چرا هر زن نویسنده‌ای به اتاقی از آن خود نیاز دارد؟

باورتان می‌شود که جین آستین، رمان «غرور و تعصب» را در اتاق نشیمن می‌نوشته و هر بار با شنیدن جیرجیر لولای در، نوشته‌هایش را پنهان می‌کرده؟!

شاید ندانید اما جین آستین، امیلی برونته و شارلوت برونته در زمانه‌ای دست به قلم می‌بردند که نه‌تنها خلوتی شخصی برای نوشتن نداشتند بلکه «نوشتن» هم مثل بسیاری از فعالیت‌ها کاری مردانه به شمار می‌آمده تا آنجا که کسی تصور نمی‌کرده نوشته‌ی زنان ارزش خواندن داشته باشد!

ویرجینیا وولف در کتاب «اتاقی از آن خود» از این محدودیت‌ها می‌گوید. محدودیت‌هایی که حتی در شرایط امروز هم برای زنان نویسنده چندان ناملموس نیست! به عقیده وولف، زنان برای نوشتن، به یک درآمد ثابت و اتاقی از آن خود نیاز دارند و بارها به این دو عامل مهم اشاره می‌کند.

در قسمتی از کتاب، وولف روایت خیالی جالبی را مطرح می‌کند! روایتی که گرچه وولف آن را به چاشنی طنز و طعنه آمیخته اما بسیار دردناک است و فراهم نبودن امکانات لازم برای رشد زنان در عرصه‌ی هنر را به‌خوبی نشان می‌دهد.

او می‌گوید تصورکنید شکسپیر خواهری به‌نام جودیت داشت که در نبوغ و استعداد هم‌تراز برادرش بود اما درست در زمانی که شکسپیر به مدرسه می‌رفته تا آثار اوویل و ویرژیل را بخواند و مقدمات دستور و منطق یاد بگیرد، خواهرش باید در خانه می‌مانده و استعدادش را با وصله کردن جوراب‌ها ذره ذره به هدر می‌داده! هرچند جودیت هرازگاهی در انبار سیب به گناهِ نوشتن مرتکب می‌شده اما فراموش نمی‌کرده که کاغذهایش را پنهان کند یا بسوزاند.

در چنین شرایطی که زن نه اجازه‌ی بهره‌مندی از تحصیلات آکادمیک را داشته و نه حتی خلوتی برای نوشتن، چگونه می‌توان انتظار ظهور نبوغ‌آمیز شخصیتی همچون شکسپیر را داشت! جالب است بدانید که کاراکتر خیالیِ «خواهر شکسپیر» در عرصه‌ی ادبیات فمینیستی به یک شخصیت شناخته‌شده تبدیل شده است! شخصیتی که ایده‌ی «امکان‌پذیری بروز نبوغ تحت هر شرایطی» را زیر سوال می‌برد!

البته با وجود اینکه وولف از شرایط سختی می‌گوید که راه نویسنده شدن را برای زنان پرفرازونشیب کرده است اما توصیه‌ی مهمی هم برای زنان نویسنده دارد، توصیه‌ای که به هیچ‌وجه نمی‌توان آن را نادیده گرفت!

او می‌گوید: «برای هر کسی که می‌نویسد، فکر کردن درباره‌ی جنسیتِ خود، مخرب است. کوچکترین تاکید بر هر ظلم و جوری برای زنان مخرب است.» از نظر او هر آنچه با تعصبی آگاهانه نوشته شود محکوم به مرگ است!

و دقیقاً همین نکات است که ویرجینیا وولف را جذاب می‌کند؛ او در زمانه‌ای که زن را نادیده می‌گیرند و نقش او را در حد موجودی نیازمند حمایت نزول می‌دهند، به تحلیل نقش زنان در داستان‌نویسی می‌پردازد و از چرایی خاموش ماندن استعداد زنان در عرصه ادبیات می‌گوید و با وجود آگاهی به تمام این محدودیت‌ها، زنان نویسنده را از هر گونه واکنش متعصبانه‌ای منع می‌کند.

در نهایت باید بگویم «اتاقی از آن خود» جستاری استخوان‌دار است که اگرچه در حدود صد سال پیش نوشته شده اما در زمانه‌ی امروز هم، همچنان تازه و خواندنی است!

این کتاب را می‌توانید از طریق لینک زیر از طاقچه خریداری کنید و از خواندنش، هم لذت ببرید و هم درس بگیرید.