در برابر استبداد و چند کتاب دیگر

سال نود و شش سال آشنایی با دوستانی بود که کتاب‌خوان‎‌های خوبی بودند. کتاب‌خوان‌های حرفه‌ای که سلایق و علایق مشترک زیادی داشتیم. حاصل این دوستی‌ها و تاثیر آن‌ها بر من این بود که سالی نسبتا پر بار از نظر خواندن کتاب داشتم. در پست قبلی نوشتم که باید کتاب بخوانیم و از کتاب حرف بزنیم و کتاب‌های خوب را به یکدیگر معرفی کنیم. دیدم که در اسفند امسال کمپینی غیررسمی راه افتاد و از نویسنده‌ها و مترجم‌ها گرفته تا کاربران عادی‌ای مثل من کتاب‌های خوبی که خوانده بودند را معرفی کردند. بیشتر و پر بارتر از سال‌های قبل.

در این پست چند کتابی که در یک سال اخیر خواندم و به نظرم ارزش دارد که شما هم بخواندید را معرفی می‌کنم. اول خواستم همه آن‌هایی که خوانده‌ام را معرفی کنم که دیدم اگر درباره همه بنویسم باید فقط اسم بیاورم. بعد گفتم شاید بهتر باشد فقط یک کتاب معرفی کنم که خب برای انتخاب آن یکی به مشکل خوردم. نهایتا به راهی میانه رسیدم و شش کاب را برای معرفی انتخاب کردم. باشد که هم برای خودم مروری مفید باشد و هم برای شما موثر افتد.

یک. در برابر استبداد: کتابی کوتاه است از تیموتی اسنایدر (اسمش با مزه است نه؟) استاد دانشگاهی آمریکایی. اسنایدر در مقدمه کتاب توضیح داده است که کتاب در ابتدا پستی فیسبوکی بوده که به دلیل استقبال زیاد کاربران بعدها بسط داده شده و به شکل کتاب حاضر در آمده. همپنین اسنایدر می‌نویسد ایده نوشتن کتاب بعد از ظهور ستاره درخشش دونالد ترامپ به ذهنش رسیده است. کتاب در قالب بیست درس تاریخی از اروپای قرن بیستم است. اروپایی که درگیر فاشیسم و جنگ‌هایی شد که همه چیز را سوزاند. اسنایدر می‌نویسد: «تاریخ قرن بیستم اروپا به ما می‌آموزد که چطور ممکن است جوامع در هم شکنند، دموکراسی‌ها سقوط کنند، اخلاقیات فروبپاشد و مردم عادی یکباره خودشان را اسلحه به دست بالای سر گورهای دسته‌جمعی بیابند». این کتاب را بابک واحدی ترجمه نشر گمان چاپ کرده‌اند.

دو. زندگی در پیش رو: خب کتابی که نویسنده‌اش رومن گاری و مترجمش لیلی گلستان باشد احتمالا خیلی نیازی به تعریف من ندارد. کتاب شرحی از زندگی مومو، کودک/نوجوانی است که چیزی از پدر و مادرش نمی‌داند و از وقتی که به یاد دارد تحت سرپرستی پیرزنی یهودی زندگی کرده است. بخش‌هایی از روایت مومو برای من بسیار دردناک بود و زندگی‌ام را تحت تاثیر قرار داد. به همین دلیل خواستم از خیر معرفی‌اش به شما بگذرم اما بعد منصرف شدم. روایت مومو از زندگی و آنچه بر او می‌گذرد فراتر از سطح است. لیلی گلستان در جایی نوشته: «از این کتاب بسیار می‌آموزیم و همین ما را بس». کافی نیست؟

سه. گیرنده شناخته نشد: خواندن این کتاب که کاترین کرسمن تیلور آن را نوشته احتمالا بین چهل و پنج دقیقه تا یک ساعت وقت شما را بگیرد. اما برای همیشه در ذهن‌تان خواهد ماند. ماجرا نامه‌نگاری دو دوست صمیمی آلمانی است. یکی در آلمان و دیگری در آمریکا. روایت مربوط به دوره اوج گرفتن هیتلر است. تا اواسط کتاب شما با یک روایت عادی مواجه هستید اما هر چه به انتها نزدیک‌تر می‌شوید بیشتر هیجان‌زده می‌شوید. گیرنده شناخته نشد نیاز امروز بسیاری از ما نیز هست. روایت تغییر و پذیرش روایت رسمی. روایت باخت همه اصول. کتاب با ترجمه بهمن دارالشفایی و توسط نشر ماهی روانه بازار شده است. به دلیل حجم کم کتاب قیمتش هم بالا نیست و در فیدیبو هم پیدا می‌شود.

چهار. در مرگ مرد بود: راستش کتاب در مرگ مرد بود را دوستم علیرضا کاهیدوند نوشته است. اما دلیل اینکه این کتاب را در این لیست آوردم دوستی ام با علیرضا نیست. اولین مساله‌ای که باید در باره این کتاب بگویم این است که علیرضا به موضوع مهم، دردناک و جذابی بند کرده‌است. این کتاب ما را در بطن خاورمیانه‌ می‌برد. روایت‌هایی از تونس و مصر. از آنچه در سوریه می‌گذرد و سرانجام آنکه خودش را سوزاند. خواندن روایت‌هایی از خاورمیانه برای من یکی که بسیار جذاب است. نکته بعدی هم قلم علیرضاست. به نظرم علیرضا تسلیم جو غالب نشده. حداقل هنوز نشده. در حال حاضر اکثر نویسنده‌ها به شیوه‌ای مشترک می‌نویسند. به طوری که تشخیص اینکه این متن را چه کسی نوشته ساده نیست. اما متن علیرضا شناسنامه دارد. مشخص است که نویسنده‌اش کیست. این کتاب را انتشارات چطر دانش چاپ کرده است.

پنج. تنهایی پر هیاهو: رمانی به قلم بهومیل هرابال نویسنده شهیر اهل چک. کتاب روایت تنهایی‌های یک کارگر پرس کاغدهای باطله است. کتابی با روند ثابت که در خواندن بخش‌هایی از آن دعا می‌کردم هیچوقت تمام نشود. داستانی از زندگی نزدیکان، رئیس، دختر کولی خیابان و ... . اگر مدت‌هاست کتاب نخوانده‌اید با تنهایی پر هیاهو شروع نکنید. اما اگر در اوج هستید حتما تنهایی پر هیاهو را به دست بگیرید. کتاب را نشر پارس کتاب منتشر کرده است.

شش. آس و پاس در پاریس و لندن: این کتاب با آثار دیگر اورول تفاوت‌های اساسی دارد. کتاب بخشی از خاطرات اورول از روزها و سال‌هایی است که در پاریس و لندن آس و پاس بوده. خب برای من بخش اول یعنی پاریس جالب‌تر بود. روند کتاب به هیچ وجه خسته کننده نیست. توضیحاتی که نویسنده جدا از روایت اضافه کرده هم کتاب را قشنگ‌تر کرده است. حتما و حتما این کتاب را با ترجمه دارالشفایی بخوانید.

آخر. کتاب‌های خوبی که خوانده‌اید را معرفی کنید.