چالش کتابخوانی طاقچه: علیه تو اعلان عشق می‌دهم

انتخاب من برای چالش کتابخوانی اردیبهشت طاقچه، کتاب شعری که می‌تواند آهنگ زندگی‌ات را عوض کند، علیه تو اعلان عشق می‌دهم غادة السّمان بود. شعر برای من دنیایی ناشناخته و نوی و شعر در ادبیات دیگر ملل‌ها، شعر ترجمه شده حتی ناشناخته‌تر و غریب‌تر.

در مصاحبه‌ای با ریتا گیبرت که در کتاب «هفت صدا: مصاحبه با هفت نویسندهٔ ادبیات آمریکای لاتین» - که توسط نشر اگاه چاپ شده است - اوکتاویو پاز در پاسخ به این سوال که «آیا می‌توان از طریق ترجمه، ادبیات کشوری را شناخت؟» بعد از این پاسخ که به چگونگی ترجمه بستگی دارد؛ این چنین ادامه داد که «شناختن چیست؟ ادبیات عبارت از استعارات یا کنایاتی است که می‌کوشد تا واقعیاتی را که به کلام درنیامده، منعکس سازد. هیچ متن اصلی وجود ندارد: همه ترجمه‌اند، استعارهٔ متنی دیگرند. زبان خود یک ترجمه است: هر کلمه و هر عبارت معنا و منظور کلمه و عبارتی دیگر را شرح می‌دهد (ترجمه می‌کند). سخن گفتن خود ترجمه‌ای مدام است که درون همان زبان صورت می‌گیرد.»

کمی قبل‌تر از امروز، شعر ترجمه شده در ذهن من مخلق ناقص‌الخلقه‌ای بود پا در هوا میان دو جهان دور و نایکسوی زبان مبدا و مقصد. بدون زیبایی‌های صوری و بیانی در زبان مبدا محتوی و مفهوم جلای خود را از دست می‌دهد و بدون محتوی، آرایش‌های زبانی فقط پوسته‌ای توخالی‌ است.

اما شعرهای این مجموعه شعر از غادة السّمان انگشت‌هایش را تا اعماق قلبم فرو برد و چیزی را لمس کرد که شاید فراموش کرده بودم اصلاً وجود دارد. غادة السّمان در محیط شرقی نه چندان ناآشنایی تصویرهایی از عشق می‌سازد که به شدت غریب و بی‌رحم و همچنین لطیف و روزمره‌اند. شعر او پست دیوار ترجمه از حرکت باز نمی‌ایستد. مسیرش را ادامه می‌دهد و در ذهن مخاطب غریبه‌اش در ظرف زبانی دیگر تصاویری چنان بدیع می‌سازد که اشنا بودن مفاهیمش شوکه کننده است.

سنگینی صدای دو عاشق روی سیم‌های تلفن، نفوذ صدای عاشق مثل منقار زرینی تا مغز استخوان یا چمدان‌های پر از خاطرات و دادگاه‌های شب زندگی همه‌ی مایند اما فقط اوست که این‌ها را اینطور می‌بیند و سعی می‌کند ما را به این منظر منحصر به فرد نزدیک کند. با ترجمه مفاهیم شناور ذهنی به زبان خودش و سپس به زبان فارسی، تصاویر همچنان واضح و شفافند و مخاطب همواره در مرکز آن است.

غادة السّمان سال ۱۹۴۲ در دمشق به دنیا آمد و در کودکی مادرش را از دست داد که باعث شد قه شدت تحت تاثیر پدرش باشد، پدری که شیفته ادبیات چه غربی و چه عربی بود. شیفتگی پدر به خلق سبک جدید و نگرش خاص فرزندش در ادبیات در نقطه‌ای میانی و مشترک از ادبیات غرب و عرب کمک کرد.

در نهایت خبرنگاری در سراسر اروپا و تاثیر عمیقی که از شکست جنگ شش روزه گرفت، بلوغ هنری را در اثارش ایجاد کرد.

این کتاب با ترجمه دکتر عبدالحسین فرزاد و از نشر چشمه روی طاقچه در دسترس شماست که البته روی سرویس طاقچه بی‌نهایت نیست. از غادة السّمان و با همین ترجمه کتاب‌های عشق از سویدای دل و معشوق مجازی و عاشق آزادی هم روی طاقچه وجود دارد که عاشق آزادی در سرویس بی نهایت هم در دسترس است. همچنین از نشر ماهی مجموعه داستان دانوب خاکستری با ترجمه نرگس قندیل زاده و داستان بلند بیروت ۷۵ از اولین اثار دوران اوج هنری او با ترجمه سمیه اقاجای و همچنین با ترجمه محبوبه افشاری از نشر نیماژ موجودند.