ها ببیند.
شماره 3: ایجاد یک چارچوب برای هدایت روند پیادهسازی و بهنگامسازی
در هسته حملونقل پایدار سه عنصر وجود دارد که کاربرد آن را هدایت می‌کند: ملاحظات اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی. این سه عنصر به عنوان سه‌گانه پایداری شناخته میشود. برای برنامه‌ریزی صحیح، پیاده سازی و حفظ یک سیستم پایدار، باید از این عناصر سه‌گانه به عنوان چارچوب استفاده شود.
- اقتصاد: مقرون به صرفه ساختن هزینه زیرساختهای حملونقل برای همه، از جمله افراد کم درآمد.
- اجتماعی: ایجاد انتخابهای جابهجایی ایمن و در دسترس برای همه افراد صرف نظر از جنسیت، سن و توانایی‌های جسمانی.
- محیطزیست: توسعه راه حلهایی که باعث کاهش انتشار و آلودگی و حفاظت از زیستگاه طبیعی ما می شود.
شماره 4: استفاده از زمان به عنوان پارامتر کلیدی جهت دستیابی به اهداف
توسعه حملونقل پایدار مستلزم استفاده از یک بازه زمانی برای نظارت و ارزیابی پیشرفت پروژه است. به گفته دکتر بری ولار، مفهوم پایداری شامل یک فرایند زمانی است. بنابراین تا حد امکان باید از بکارگیری مفاهیمی مبهم همچون "به زودی" و "آینده نزدیک" اجتناب کنیم.
برای اجرای پروژه‌ها و برنامه‌های خاص باید نقاط شروع و پایان خاصی وجود داشته باشد. ممکن است ساعت‌ها، ماه‌ها یا فصل‌ها باشد. این مسئله به شما امکان می‌دهد تغییرات واقعی را اندازه‌گیری کرده و تعیین کنید که آیا در جهت رسیدن به هدف خود کار میکنید یا خیر.
مثال‌های حملونقل پایدار
در اینجا چند نمونه از شهرهایی که قدم‌های مشخصی در جهت حملونقل پایدار برداشته‌اند، آنچه انجام می‌دهند و آن چه می‌توان از آنها آموخت آورده شده است.
سیستم حملونقل پایدار زوریخ
زوریخ سوئیس یکی از پایدارترین شهرهای جهان است. این شهر توانسته است یک سیستم حملونقل عمومی فوق العاده و برنامه ریزی شهری عالی را طراحی و پیاده سازی کند که به مردم اجازه می دهد با خیال راحت رفت‌وآمد کنند. این سیستم شامل عناصر زیر است:
- یک سیستم حملونقل عمومی یکپارچه و به راحتی قابل دسترس شامل قطارها، ترامواها و اتوبوس‌ها و کرایه پایین تا استفاده از آنها را تشویق کند.
- فضاهای اضافی خیابانی برای عابران پیاده و دوچرخه سواران.
- برای جلوگیری از استفاده از اتومبیل شخصی در مناطق پرجمعیت، زوریخ نرخ عوارض بالایی را وضع کرده است.
- آنها سنسورهای حلقه‌ای القایی را برای پیگیری حرکت خودروها و مدیریت جریان ترافیک نصب کرده‌اند.
در حقیقت ، سیستم حملونقل پایدار زوریخ به قدری موثر است که مالکیت خودرو به زیر 50 درصد رسیده است و اکثر ساکنان از سیستم حملونقل عمومی شهر استفاده میکنند.
حملونقل عمومی دوستدار محییط‌زیست در استکهلم
مترو، قطارهای محلی و اتوبوس‌ها در استکهلم سوئد از سال 2017 به بعد از انرژی تجدیدپذیر استفاده میکنند. شهر Norrtälje در استکهلم در حال حاضر دارای یک سیستم حملونقل اتوبوس با استفاده از انرژی برق است. بقیه شهر در حال پیادهسازی سیستم اتوبوس برقی هستند که هوشمندتر ، بی صداتر و انرژی کمتری مصرف می کند. استکهلم قصد دارد تا سال 2030 به تردد دریایی بدون استفاده از سوخت فسیلی دست یابد. آلایندگی را کاهش داده و در هر کیلومتر-مسافر انرژی کمتری مصرف کند.
استکهلم همچنین از پیشگامان استفاده از مقررات دسترسی به وسایل نقلیه شهری برای کاهش ازدحام، ترویج حالت‌های جایگزین حملونقل و بهبود کیفیت هوا است. برخی از رویکردهای آن شامل معرفی منطقه کم آلاینده با مقررات سختگیرانه بر خودروهای بزرگ، سنگین و قدیمی است.
راه حل‌های حملونقل پایدار(آنچه که شهرها امروزه می توانند انجام دهند)
با توجه به نمونه‌هایی که مورد بحث قرار دادیم، بدیهی است که راه‌حل‌هایی برای توسعه حملونقل پایدار وجود دارد. برخی از راه‌حل‌های حملونقل پایدار که شهرها می توانند اجرا کنند عبارتند از:
- تشویق انواع روشهای جابهجایی غیرموتوری مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و اسکوتر با خطوط اختصاصی، در حالی که امکان استفاده مکرر از وسایل نقلیه موتوری خصوصی محدود میشود.
- افزایش عرضه وسایل‌نقلیه عمومی و تشویق به استفاده از آنها از طریق ارائه مشوقها و کاهش تعرفه‌ها.
- برنامه‌ریزی و طراحی مسیرهای حملونقل عمومی جدید که پایدارتر بوده و مسیرهای قدیمی را ارتقا می دهند.
- اطمینان از اجرای موثر و هماهنگی حالت‌های جابهجایی پایدار.
مطلبی دیگر از این انتشارات
مهاجرت ابری! چیستی، مزایا و هزینه‌ها (قسمت اول)
مطلبی دیگر از این انتشارات
دهمین روایت تهران هوشمند منتشر شد
مطلبی دیگر از این انتشارات
شهرهای هوشمند آینده: حمل و نقل هوشمند - بخش دوم