به تماشای پرواز

برای اینکه بتونیم زندگی با کیفیت‌تری داشته باشیم، نیازه که بین کار، تفریح و زندگی شخصی یه تعادل نسبی برقرار کنیم و از شرایط موجود لذت ببریم. تفریح یکی از نیازهای اصلی هر کدوم از ماهاست که اگه به خوبی ازش استفاده کنیم، روی ابعاد دیگه زندگی به خصوص کار تاثیر مثبت زیادی می‌ذاره. حالا چه خوب میشه که انجام مسئولیت‌های اجتماعی یکی از تفریح‌های ما باشه.
علی موسوی یکی از بچه‌های فعال اسنپ‌فوده که بخشی از زمان خودش رو به یه مسئولیت اجتماعی جذاب اختصاص داده.
بریم از زبون خودش بشنویم چیکار کرده:
احتمالاً خیلی تعجب می‌کنید اگه بشنوید که چندتا جوون ایرانی به مدت ۸۰ روز از طلوع تا غروب آفتاب بدون دریافت حقوق زیر آفتاب و بارون و طوفان، پرنده شکاری شمارش می‌کنن.
پروژه شمارش پرندگان شکاری گلوگاه (شهر گلوگاه مازندران) اولین پروژه شمارش پرندگان شکاری در ایران و یکی از مهمترین پروژه‌های شمارش این پرندگان در اورآسیا (اروپا و آسیا) به حساب میاد. پروژه‌ای کاملاً داوطلبانه که با کمک‌های مردمی و حمایت اسپانسر تامین مالی میشه و سه سال از عمرش می‌گذره.
بله ما پرنده شکاری شمارش می‌کنیم. کاری که چندان معمول نیست اما به شدت مهم، جذاب و هیجان‌انگیزه. اما اینکه چرا این کار رو انجام می‌دیم برمی‌گرده به نقش پرندگان شکاری (عقاب‌ها، کرکس‌ها، قوش‌ها، شاهین‌ها و …) در هرم غذایی حیات وحش و اهمیت این گونه‌ها در حفاظت از محیط زیست.

پرندگان شکاری هر سال دو بار، یک مرتبه در بهار از آفریقا و خاورمیانه به روسیه و آسیای مرکزی و یک بار در پاییز همین مسیر رو در مهاجرتی طولانی به عرض‌های جنوبی‌تر زمین برمی‌گردن. گونه‌های بزرگ این پرندگان (عقاب‌ها و کرکس‌ها) به دلیل وزن قابل توجه (نسبت به بقیه گونه‌های پرنده) و مسافت زیاد مهاجرت، معمولاً در مسیر مهاجرت خیلی کم از قدرت بال‌زنی استفاده کرده و سعی می‌کنن از جریانات هوای گرم برای طی مسافت بهره ببرن.

جریانات هوای گرم حاصل بازتاب خورشید به زمین هستن. دقیقاً همون گرمایی که پالاگرایدرها برای بالا رفتن ازش استفاده می‌کنن. این هوای گرم معمولاً در پهنه‌های آبی (دریاها، رودخانه‌ها و تالاب‌ها) وجود نداره یا خیلی ضعیف و پراکنده هست. نتیجه این توضیح اینکه، در جایی مثل گوشه جنوب شرقی دریای کاسپین (مرز بین استان‌های مازندران و گلستان) به دلیل وجود این پهنه آبی وسیع و کوه‌های البرز، پرنده‌های شکاری عبور از خشکی‌های شرق دریا را ترجیح داده و در مسیر به کوه‌های البرز برخورد می‌کنن. ارتفاعاتی که برای عبور از آن‌ها لازمه تا جریانات هوا به قدر کافی قوی بشن. دقیقاً این موقعیت و لحظه‌ای هست که این فرصت رو به ما میده تا پرنده‌ها رو که مجبور به عبور از این گلوگاه مهاجرتی هستن، شمارش کنیم. این اجبار به عبور از گلوگاهی خاص در یک منطقه، چیزی شبیه استفاده ما از خطوط مترو هست. ساختاری که ایجاد شده و ما فارغ از نسبت‌های فامیلی، تفاوت مسیر و … مجبور به استفاده از این زیرساخت‌ها و پیاده شدن در ایستگاه‌های مختلف هستیم.

حدود ۲۰ گونه پرنده شکاری از این گلوگاه مهاجرتی عبور می‌کنن. پرنده‌ها از مسیرهای مختلف و در فواصل متفاوت وارد گلوگاه شده و با توجه به شدت گرما، میزان ابری بودن هوا و سرعت باد بعد از چند دقیقه یا چند ساعت از گلوگاه خارج میشن. نوع گونه، سن و گاهی جنسیت شکاری‌های عبوری در حد امکان تعیین میشه (با توجه به فاصله‌ای که از محل استقرار تیم شمارش دارن). کافیه این تنوع گونه‌ها رو در زمان متفاوت شروع مهاجرت، تعداد متفاوت هر گونه، روش‌های شناسایی و مشخصات ظاهری مختلف و حداقل سه رده سنی مختلف، ضرب کنید تا به میزان پیچیدگی، سختی و البته جذابیت امور فنی شمارش پی‌ ببرید. کاری علمی و تخصصی که در کشورهای منطقه از جمله گرجستان (پروژه شمارش شکاری‌ها در باتومی) توسط پرنده‌شناسان و علاقه‌مندان اروپایی صورت می‌گیره اما در اینجا یعنی گلوگاه مازندران بطور کامل توسط ما بچه‌های ایران و با کیفیت بسیار خوب انجام میشه.

ارزیابی جمعیتی گونه‌های جانوری اولین قدم در شروع راه طولانی و سخت حفاظت هست. تیم اجرایی پروژه در سال سوم یعنی پاییز ۱۴۰۱ شامل ۵ نفر تیم هماهنگ‌کننده و ۳۷ نفر داوطلب از شهرهای مختلف کشور بود. با کمک داوطلبین عزیز پروژه، در طی ۸۰ روز بیش از ۱۰۰ هزار پرنده شکاری شمارش کردیم که بیش از ۶۰ هزار از این پرنده‌ها از گونه‌های عقاب‌های بزرگ‌جثه هستن که این آمارها در کمتر نقطه‌ای از منطقه اورآسیا ثبت شده. پروژه‌های شمارش پرندگان شکاری معمولاً عمرهای بسیار طولانی دارن و در دهه‌های مختلف توسط نسل‌هایی متفاوت اجرا میشن. نتایج شمارش به صورت مرتب در نشریه‌های علمی یا پایگاه‌های داده مرتبط با محیط زیست منتشر شده و توسط تمام کشورهای ذینفع (میزبان پرندگان) قابل استفاده‌ است. علاوه بر این، اجرای چنین پروژه‌هایی که به صورت مشارکتی و داوطلبانه اداره میشن، تاثیر بسیار قابل توجهی بر دانش عمومی مردم، سطح علمی شرکت‌کنندگان و تربیت نسلی آگاه و علاقه‌مند به حفاظت از میراث طبیعی کشورها داره.

علی جان از سال ۹۷ در اسنپ‌فود مشغول به کاره و از زمان شروع کرونا، فعالیت خودش رو در زمینه حفاظت از پرندگان ایران افزایش داده. علی به عنوان یکی از اعضای تیم مدیریتی پروژه شمارش پرندگان شکاری گلوگاه تونسته این مسئولیت رو در کنار شرایط کاری اسنپ‌فود ادامه بده…

شما هم اگه به حضور در این پروژه علاقه‌مند بودید باید بدونید که هیچ محدودیتی از نظر میزان آشنایی با پرنده‌ها وجود نداره. حضور هر شخصی می‌تونه حداقل 2 چشم به چشم‌های جست‌و‌جو‌گر اضافه کنه و این کمک بزرگیه. پرنده‌نگری و پرنده‌شناسی آماتوری یکی از جذاب‌ترین زیرشاخه‌های علم شهروندی (Citizen Science) به حساب میاد و با توجه به وسعت و تنوعی که داره می‌تونه حال ساکنین شهرهای بزرگ مخصوصاً کارمندانی که فرصت کمتری برای سفر دارن رو متحول کنه و باعث ایجاد شوق و شوری تازه برای کشف جهان اطراف بشه.

علی و دوستانش در این پروژه میزبان تمام علاقه‌مندان به خصوص همکاران عزیزمون در اسنپ‌فود هستند. اینجا بهترین فرصت برای مشاهده و آشنایی با پرندگان و یکی از شگفت‌انگیزترین اتفاقات طبیعت، یعنی مهاجرته.
برای ارتباط با علی جان می‌تونید توی اسکایپ پیام بدید( ali.mousavi7 ) و یا به پیج اینستاگرام و سایتشون سر بزنید.

اینستاگرام: instagram.com/galugahraptors

وبسایت: galugahraptorcount.org