چالش کتاب‌خوانی طاقچه: شور زندگی (داستان پرماجرای زندگی ونگوگ)

یادداشتی بر کتاب پیشنهادی خرداد، کتابی که تو را با سخت و آسان زندگی آدمی معروف همراه کند.

ونگوگ و آثارش همه‌جا هستند، روی ماگ، ساک‌های پارچه‌ای، تی‌شرت و حتی جوراب. اصلاً همین همه‌جا بودن و همه‌جا دیدنش شائبه‌ی شناختنش را نیز به همراه دارد. اگر قبل از خواندن این کتاب از من می‌پرسیدند که ونگوگ کیست می‌گفتم یک نقاش هلندی و اگر نام آثار معروفش را می پرسیدند، می گفتم شب پرستاره و گل‌های آقتابگردان. اما آیا این چند کلمه واقعاً معرف شخصیت اوست؟ مسلماً خیر. راستش این کتاب را از چند وقت قبل از شروع چالش کتاب‌خوانی طاقچه در کتاب‌خانه‌ی الکترونیکم داشتم اما همراهی بااین چالش، بهترین فرصت شد برای خواندن این کتاب.

این کتاب در اصل زندگی‌نامه‌ی رمان‌گونه‌ی ونسان ونگوگ به قلم ایروینگ استون است که روایت‌گر سال‌های جوانی تا مرگ زودهنگام این نقاش شهیر در 37 سالگی است. به نظرم این کتاب بیش از آن‌که که شرح زندگی پرشور ونگوگ باشد، شرح شوریدگی و تا حدی جنون اوست. ونگوگ فرزند خانواده‌ای اصیل و از تبار خاندانی صاحب‌نام در هلند است. خانواده‌ای که همگی یا در کار فروش آثار هنری‌اند و یا کشیش و مبلغ مذهبی. اما ونگوگ پس از آزمودن این مشاغل و به نحوی دل‌سردی از پیشه‌ی خانوادگی‌اش، به کاغذ و ذغال طراحی و پس از آن نقاشی رنگ روغن روی می‌آورد. البته این مسیر این‌قدرها هم آسان نیست. و ونگوگ مثل تمامی هنرمندان تاریخ در هر گوشه‌ای از دنیا باید سال‌ها مرارت و رنج و گاه خفت‌وخواری را تحمل کند تا بتواند خود را به عنوان نقاشی صاحب‌سبک در جامعه‌ی هنری اروپای آن زمان معرفی کند.

سطور این کتاب که با ترجمه‌ای روان، مخاطب را با خود همراه می‌کند به تفصیل، ماجراهای زندگی ونگوگ در دو بعد شخصی و کاری را باز می‌نماید. آن‌چه پس از مطالعه‌ی این کتاب دریافتم آن بود که گویا نان از هنر خوردن در همه‌ی جوامع چندان آسان و حتی ممکن نیست و تنها اراده‌ای قوی و ایمان راسخ به کار و هدف می‌تواند قوت دست و ذهن هنرمند برای خلق آثار هنری باشد. دیگر آن‌که، هنرمندان به سبب نگرش متفاوت و دید منحصربه‌فرد خویش در باب جهان، کمتر از سوی جامعه‌ی خود و حتی خویشان و نزدیکان درک می‌شوند و همین امر به انزوا، شوریدگی و رنج آنان می‌افزاید و شاید اگر نباشد قلبی پرشور و سری پرسودا، هنرمند عطای هنر را به لقایش ببخشد، چهارگوشه‌ی میدان هنرورزی و آفرینندگی را ببوسد و برای همیشه از گود بیرون رود. زندگی این نقاش که امروزه به عنوان یکی از هنرمندان پیش‌گام و معتبر شناخته می‌شود، حکایت تمامی رنج‌ها، غم‌ها، شادی‌ها و تجارب تلخ و شیرین زندگی است که روح ونسان جوان را به گونه‌ای دگرگون ساخت که از مسیر ازپیش‌تعیین‌شده‌ی خانواده و جامعه جدا شده و راه خود را بیافریند. مسیری پرمخاطره که طی آن جز با بذل جان و مال و آبرو و حتی عشق واحساس میسر نیست.

اگر اهل تماشایید، می توانید دو فیلم "شور زندگی" و "بر دروازه ی ابدیت" را که بر اساس زندگی این نقاش شوریده‌حال و پرغوغا ساخته شده‌اند، ببینید.