ترجمه الغارات؛ روایتی از حکومت امام علی (ع)

ترجمهٔ الغارات خلاصهٔ ترجمه‌شده از کتاب «الغارات» نوشتهٔ ابراهیم بن محمد ثقفی کوفی است که از علمای بزرگ دوران غیبت صغری بوده است. این کتاب قدیمی‌ترین کتاب دربارهٔ حکومت امیرالمؤمنین (ع) است که سیدمحمود زارعی آن را ترجمه و موسسه بیان معنوی منتشر کرده است. در ادامه، معرفی مختصری از این کتاب را به قلم الهه سوداچی، مدیر تیم تبدیل طاقچه، می‌خوانید.

مترجم در این کتاب، بخش‌هایی از کتاب اصلی را آورده و از آوردن همهٔ مطالب کتاب اصلی صرف نظر کرده است، چون هدف اصلی بررسی بحث غارات و موضوعات پیرامون آن است. متن کتاب ساده و روان و خواندنی است و می‌توان آن را در یک یا دو نشست تمام کرد. مترجم، از بین روایت‌های تکراری و ملال‌آور، به آوردن یکی دو مورد مشابه اکتفا کرده است. در جاهایی برای درک بهتر ظرافت‌ها و زیبایی‌های سخنان حضرت امیر (ع) متن عربی را هم عیناً آورده است.

الغارات چیست؟

الغارات به حملات نامنظم معاویه به قلمرو حضرت امیر از سال ۳۷ تا ۴۰ هجری گفته می‌شود. معاویه برای اینکه نظم حکومت اسلامی را بر هم زند مجموعه‌ای از جنگ‌ها را با هدف ایجاد رعب و وحشت در مردم به همراه راهزنی و قتل و غارت ترتیب داد. در واقع، دوران حکومت حضرت علی (ع) دو بخش دارد: اول، دو سال ابتدایی حکومت که شامل جنگ جمل، صفین و نهروان است و دوم، شامل دوران غارات که دو سال بود و تا شهادت حضرت طول کشید. شکل حکومت و مدیریت امام در این دوران تغییر کرد که کمتر شنیده شده و کمتر به آن پرداخته شده است. امام در این دوران مانند جنگ جمل و صفین عمل نکرد؛ یعنی به احساس مسئولیت مردم تکیه کرد و تصمیم‌گیری را به خودشان واگذار کرد. مرور دوران غارات نشان می‌دهد بعد از پیامبر (ص) مردم آمادگی پذیرفتن مسئولیت را نداشتند و با امام علی (ع) همراه نشدند.

کتاب الغارات به ترتیب شامل شمه‌ای از دوران خلفا و ابتدای خلافت حضرت امیر (ع) است و سپس به شرح تلاش‌های معاویه برای تصرف مناطق تحت تصرف امام می‌پردازد. معاویه برای بر هم زدن حکومت حضرت علی (ع) دست به هر کاری زد؛ یعنی هم به فریب یاران امام پرداخت و هم با ترتیب دادن جنگ سپاهیان امام را از پا ‌انداخت. به مرور، معاویه با استفاده از تهدید و تطمیع و فرهنگ قبیله‌گری توانست بر همهٔ جهان اسلام مسلط شود. بخشی از کتاب روایت‌های فساد یاران امام و رهاکردن وی و پیوستن به معاویه را شرح می‌دهد. همراهی نکردن و دلیل‌تراشی مردم باعث ناراحتی و مذمت‌ امام شد طوری که برای خود آرزوی مرگ کرده است. شورش گروه‌های خوارج و ترک میدان جنگ و روایت‌هایی از سیرهٔ امام از سرفصل‌های دیگر کتاب است.

این کتاب اطلاعات خوبی را دربارهٔ تاریخ حکومت امام و نحوهٔ مواجهه با مردم و مدیریت و جامعه‌داری در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد. برای دانلود کتاب معرفی‌شده می‌توانید به سایت یا اپلیکیشن طاقچه مراجعه کنید.

در بخشی از کتاب آمده است:

وقتی حضرت او را دید پرسید: «ابومریم تویی؟» او گفت: «بله.» امام (ع) پرسید: «چه چیزی تو را به اینجا کشانده؟» ابومریم گفت: «برای حاجتی پیش تو نیامده‌ام، ولی می‌بینم که وقتی کار این امّت به تو واگذار شد باعث اختلاف و تفرقه بین مردم شدی!» امیرالمؤمنین (ع) فرمود: «ابومریم! من همان دوست تواَم که می‌شناسی، ولی گرفتار خبیث‌ترین مردم روی زمین شده‌ام. آنها را به کاری فرامی‌خوانم، اما آنها از من تبعیت نمی‌کنند، و زمانی که به میل آنها رفتار می‌کنم، از اطراف من متفرق می‌شوند و مرا تنها می‌گذارند.»

پیش‌تر در وبلاگ طاقچه به معرفی رمان‌های مذهبی نیز پرداخته‌ایم. اگر به این دسته‌کتاب علاقه‌مندید می‌توانید یادداشت زیر را بخوانید.