چالش کتاب‌خوانی طاقچه: آیشمن در اورشلیم.

برای شرکت در چالش کتاب‌خوانی طاقچه در دی ماه باید کتابی رو انتخاب می‌کردیم که وقایع رو از نگاه یک زن بتونیم بخونیم. کتابی که من انتخاب کردم کتاب «آیشمن در اورشلیم؛ گزارشی در باب ابتذال شر» نوشته‌ی هانا آرنت بود. هانا آرنت فیلسوف و تاریخ‌نگار آمریکایی-آلمانی‌ه که در این ایام کتاب‌های مختلفی ازش در لیست کتاب‌هایی که باید بخونم قرار داره. ولی کتاب «آیشمن در اورشلیم» اولین کتابی بود که از آرنت خوندم. برای این انتخاب یک دلیل داشتم اون هم این که مفهوم «ابتذال شر» که این روزها بارها و بارها در صحبت افراد شنیده بودم رو بفهمم. مفهومی که بعد از خوندن کل کتاب در جملات پایانی آرنت بهش می‌رسیم: «...انگار در آن لحظات آخر داشت درسی را خلاصه می‌کرد که این کلاس طولانی در باب شرارت انسان به ما آموخته بود: درس هولناک و کلام‌گریز و اندیشه‌گریز ابتذال شر.»

کتاب در واقع گزارشی کامل و دقیق از محاکمه‌ی آدولف آیشمن، افسر بلندپایه‌ی نازی، در دادگاهی در اورشلیم‌ه. آیشمن که مسئول اداره‌ی امور مربوط به یهودیان در اداره‌ی امنیت رایش بود، به اتهام دست داشتن در کشتار ۶ میلیون یهودی توسط نیروهای اسرائیلی از آرژانتین ربوده و برای محاکمه به اورشلیم منتقل می‌شه. محاکمه‌ای که در بخش‌های مختلف کتاب به نمایشی بودن اون اشاره شده. در این گزارش آرنت به طور کامل و دقیق اتهاماتی که به آیشمن زده شده بود رو بررسی می‌کنه و وقایعی که آیشمن در اونها نقش داشته رو روایت می‌کنه. از تصمیم و اقدام برای مهاجرت اجباری و اخراج یهودی‌ها، تا تجمیع یهودی‌ها در اردوگاه‌های تجمیع، تا اجرای «راه حل نهایی» که کشتار یهودی‌ها بود در سرتاسر سرزمین‌های اشغالی. علاوه بر روایت جنایت علیه بشریت صورت‌گرفته و بررسی اتهامات آیشمن و همچنین بیان حکم نهایی صادرشده برای آیشمن و اجرای حکم اعدام آیشمن، آرنت در بخش پایانی که خود دادگاه اورشلیم رو هم بررسی می‌کنه و نقاط ضعف و قدرت اون رو به طور دقیق و مفصل بیان می‌کنه.

مفهوم ابتذال شری که آرنت در این کتاب مطرح می‌کنه در واقع با نگاه به اقدامات آیشمن و نظراتش در باره‌ی این اقدامات‌ه. توی این گزارش آیشمن نه به عنوان یک متعصب کور و یا یک بیمار روانی که به عنوان یک فرد معمولی و به دلیل پیروی بی‌چون و چرا از پیشوا دست به همراهی در جنایات علیه بشریت زده دیده می‌شه. و مفهوم ابتذال شر هم دقیقا همین رو مطرح می‌کنه، که شرهای بزرگ در تاریخ به دست افراد عادی به اجرا در اومده و از نظر مردمان اعمال و رفتارهای طبیعی بوده. چیزی که می‌بینیم در بخشی از گزارش آیشمن هم به نحوی به اون اشاره می‌کنه و می‌گه تردیدهاش برای اجرای راه حل نهایی زمانی از بین می‌ره که می‌بینه هیچ مخالفتی از هیچ سمتی، نه مسئولین نه مردم، وجود نداره.

کتاب، واقعا دقیق و کامل دادگاه و اتهامات و روایات مربوط به اتهامات و شهود و مدارک علیه آیشمن رو مطرح و بررسی می‌کنه و هرچند من کمی این حس رو داشتم که آرنت با مطرح کردن ایده‌ی ابتذال شر کمی باعث کوچک شمردن سهم خود آیشمن در جنایاتی که در اون‌ها دست داشته شده، ولی در هر حال درباره‌ی شهادت آیشمن و دادگاه اورشلیم و اتهامات آیشمن و همه‌ی مسائل مربوط به این محاکمه چیزی رو از قلم ننداخته و این واقعا به نظرم وظیفه‌ی یک گزارش‌نویس تاریخ‌نگاره. نمره‌ی من به کتاب ۵ از ۵ه. ممکنه زیادی اطلاعات و روایات درباره‌ی فاجعه‌ی هولوکاست کمی اذیت‌کننده و یا خسته‌کننده باشه،و همچنین اینکه احتمالا خوندنش به تمرکز بالایی نیاز داره (من این کتاب رو هم به صورت صوتی هم الکترونیکی دریافت کردم و در حین گوش دادن به کتاب صوتی کتاب الکترونیکی رو می‌خوندم تا بتونم بدون حواس‌پرتی بخونمش) ولی خوندن کتاب از نظرم بسیار مفیده. در صورتی که مایل به خوندن و یا شنیدن (و یا هردو :دی) کتاب هستید می‌تونید اون رو از طاقچه از لینک‌های زیر دریافت کنید.