چالش کتابخوانی طاقچه: هنر شفاف اندیشیدن

اسم عادل فردوسی پور به عنوان مترجم روی یک کتاب یا گوینده نسخه صوتی همان کتاب به تنهایی می‌تواند وسوسه انگیز باشد. اما نه فقط این، که اسم و موضوع کتاب هم به اندازه کافی جذاب است. هنر شفاف اندیشیدن که لیستی است از خطاهاش شناختی‌ای که در مورد ذهن خودمان پیدا کرده‌ایم. از سال‌ها پیش تا نه چندان قبل‌تر. از قبل دوست داشتم کتاب را بخوانم و وقتی در لیست چالش کتابخوانی طاقچه به ماه تیر و کتابی که می‌تواند کمک کند خودت را بهتر بشناسی» رسیدم، بلافاصله این کتاب را انتخاب کردم.

در این کتاب نود و نه نوع شکل که مغز ما اشتباه می‌کند با لحنی روان و ساده لیست شده. نویسنده نه یک متخصص علوم شناختی یا جامعه شناسی که صرفا دانشجوی علاقه‌مندی است که نتایج مطالعاتش از تحقیقات دیگران را در کنار هم جمع کرده، آن هم به شکلی که به راحتی قابل فهم است. با مثال‌هایی که همه ما تجربه‌اش کرده‌ایم به سادگی پیدا کردن اشکال مختلف در ابرها که با تحقیقات علمی توضیح داده شده‌اند. بدون آن که دستورالعمل بدهد تا زندگی ما را بهتر کند، آینه‌ای که صرفا خودمان را به ما نشان می‌دهد بدون این که ادعا کند با چند گام ساده به سرعت به خوشبختی خواهیم رسید.

همه ما در زندگی اشتباه می‌کنیم، هیچ کس با این گزاره مخالفتی نمی‌کند. همه ما می‌دانیم که گونه ما، انسان‌ها، با وجود تصور پراهمیتی که از خودمان داریم، همیشه و در تمام طول تاریخش با اشتباهاتش شناخته شده، گاهی این اشتباهات نتایج مهلکی به بار اورده‌ و زندگی هزاران انسان را تحت تاثیر قرار داده‌اند، گاهی برای همیشه زندگی یک نفر را تغییر داده و یا موجب تفریح شده‌، شاید اصلا کسی متوجه ان‌ها نشود اما اشتباهات در تمام لحظات در کنار ما هستند. و چیزی که آن‌ها را می‌سازد، مغز ما، حتی در این اشتباهات هم اغلب نظام‌مند عمل می‌کند و یا ما علاقه داریم بر اساس دسته سومی که رولف دوبلی معرفی کرده، توهم دسته بندی، آن‌ها را در دسته‌های خاص قرار دهیم.

این دسته‌بندی باعث می‌شود فارغ از نتیجه بد، خوب یا کم اهمیت خطاهای ذهنیمان آن‌ها را بشناسیم و اگاهانه از عواقب ناخوشایندی که ممکن است به بار بیاورند دوری کنیم. و این چنین متوجه می‌شویم چطور خطایی مشخص نتایجی متفاوت به همراه دارد، مثلا تایید اجتماعی همان خطایی که اجداد شکارچی ما را با دنبال کردن دیگران نجات می‌داده را جوزف گوبلز وزیر تبلیغات المان نازی برای به دست آوردن حمایت مردم در سخنرانی‌اش در سال ۱۹۴۳ استفاده کرده. و همین حالا هم در صنعت تبلیغات استفاده می‌شود تا ما را قانع کند محصولی که پرفروش است عملکرد بهتری هم دارد.

کتاب هنر شفاف اندیشیدن نوشته رولف دوبلی در چندین نسخه متنوع روی طاقچه موجود است:

احتمالا شناخته شده ترین نسخه، چاپ نشر چشمه با ترجمه‌ی عادل فردوسی‌پور، بهزاد توکلی و علی شهروز و نسخه صوتی آن با صدای عادل فردوسی‌پور از رادیو گوشه، نسخه گروه گردآوری و ترجمه سبکتو، دو نسخه صوتی خلاصه شده با صدای فاطمه فراهانی و عطیه بادامچی. که البته هیچ کدام در سرویس طاقچه بی‌نهایت نیست.